Acción contra a fame é unha organización que traballa para previr a desnutrición a nivel mundial e garantir o acceso á auga e un saneamento básico para a vida e o desenvolvemento das comunidades. Nesta entrevista, Carlos Suárez, técnico de Auga e Saneamento da ONG, conta as causas da falta de auga e a importancia de tomar conciencia do aforro de auga tanto no noso fogar como na agricultura. Con ampla experiencia como enxeñeiro agrónomo especializado en auga e traballando en diferentes países como Filipinas, Iemen, Tajikistán, República Centroafricana e Mauritania, Suárez asegura que “en España somos moi afortunados polas infraestruturas que temos cun clima nada fácil”. Con todo, en zonas como Sahel e o campo de refuxiados do norte de Malí onde poden chegar aos 50 graos, explica Suárez que “se fallamos un día, temos que facer sistemas paralelos e bombear outros tanques para que non falte auga”.
Hai en toda a conca mediterránea, en rexións de Asia Central, mesmo en países tropicais, porque o réxime de choivas diminuíu. É o caso de Filipinas, que estaban adoitados sacar dúas colleitas anuais, pero actualmente danse moitos problemas de regadío. E na zona de Sahel, no sur do Sahara, hai grandes problemas de seca.
Son varios os motivos. A nivel mundial estamos a ver que o cambio climático é unha realidade e o clima extrémase. Non significa que non chova, senón que ás veces chove moito de golpe e noutras épocas non chove nada. A auga non está repartida durante todo o ano como antes. España tamén somos un exemplo disto. Hai outros motivos socioeconómicos e políticos que impiden que a cidadanía non teña acceso á auga que si está dispoñible nalgúns lugares. Ás veces é porque non hai infraestruturas e recursos no país para facer que esa auga estea dispoñible.
Un exemplo é o río de Senegal na parte mauritana. No lado de Senegal hai perímetros importantes de auga que favorecen a produción de cana de azucre e, con todo, en Mauritania non se fixeron eses investimentos nin o esforzo sufiente para poder traer a auga mediante canalizacións ou sistemas de bombeo.
A auga é a vida e o feito de non acceder a ela tanto en cantidade como en calidade ten graves consecuencias. En primeiro lugar, se a auga ten bacterias, fai que as persoas desenvolver enfermidades endémicas que producen desnutrición crónica ou aguda. En segundo lugar, cando a auga non está dispoñible en cantidade suficiente, xera o desprazamento e migración das persoas. E en terceiro lugar, afecta o sector agropastoral; se o gando non ten suficiente auga, inflúe na economía e a produción de alimentos. Consómese moita máis auga en regadío que en auga potable.
Enfermidades relacionadas co sistema gastrointestinal, como diarreas e enfermidades empíricas, que fan que, aínda que unha persoa teña acceso a alimentos, o seu corpo non absorba os nutrientes. Por exemplo, os nenos menores de cinco anos, que son os que máis sofren estas enfermidades, non collen peso suficiente e desenvólvense mal con respecto á súa idade.
Nun clima tan extremo como o de Sahel a falta de acceso á auga, mesmo 100 mililitros ao ano, implica que as comunidades nómades pastorais teñan que desprazarse máis e máis quilómetros. Os puntos de auga existentes nestas zonas sofren máis explotación e concéntranse máis os rabaños de camelos ou vacas nalgunhas áreas chegando a provocar máis conflitos sociais. Xéranse menos pastos, o gando ten menos alimento e tamén as infraestruturas de regadío para a agricultura non existen, a pesar de ter recursos como o río Níxer ou Senegal. Por tanto, fanse dependentes de importar alimentos doutros países como Nixeria e Burkina Faso, que fai que os prezos suban e isto inflúe na economía e na nutrición das familias.
Temos varios proxectos de acceso á auga potable, para prover a chamada auga de boca (para consumo) e tamén auga para regadíos e gañado. Estamos a traballar no sur de Mauritania onde facemos puntos de auga multiuso, un pozo con sistema de bombeo destinado á auga de boca, ao regadío e gañado. Ademais, para o regadío estamos a introducir sistemas de baixo custo e baixo consumo, como a rega por goteo. E estamos a dar formación, porque a xente o descoñece e non é tan aceptable como a rega por inundación.
En cada proxecto traballamos a infraestrutura, pero sempre impartimos formación para o uso e mantemento dos sistemas instalados, para a hixiene e o bo uso da auga. Tamén damos formación de economía básica para que a poboación beneficiaria poida xestionar a tarificación da auga e non sempre teñamos que estar alí onde desenvolvemos o proxecto.
Actuamente estamos a traballar en Siria e tamén en Filipinas cos diferentes tifones. Na zona de Sahel, estamos na rexión próxima a Nixeria onde hai moitos refuxiados e tamén na fronteira de Mauritania con Malí (Embera), onde hai un campo de refuxiados do Norte de Malí debido ao conflito en Tombuctú e problemas yihadistas. Agora, Acción contra a fame ten toda a xestión no campo de refuxiados con respecto ao acceso á auga potable, saneamento e hixiene. Estamos a abastecer de auga a un total de 50.000 persoas con xeradores e bombeo nunha zona que pode chegar aos 50 graos. Se fallamos un día, temos que facer sistemas paralelos e bombear outros tanques para que non falte a auga.
Deberíase atacar a nivel político, facendo que a Unión Europea e os nosos propios países invistan en investigación de sistemas de regadío e desenvolvemento de infraestruturas en lugares onde hai escaseza de auga. Os países con mala climatoloxía desenvolvéronse grazas aos sistemas de regadío, como Israel que ten sistemas de regadío moi eficientes ou Marrocos. Aquí a ONG temos unha actuación limitada porque depende dos gobernos dalgúns países. E tamén se debería investir na educación e en ensinar o valor da auga, que é un ben prezado e escaso.
En España a 80% da auga que se consome é na agricultura. Aí é onde temos que actuar. A auga hai que aforrala a todos os niveis, tamén nas casas, pero principalmente na produción agrícola. Os consumidores temos unha responsabilidade e habemos de pensar o que custa producir un quilo de legumes e un quilo de carne, onde hai unha gran diferenza en canto ao consumo de auga. Se seguimos consumindo moita carne ou produtos que necesiten unha gran cantidade de auga, esgotaremos os recursos e isto ten consecuencias a nivel mundial. Neste mundo globalizado no que vivimos, deberiamos pensar no gasto de auga que leva producir un quilo de tenreira en Brasil para que sexa consumida aquí.
