As nenas africanas son as principais vítimas da mutilación xenital feminina, unha práctica que supón a extirpación parcial ou total dos seus xenitais externos. A preocupación aumenta porque cada vez se practica a nenas máis pequenas e en máis dispensadores de atención de saúde, o que indica que, lonxe de frearse, este costume aumenta. O seu valor social e cultural favorece a pervivencia en máis de 40 países, a pesar de estar penalizada en máis dunha vintena. Por iso o 6 de febreiro, con motivo do Día Mundial contra a Mutilación Xenital Feminina, pídese tolerancia cero para esta intervención que, ademais de pór en risco a saúde das pequenas, supón unha vulneración dos seus dereitos.
Jeniffer Chepochepunyo Kibon decidiu que as súas fillas non se someterán á mutilación xenital feminina (MGF). Non seguirán este costume que cada ano sofren tres millóns de nenas en África. Jeniffer quere ser para elas un exemplo de loita contra a ablación. Janet Naningoi comparte ese desexo. Como Jennifer, combate a ablación, un ritual do que se librou e polo que non quere que pase ningunha muller do seu país, Kenia.
Aínda que desde o ano 2000 é unha práctica ilegal nesta rexión, aínda está moi estendida, sobre todo en pártea oeste. Alí esfórzanse en difundir a súa mensaxe xunto con Tabitha Parteneu. Elas son o tres pezas da campaña que World Vision abandera con este fin, “Stop ablación“, un proxecto que se desenvolve na comunidade de Marigat, á que pertencen Jennifer e Janet.
“O feito de penalizar non é suficiente para que as comunidades deixen atrás unha actividade que herdaron durante séculos, da que descoñecen as súas consecuencias e que ten un alto valor social e cultural”, recoñece World Vision. No entanto, máis de 600 familias xa se convenceron grazas ao traballo da organización e as súas fillas non pasarán por este ritual, nin serán vítimas dos matrimonios forzados a idades temperás, outra práctica penalizada, pero mantida.
Máis de cen millóns de mulleres afectadas
A Organización Mundial da Saúde (OMS) calcula que ao redor de 140 millóns de nenas e mulleres sofren as consecuencias da ablación. Delas, 92 millóns residen en África. Na súa maioría foron sometidas a esta práctica cando tiñan entre 8 e 14 anos, aínda que UNICEF e World Vision certificaron que “cada vez se tende a practicala a idades máis temperás, mesmo en lactantes”. É “unha forma extrema de discriminación da muller”, sinala a OMS.
Crese que a ablación prepara ás nenas para a vida adulta e disuade ás mulleres das relacións sexuais consideradas ilícitas
A ablación responde a motivos culturais, relixiosos e sociais. leva a cabo, entre outras razóns, por presión social -para cumprir un patrón que segue o resto da comunidade-, como costume que prepara ás pequenas para a vida adulta, porque se defende como tradición cultural e como factor disuasorio de actos sexuais considerados ilícitos. Búscase reducir a libido feminina, manter a virginidad das mulleres e garantir a fidelidade matrimonial ante o medo á dor que suporían as relacións sexuais despois de sufrir a ablación.
Boa parte das intervencións recaen en circuncisores tradicionais das comunidades, un feito que preocupa porque a miúdo se realiza en condicións antihigiénicas e con medios deficientes, como “unha navalla, unha coitela, unha lata, un vidro roto ou calquera outro obxecto que permita cortar”, precisa World Vision. A ferida se cura con ungüentos tradicionais, herbas ou ingredientes cicatrizantes. No entanto, máis do 18% das intervencións rexístranse en dispensadores de atención de saúde, “unha tendencia que vai en aumento” e que disparou as alarmas.
En canto aos lugares onde se practica, a ablación é costume en 28 países africanos -en 20 deles está penalizada-, certos países do Medio Oriente e Asia e en máis dunha ducia de países industrializados con poboación inmigrante en cuxa tradición figura a MGF, destaca World Vision. Esta organización traballa en rexións cunha alta incidencia, como Malí, Kenia ou Somalia, onde promove a educación en dereitos humanos, xa que a ablación supón a violación dos dereitos do neno, do dereito á saúde, á integridade e, mesmo en ocasións, á vida.
A mutilación xenital feminina defínese, segundo a OMS, como “todos os procedementos que, de forma intencional e por motivos non médicos, alteran ou lesionan os órganos xenitais femininos”. Isto implica que é unha práctica que afecta tan só as mulleres, en concreto ás nenas, cuxa saúde pon en serio perigo. “Pode producir hemorraxias graves e problemas urinarios -detalla a OMS- e máis tarde pode causar quistes, infeccións, infertilidade, complicacións do parto e aumento do risco de morte do recentemente nado”.
Ás mozas extírpanselles de maneira parcial ou total os xenitais externos. Ademais, son posibles outras lesións destes órganos. “O tipo de mutilación, a idade á cal se realiza ou a maneira como se practica varía moito dun país a outro, dunha etnia a outra, e mesmo dentro de una mesma etnia, dunha familia a outra”, precisa World Vision. A OMS detalla. Hai catro tipos:
- Extirpación parcial ou total do clítoris.
- Extirpación parcial ou total do clítoris e os beizos menores, con ou sen escisión dos beizos maiores.
- Estrechamiento da abertura vaginal mediante o corte e a recolocación dos beizos menores ou maiores, con ou sen extirpación do clítoris.
- Todos os demais procedementos lesivos, como a perforación, incisión, raspado ou cauterización da zona xenital.
