O pasado 3 de decembro celebrouse o Día Internacional da Discapacidade. O lecer inclusivo e a participación das persoas con discapacidade en actividades artísticas é básico para a súa integración e tamén para a sensibilización social. Concíbese a discapacidade como a ausencia de capacidades en persoas que son diferentes e estrañas. Con todo, hai persoas con discapacidade que son artistas e mostran a súa creatividade a través do teatro, a danza, a pintura, a fotografía ou a escultura. Elas queren que se lles recoñeza sen distincións e que se lles mire como artistas máis aló de que se fixen nas súas características especiais. Neste artigo descríbense os beneficios da arte para as persoas con discapacidade e a sociedade en xeral, así como as diferentes escolas e organizacións que o promoven.
O poder da arte é sanador, capacita e habilita, é un espazo de creación e comunicación co mundo interno de cada un. A inclusión das persoas con discapacidade en calquera actividade artística xera beneficios tanto para elas como para concienciar á sociedade:
- Promove a asertividad, autonomía, confianza en si mesmos e empregabilidade das persoas con discapacidade en contornas profesionais.
- Apréndese a mirar os corpos con agarimo e non con mágoa, a pesar de que non respondan os canons de beleza aceptados polo sistema.
- Libera de prexuízos. Grazas aos artistas con discapacidade amplíase a percepción que se ten deles, porque non son enfermos crónicos senón que teñen dereito a gozar de actividades deportivas, recreativas, da arte e a cultura.
- Combate a discriminación. A arte pódese manifiestar de múltiples formas e favorece a relación cos demais e a integración social. A danza integrada que inclúe a grupos mixtos con e sen discapacidade é un exemplo diso.
- Amplía a idea que se ten sobre a discapacidade. Existen varios tipos de discapacidade (física, psíquica, sensorial e intelectual) e todas se manifestan en diferentes graos. Por iso, ser artista e ter unha discapacidade non é incompatible.
Danzar e promover a saúde
A danza pon en contacto co corpo, coas limitacións e tamén coas posibilidades. Socialmente enténdese o corpo da persoa con discapacidade como un corpo débil, indefenso, feo, torpe e inútil, pero grazas á danza integradora promóvese a saúde e foméntase o desenvolvemento de capacidades potenciais de todas as persoas.
A danza integradora promove a saúde e foméntase o desenvolvemento de capacidades potenciais
A Fundación Psico Ballet Maite León, creada en 1986 por Maite León, coreógrafa e nai dunha filla con discapacidade psíquica, contribuíu á integración social das persoas con discapacidade e demostrou que non existen barreiras nas artes escénicas. É un método artístico que ensina danza, teatro, maquillaxe, ritmo e voz, á vez que desenvolve capacidades emocionais que axudan a estimular unha nova forma de aprendizaxe.
A Asociación Dan Zass (Música, Danza e Teatro para persoas con discapacidade) nace no 2004 co obxectivo de impartir actividades artísticas a persoas con diversidade funcional. A súa premisa é traballar desde as capacidades das persoas, e non desde as limitacións.
O Centro de Fisioterapia e Osteopatía Eguzki ten en marcha un proxecto de adaptación da danza para persoas que non poden asistir a clases convencionais porque non se axustan ás súas necesidades psicofísicas.
Teatro e discapacidade
Hai diferentes compañías teatrais que impulsaron a participación de persoas con discapacidade para contribuír ao seu desenvolvemento persoal, social e económico, mediante a potenciación da súa interacción coa contorna, a súa creatividade e crecemento persoal.
O teatro contribúe ao desenvolvemento persoal, social e económico das persoas con discapacidade
Promóveno organizacións como Down España ou grupos de teatro como Contando Formigas, contituido por seis actores cegos e Ignacio Calvache como director especializado en teatro feito por cegos.
A compañía de teatro A Tramoya nace como proxecto para a integración de persoas con “dis-CAPACIDADE” a través das artes escénicas e audiovisuais (teatro, danza, cinema e vídeo).Na sala Plotpoint de Madrid pódese gozar da comedia romática ‘Ménage à Trois’ que conta coa participación de dous actores con discapacidade desta compañía e tamén dos espectáculos ‘Vodas de Sangue’ ou ‘Cabaret’ que volve á escena o 11 de decembro, nos que traballan unicamente actores con diversidade funcional.
Entre a danza e o teatro móvese MoMeNTS ArT, unha compañía de artes escénicas para persoas con discapacidade física, psíquica, sensorial e enfermidade mental que desde 1992 desenvolve o seu labor creativo en Valencia.
Pintura, escultura e fotografía para desenvolver a imaxinación
Tamén a pintura, a escultura e a fotografía son outras formas de expresión que axudan á comunicación das persoas con discapacidade. Permítelles desenvolver a imaxinación, potenciar a súa autonomía e favorecer a súa integración. Está comprobado que a saúde destas persoas mellora cando os seus traballos se expoñen ao público e recoñécese o seu esforzo e a súa sensibilidade.
A pintura, a escultura e a fotografía sérvelles para desenvolver a imaxinación, potenciar a súa autonomía e favorecer a súa integración
Hai organizacións como o Instituto Europeo para a Xestión da Diversidade creado en 1996 que promoven proxectos como o de Artistas Diversos, cuxo obxectivo é a inclusión social e profesional de persoas con discapacidade a través da arte. O próximo 11 de decembro pódese visitar en Madrid a ‘Exposición de Artistasdivers@s.org’ cos últimos traballos pictóricos realizados por persoas con discapacidade.
Desde Arte Down ábrese unha xanela ao mundo para que os artistas con capacidades diferentes poidan dar a coñecer as súas obras. Ata o 15 de xaneiro pódese visitar ‘Miradas sobre Madrid’, que ofrece a visión dos diferentes edificios e lugares da cidade da man de artistas con síndrome de Down, arquitectos de primeiro nivel e fotógrafos de recoñecido prestixio.
