Nos últimos anos fixéronse enormes avances na loita contra o paludismo ou a malaria. Aínda así, a enfermidade segue tendo efectos devastadores na saúde e a subsistencia da poboación mundial, e en particular de África, onde cada ano se cobra a vida de preto de medio millón de menores de cinco anos. Baixo a lema “Acabemos co paludismo para sempre” se celebrou onte, 25 de abril, o Día Mundial do Paludismo . Con motivo desta xornada, a Organización Mundial da Saúde (OMS) pide un compromiso forte para vencer esta afección e aumentar de forma urxente as medidas de prevención para as enfermidades tropicais. Este artigo explica que é o paludismo, os retos que a OMS se propón ata 2030 ao redor desta doenza e quen son os máis afectados por ela.
Que é o paludismo ou malaria?
O paludismo ou malaria é unha enfermidade causada por protozoos que se transmite principalmente pola picadura do mosquito femia Anopheles sp.
Segundo a OMS, en 2015 rexistráronse polo paludismo 438.000 mortes, sobre todo en África Subsahariana
Segundo datos da Organización Mundial da Saúde (OMS), en 2015 rexistráronse 214 millóns de casos de malaria ou paludismo e contabilizáronse 438.000 mortes. Os países máis afectados pertencen ao continente africano: República Democrática do Congo e Nixeria. A OMS lembrou, ademais, que o ano pasado faleceron 437.000 nenos menores de cinco anos por culpa desa enfermidade. En África só un de cada cinco nenos enfermos seguiu un tratamento e 15 millóns de mulleres embarazadas non recibiron as doses recomendadas para previr o contaxio.
Todos estes datos confirman a necesidade de seguir investigando e investindo en prevención ou achegando o material básico como as mosquiteras tratadas con insecticida que, segundo a OMS, máis de 250 millóns de persoas non dispoñen del.
Os afectados por paludismo en Europa mantéñense estables. No entanto, en España, Bélxica e Grecia demostraron maior risco en transmisións locais.
Retos para acabar coa enfermidade
Un dos principais retos por superar é o risco de contraer paludismo que teñen preto de 3,2 millóns de persoas (a metade da poboación mundial).
No último decenio catro países conseguiron a certificación de que están libres de paludismo
O obxectivo da nova estratexia da Organización Mundial da Saúde consiste en reducir os casos de paludismo e as mortes por esta causa nun 40% para 2020 e en polo menos un 90% de aquí a 2030. No último decenio catro países conseguiron a certificación de que están libres de paludismo e a estratexia para os próximos anos fixa o obxectivo de eliminar a enfermidade noutros 35 países para 2030.
Na actualidade, existe transmisión endémica de malaria en 97 países e territorios. Estímase que o 82% dos casos e o 90% dos falecidos teñen lugar en África. As mortes en nenos menores de cinco anos equivalen, segundo as estimacións da OMS, ao 78% do total. E no caso do parásito máis virulento e mortal, só en África mata a un pequeno cada minuto.
En 2013 o 80% dos casos de malaria ocorreron en 18 países. Deles, a República Democrática do Congo e Nixeria achegaron o 39% dos casos a nivel mundial e máis do 80% das mortes estimadas por malaria concéntranse en tan só 16 países.
Segundo a Organización Mundial da Saúde, hai unha vacina na última fase de avaliación para poder ser comercializada, tras 30 anos de investigacións de diferentes institucións e empresas farmacéuticas. Aínda sen ela, a taxa de mortalidade por paludismo en menores de cinco anos reduciuse naquel continente un 58% respecto ao ano 2000, grazas aos investimentos en mosquiteras e outros mecanismos de prevención para evitar a picadura do mosquito que transmite a enfermidade.
Aumentan os casos de paludismo en España
A malaria en España foi erradicada en 1964. Con todo, segundo o último Boletín Epidemiolóxico do Instituto de Saúde Carlos III, aumentan as importacións de paludismo debido ao incremento de viaxes e inmigrantes que volven ao seu país de orixe a visitar aos seus familiares.
Os profesionais insisten en tranquilizar á poboación comunicando que o risco de transmisión autóctona segue sendo moi baixo. Pero nos últimos anos detectáronse casos esporádicos e brotes de transmisión autóctona de paludismo en varios países da Unión Europea.
En España, entre 2010 e 2014 rexistrouse un caso de malaria cada ano, en persoas sen antedecedentes de viaxe a zona endémica, adquirida localmente. Todos os anos notifícanse entre 400 e 600 casos importados. A poboación española é maioritariamente susceptible á infección por paludismo e, ademais, no noso país danse as condicións ambientais favorables para a cría, desenvolvemento e permanencia do mosquito.
Doutra banda, o impacto na saúde humana en termos de morbi-mortalidade tamén sería baixo, dado que o parásito non xera formas graves de paludismo e que o Sistema Nacional de Saúde dispón dos instrumentos apropiados para a detección, diagnóstico, manexo e tratamiendo dos casos.
