O pasado 5 de outubro entrou en vigor o Real Decreto 1257/2007, que regula a concesión directa de axudas a aquelas persoas que están ameazadas ou son perseguidas por realizar unha actividade en defensa dos dereitos humanos. A norma circunscríbese a quen teñen a súa residencia habitual fose de España e permite conceder subvencións con carácter excepcional cando se dan unhas condicións especiais.
O obxectivo é dar unha resposta rápida a quen ven comprometida a súa seguridade ou integridade
Ata agora, estas axudas tramitábanse segundo a Lei 23/1998 de 7 de xullo, de Cooperación Internacional, e o Real Decreto 259/1998 de 20 de febreiro, que establece as normas especiais sobre axudas e subvencións de cooperación internacional. O cambio, no entanto, obedece á entrada en vigor da Lei Xeral de Subvencións e do seu Regulamento Xeral de Desenvolvemento. A partir de ambos os textos, o Ministerio de Asuntos Exteriores e de Cooperación considerou necesaria a concesión directa de axudas cando se acrediten razóns de interese público, social, económico ou humanitario, así como outras “debidamente xustificadas”, que fan difícil unha convocatoria pública de subvencións.
O obxectivo do novo decreto é dar unha resposta rápida ante as situacións de risco, persecución ou ameaza de quen se dedican á defensa dos dereitos humanos fóra de España. En concreto, as axudas pretenden dar “acollida, protección e sustento” a aquelas persoas que ven comprometida a súa seguridade ou integridade e establece medidas como a acollida temporal no noso país cando sexa necesario saír do país de residencia habitual.
Procedemento para a concesión de axudas
As subvencións reguladas neste real decreto están dirixidas a persoas estranxeiras que viven situacións comprometidas. Por iso, inspíranse nos principios de economía, celeridade e eficacia. Os pasos para a concesión das axudas son sinxelos:
- Inicio. O procedemento iníciase de oficio a través da Oficina de Dereitos Humanos do Ministerio de Asuntos Exteriores e de Cooperación. Ata aquí chega toda a información relativa ás persoas beneficiarias. Esta información é facilitada polas misións diplomáticas de España, autoridades competentes doutros Estados, organizacións internacionais dedicadas á promoción ou defensa dos dereitos humanos, e calquera outra entidade pública ou privada suficientemente acreditada.
- Tramitación. A Oficina de Dereitos Humanos realiza as comprobacións oportunas para confirmar a identidade das persoas afectadas, a realidade da súa situación de risco ou ameaza, e a causa da mesma. Posteriormente, formula a proposta de resolución e trasládaa ao Ministro de Asuntos Exteriores e de Cooperación.
- Resolución. O ministro competente resolve a concesión da axuda, fixa a contía e os custos aos que fará fronte, que inclúen os gastos de desprazamento ata España, o aloxamento e manutención no noso país, a atención sociosanitaria, a cobertura de necesidades básicas e outros gastos de carácter xeral “necesarios para o desenvolvemento do programa de axudas a cidadáns protexidos ou ameazados no estranxeiro pola súa actividade a favor dos dereitos humanos”.
- Pago e xustificación das axudas. Unha vez efectuado o pago das axudas, as persoas beneficiarias están obrigadas a xustificar a cantidade recibida. Para iso, teñen que presentar unha memoria con todos os gastos subvencionados e os documentos que acrediten estes pagos. A norma establece que o importe total non pode superar o custo real do traslado e a residencia en España.
Amnistía Internacional denunciou recentemente a situación de perigo á que se enfrontan os activistas de dereitos humanos en Guatemala e Honduras. Denuncias de homicidios, ameazas de morte, fustrigación e actos de intimidación son frecuentes na vida destas persoas que, segundo a ONG, son “obxecto de investigacións infundadas e procesamientos inxustos. Vixíanse os seus lugares de traballo e os seus domicilios, e ao mesmo tempo, para obstaculizar o seu labor, róubanse neles importantes datos e documentos sobre cuestións de dereitos humanos”.
“Os activistas son obxecto de investigacións infundadas e procesamientos inxustos”
O medo fai que, nalgúns casos, óptese por suspender as actividades en favor dos dereitos humanos e téñase que fuxir do país debido a agresións directas ou a ameazas de morte. A ONG denuncia tamén que a maioría dos autores destes abusos “eluden a acción da xustiza” e que as investigacións sobre os seus actos son “manifestamente inadecuadas”. Por iso, desde a entidade pídense medidas concretas “contra quen obstaculizan ou ameazan o traballo dos defensores e defensoras dos dereitos humanos”. “Ningunha persoa ten que vivir ou traballar así”, conclúe.
