A adopción é unha especie de carreira que esixe superar varias etapas para chegar á meta. Os futuros pais e nais deben cumprir numerosos requisitos legais e demostrar a súa capacidade para culminar con éxito todo o procedemento. A relevancia que adquiriu a adopción internacional nos últimos anos sacou á luz a complexidade que entraña o proceso de adopción, a pesar de que a colaboración con outros países conseguiu reducir os prazos de espera fronte á adopción nacional. O pasado ano, 4.472 nenos e nenas procedentes de 36 países foron adoptados en España, que ocupa un dos primeiros postos en adopción internacional.
As entidades que xestionan a adopción ofrece toda a información e asesoramento que se necesita
Para iniciar un expediente de adopción é necesario dirixirse a unha entidade pública competente. O Ministerio de Traballo e Asuntos Sociais ten rexistradas ás entidades acreditadas para este fin. Nelas, ofrécese toda a información e asesoramento que se necesita durante o proceso. Os pasos a seguir comezan coa propia solicitude de adopción e un estudo psicolóxico e social das persoas solicitantes para valorar a súa idoneidade para adoptar. O feito de que o resultado do estudo denegue a adopción non debe verse como o final da carreira. “Unha familia non é mellor que outra por ser declarada idónea para a adopción. Sinxelamente significa que, no momento da valoración, atópase preparada para asumir o feito diferencial de ser familia adoptiva e, ademais, posúe a capacidade suficiente para afrontar, cunhas mínimas garantías de éxito, as específicas necesidades emocionais do neno adoptado”, explican desde a Generalitat valenciana.
O fin último da adopción é garantir a protección dos menores e, por iso, téntase non deixar ningún detalle ao azar. Hai que ser realistas e aceptar que a adopción pode presentar dificultades para as que hai que estar preparados e preparadas. Con este obxectivo, tanto as administracións públicas como as entidades que xestionan a adopción organizan cursos previos á obtención do certificado de idoneidade. A Directora Xeral de ACI (Asociación para o Coidado da Infancia), Branca Rudilla, detalla como nestes cursos “téntase aproximar ás familias á realidade do proceso de adopción, ofrecerlles uns recursos básicos para enfrontalo e orientarlles acerca das etapas e posibles dificultades”. As cuestións que se tratan están relacionadas coas orixes do menor (cultura do país, política e sociedade), os posibles obstáculos de cada etapa, a preparación da viaxe (no caso da adopción internacional), o encontro co pequeno ou pequena e o proceso de adaptación mutua.
Estes cursos, máis ben reunións formativas, son obrigatorios e constitúen un aspecto fundamental ao longo de todo o proceso de adopción. “Considerámolos imprescindibles”, apunta Rudilla, que recoñece que o feito de que sexan obrigatorios “xera certa actitude negativa nas familias, á vez que acoden encantadas porque lles prepara para un futuro próximo que leva certas particularidades”. Respecto da súa duración, depende do tempo de espera, aínda que se adoitan organizar media ducia de encontros e talleres nos que os futuros pais e nais comparten sentimentos e emocións antes da tramitación do expediente e despois de que este envíase ao país de orixe do menor. Este segundo tipo de cursos son responsabilidade das entidades ou das propias familias, que deben documentarse sobre todos os aspectos da adopción e formarse no coidado dos nenos, ás veces, de maneira autodidacta.
Contido dos cursos
Os cursos de preparación á adopción divídense en varias sesións. Cada unha delas alóngase durante un máximo de tres horas. Neste tempo, anímase ás familias a explicar os motivos polos que se expoñen a adopción, os aspectos nos que vai cambiar a súa vida coa chegada dun neno ou nena, a conveniencia de falarlles das súas orixes, os temores que lles crea o proceso… “Converterse en pais e nais é un acontecemento que xera certa incerteza, polo que é inevitable que unha persoa que se enfronta ao coidado dun neno por primeira vez senta medo”, recoñece a Directora Xeral de ACI.
“É inevitable que unha persoa que se enfronta ao coidado dun neno por primeira vez senta medo”, afirma a Directora Xeral de ACI
As principais preocupacións teñen que ver coa capacidade para atender as necesidades dos pequenos, conseguir que a súa adaptación sexa o máis fácil posible e facilitarlles os coidados médicos que poidan necesitar. Neste sentido, nos cursos ofrécese información pediátrica e comunícase ás familias os datos médicos que se apuntan no informe de asignación. O asesoramento está relacionado con cada menor en particular e pretende aclarar os pormenores de calquera afección, explicar os resultados dunha proba concreta e o alcance dunha determinada alteración. Para iso, estas sesións son impartidas por un pediatra que contrata a propia asociación.
Outros aspectos que se tratan nestes cursos son os dedicados á educación e atención á infancia, coas particularidades de cada país. A cultura, a sociedade ou a forma na que se coida aos menores nas institucións son factores que poden variar significativamente entre uns lugares e outros, polo que convén saber como viviu o neno antes de ser adoptado. Tamén se entrega ás familias unha listaxe de palabras traducidas ao idioma materno do pequeno para que poidan comunicarse nos primeiros encontros e, se o necesitan, dáselles a posibilidade de acudir a talleres de control de ansiedade. As emocións que rodean ao proceso de adopción poden derivar neste tipo de sensacións. “O importante -precisa Rudilla- é entender estas emocións como parte natural do proceso, sendo o ideal aprender de cada sentimento e experiencia para gañar fortaleza e sabedoría”.
Existe unha idea errónea achega do final do proceso de adopción. A pesar do que poida parecer, este non culmina coa chegada do menor á familia, senón que é entón cando comeza a verdadeira adopción. Por iso, é fundamental que se realice un seguimento, polo menos, nas fases iniciais da adaptación. A forma en que se realiza este seguimento depende das condicións e requisitos que impoña o país de orixe do menor. “Xeralmente, consiste na realización de diversas entrevistas cos membros da familia adoptante, aos que se pregunta acerca dos hábitos, relacións e comportamentos do menor”, explican desde ACI. O apoio ás familias adoptivas inclúe, ademais, un servizo de asesoramento psicolóxico para facilitar e favorecer a integración do menor. “Estamos aquí para escoitar e axudar en todo o que sexa posible, ofrecendo un apoio incondicional”, conclúe Rudilla.
