Á ONG do noso país non lles resulta fácil resistir os embates da crise económica. Enfróntanse a unha das peores treboadas, que ata o momento afectou a decenas de entidades, obrigadas a botar o peche ou fusionarse para resistir a súa virulencia. Un informe recente da Fundación Lealdade explica que as consecuencias da crise non só dependen do tamaño das organizacións –as medianas e grandes son máis vulnerables-, senón do modo de financiamento. O segredo está en contar cunha vía de ingresos diversificada. No seguinte artigo recóllense as conclusións do citado documento, os efectos da crise na ONG e a fusión de distintas entidades.
As ONG medianas e grandes, as máis vulnerables
A Fundación Lealdade publicou a finais do ano pasado o informe “A ONG españolas ante a crise (2007-2013): Análise da evolución da ONG da Guía da Transparencia”. Nel agrúpanse “datos auditados e contrastados de asociacións e fundacións que desenvolven proxectos de atención a colectivos desfavorecidos en España, cooperación ao desenvolvemento e acción humanitaria, e medio ambiente”, detalla. A partir de estso datos, que a propia Fundación Lealdade audita cada ano entre unha media de 180 ONG, elaborouse o documento no que se recollen os efectos da actual situación económica nestas entidades.
O aumento de socios privados contrasta coa caída anual do 10% dos fondos públicos e debilita a quen dependen destas axudas
A investigación esclarece cales foron os organismos máis vulnerables e conclúe que a ONG medianas e grandes experimentaron un maior enfraquecemento debido á caída anual do 10% dos fondos públicos. Os vaivéns da crise económica han pulverizado algunhas das subvencións máis importantes destas entidades. Son decenas as organizacións que están pendentes de recibir as partidas acordadas no orzamento anterior e outras tantas as que se quedaron sen ela na contabilidade do presente ano.
Neste abanico, os extremos son, por tanto, quen levan a mellor parte: “A ONG mellor situadas fronte á crise son as entidades pequenas e moi grandes cun financiamento diversificado e que destinaron máis recursos no pasado á captación de fondos privados”, insiste o informe. O recorte dos fondos públicos ha contrastado coa fidelidade dos socios, que mesmo creceron. “O 75% da ONG analizadas conta con máis voluntarios que en 2007 e produciuse un aumento do número de socios, aínda que concentrado en poucas organizacións”, precisa Patricia de Roda, directora xeral da Fundación Lealdade.
Efectos da crise na ONG
A diminución do orzamento afecta de maneira directa ao traballo das organizacións e os servizos que prestan, incrementados polo aumento do volume de axuda demandada. A crise propiciou que cada vez máis persoas acudan ás entidades sociais en busca de recursos que non obteñen por outras vías. Cruz Vermella Española anunciou o ano pasado que o número de persoas atendidas por esta organización triplicouse respecto de anos anteriores e as previsións para este ano manteñen un volume importante de cidadáns que solicitarán a axuda da ONG.
“A diferenza doutros sectores, a diminución dos fondos públicos prodúcese nun momento de maior actividade da ONG, cando tres de cada catro organizacións que desenvolven os seus proxectos en España viron aumentar o número de persoas que solicitan a súa axuda como consecuencia da crise económica”, reflexiona Salvador García-Atance, presidente da Fundación Lealdade.
Fusión de organizacións
Nos últimos anos, diversas entidades fusionáronse co obxectivo de unir esforzos e experiencia. En boa parte, foi unha estratexia propiciada polo actual contexto, pero facilitou que as organizacións aumenten os seus recursos e sexan capaces de manter os seus proxectos e, mesmo, iniciasen outros novos, enriquecidos pola bagaxe de cada unha delas.
Alianza pola Solidariedade. Esta organización é a suma de Solidariedade Internacional, Ipade e Habitáfrica. Xuntas traballan polo desenvolvemento humano e económico, promoven a participación cidadá, a democracia e a defensa de dereitos das persoas migrantes, os dereitos das mulleres de todo o mundo e o desenvolvemento rural e urbano sustentable.
Educo. Esta entidade xorde da unión de Intervida e Educación Sen Fronteiras. Defínese como “unha ONG global de cooperación para o desenvolvemento”, cuxa prioridade é a infancia e a defensa dos seus dereitos, “en especial o dereito a recibir unha educación de calidade”.
Vives Proxecto. É a aposta da Fundación Luís Vives e Acción contra a fame que, tras a súa fusión, quedan baixo o paraugas da ONG do mesmo nome, Acción contra a fame. Vives Proxecto axunta a experiencia de ambas as entidades e, tal como explica a director da área de Acción Social en España de Acción contra a fame, Luís González, por mor da unión, aprovéitanse metodoloxías aplicadas ata agora en países de renda media, “adaptadas por completo ao noso contexto, tanto a nivel lexislativo, como a nivel económico-social”.
O informe da Fundación Lealdade revela unha serie de cifras que dan idea da magnitude do problema. Pero ademais, achega solucións: “a ONG deben dedicar máis esforzos a diversificar o seu financiamento e aumentar os seus ingresos privados como medida ante a crise”, aconsella. Destacan os seguintes datos:
- A ONG mellor situadas son as entidades pequenas, que manexan menos dun millón de euros de orzamento, e as moi grandes, que xestionan máis de 25 millóns de euros.
- A ONG máis vulnerables son as medianas e grandes, con orzamentos entre un e 25 millóns de euros.
- Catro de cada dez ONG analizadas sofre tensións de liquidez.
- Unha de cada dúas ONG ten un cociente de endebedamento elevado.
- O 41% realizou axustes nos seus persoais e tivo que reducir empregados remunerados.
- O crecemento de socios concéntrase en pouca ONG moi grandes, que xa contaban cunha base social ampla.
- As entidades que desenvolven os seus programas en España “teñen unha situación financeira máis delicada, ao depender en maior medida do financiamento autonómico e local”.
