A vida en Braille

O braille conquistou diversos ámbitos nos últimos anos, pero necesita ocupar novos territorios. A súa utilidade é tan ampla, que se contan por decenas as aplicacións, en paralelo a uns resultados que chegan cada vez a máis persoas. Serve de vía de comunicación, crea un diálogo entre usuarios e contorna que, sen el, sería moi difícil de manter.

Louis Braille foi o creador deste sistema fai algo máis de 200 anos. Desde entón, loitouse pola súa evolución e unificación paira superar barreiras e creáronse diversos organismos internacionais encargados de regular esta disciplina, como a Comisión Braille Española, o Consello Iberoamericano e o Consello Mundial do Braille.

Apostouse por un uso cada vez maior como medio paira mellorar a calidade de vida, en especial nos países desenvolvidos, onde o seu uso chegou, entre outros, a carteis, rótulos, elementos informativos e literatura -nin sequera Don Quixote da Mancha púidose resistir-, aínda que é necesario que alimentos e fármacos non esquezan incluír en braille , polo menos, una información tan básica como o nome e a data de caducidade. Algúns produtos de hixiene persoal, alimenticios, de limpeza, perfumaría ou parafarmacia xa o fan, pero en ocasións detéctanse erros na escritura ou datos insuficientes.

Outro ámbito con amplas posibilidades son as novas tecnoloxías. O seu impulso favoreceu o desenvolvemento de diversos medios que melloran a accesibilidade. Por primeira vez, déronse solucións paira todas as persoas -o uso de medios informáticos “abriu múltiples posibilidades laborais, de educación ou de lecer” ás persoas sordociegas-, a pesar de que aínda non se chegase a todos os campos.

É tal a influencia das máquinas, que se creou o braille informático. Este sistema baséase en oito puntos, divididos en dúas columnas de catro, de maneira que das 64 combinacións tradicionais (algúns expertos cífranas en 63) pásase a un total de 256. Establécese una certa identificación co byte (formado por oito bites), co fin de acceder a un maior número de documentos e é posible utilizar dispositivos externos ou periféricos, como as “liñas braille” ou os anotadores dixitais. Con eles, a información da pantalla do computador transfórmase en caracteres braille ou ben, mediante un teclado especial, introdúcense datos e convértense en voz sintética ou en sistema de puntos.

Se non fóra así, o avance das novas tecnoloxías, o uso masivo de Internet, quedaría vetado ás persoas cegas? A Rede supuxo un dos maiores cambios dos últimos anos. O uso do chat, do correo electrónico ou a videoconferencia desprazou a outros modos de comunicación case “monopolistas” con anterioridade. En función do uso e de como sexa este, a tecnoloxía pode ser un motor de futuro fundamental ou un factor terrible de exclusión.

Ao abordar os cambios, hai que ter en conta a todas as persoas, sen distinción. Non é posible inventar paira unhas cantas, aínda que sexan maioría. Se a información sobre braille en Internet é abundante, por que non selo tamén os medios paira acceder a ela?

“O braille é imprescindible na alfabetización e na aprendizaxe de moitas materias”, lembra a ONCE. Segundo os seus datos, é un método imprescindible na educación de 7.500 nenos e mozos no noso país. Considéraselle una das portas de acceso ás novas tecnoloxías e á sociedade da información.

Os menores que aprenden braille teñen a oportunidade de ampliar os seus coñecementos, sempre que á vez adáptese o material necesario. Deben proliferar os servizos de adaptación paira dar resposta ás carencias. Aínda que na actualidade tradúcense en braille material gráfico, obras literarias ou textos destinados á educación e o ámbito laboral, debe deixar de ser a excepción paira converterse na norma.

Do mesmo xeito, os libros táctiles ou sonoros son una magnífica ferramenta paira pequenos e maiores. Tanto quen aínda descoñecen o braille como quen o dominan, pero se decantan por outros medios, contan con eles como aliados. Hoxe en día, reclámanse libros infantís de literatura con debuxos e texto en braille, una base de datos sobre e-bibliotecas e outros centros que prestan libros en braille, ademais dun impulso ao seu ensino.

O braille non é difícil nin todos os brailles son iguais. As persoas videntes (familiares, persoas interesadas, etc.) pódeno aprender de maneira máis sinxela, xa que non requiren usar as xemas dos dedos, senón que poden ler os puntos. As persoas invidentes deben aprender a utilizar as súas mans paira entender o significado dos seis puntos que conforman os caracteres en braille, distribudos en dúas columnas e tres filas.

Os símbolos en relevo representan una letra ou un signo. Cada punto se numera de 1 a 6, desde arriba cara abaixo e de esquerda a dereita: mentres o punto superior esquerdo é o 1, o punto inferior dereito é o 6. As diferentes combinacións conforman un total de 64, incluído o espazo en branco (sen punto). Distínguese entre signografía básica, matemática, química, lingüística, paira electrónica e paira xadrez, xunto con musicografía ou escritura musical.

O grao de cegueira ou deficiencia visual determina o nivel de coñecemento que se alcanzará, paira axustarse ás necesidades de cada persoa. Pódense aprender os fundamentos básicos do braille, como “o alfabeto, a perforación manual con punzón e o uso de máquinas de escribir e impresoras”, precisa a ONCE, ou formarse nas combinacións de puntos que conseguen “distintos tipos de letras, números ou signos de puntuación”.

O braille ademais sabe idiomas. Desde os maioritarios, como inglés, alemán ou español, a outros considerados difíciles de aprender, como o chinés, o xaponés ou o árabe, e linguas minoritarias. Una torre de Babel á que se tenta atopar un punto de encontro paira unificar e regular a súa utilización.