Os dereitos das persoas con discapacidade vulnéranse cada día, na súa maioría, por descoñecemento. A pesar de estar recolleitos na Constitución Española (CE) e na Convención Internacional dos Dereitos das Persoas con Discapacidade, as consultas e denuncias que se reciben son numerosas. O CERMI aproveitou esta información para elaborar un informe que saca á luz os principais prexuízos.
Son catro millóns de persoas, pero se se contabiliza aos seus familiares a cifra ascende a 10 millóns. Con todo, os discapacitados denuncian un “déficit de cidadanía”. Aseguran sufrir vulneracións dos seus dereitos que non sempre se coñecen, pero obstaculizan o seu día a día e impiden un ambiente de normalidade.
O Comité Español de Representantes de Persoas con Discapacidade (CERMI) aprobou o pasado 30 de setembro o Informe de Dereitos Humanos e Discapacidade 2008. Nel recóllense as vulneracións dos dereitos deste grupo. A súa finalidade é denunciar esta situación, acabar con ela e emendar o dano causado ás persoas afectadas.
O estudo realiza un seguimento da Convención Internacional dos Dereitos das Persoas con Discapacidade, analiza a súa aplicación despois dun ano de vixencia en España (3 de maio de 2008). Nútrese das consultas e denuncias recibidas no CERMI, das accións emprendidas como consecuencia destas e das informacións facilitadas polo movemento asociativo e os medios de comunicación.
Principais vulneracións
A atención ás persoas con discapacidade evolucionou cara a un modelo social, pero aínda quedan escollos. A igualdade de oportunidades no exercicio dos dereitos non está garantida. O propio concepto de discapacidade que se recolle na Convención incúmprese no resto de normativas, que deben adaptar a terminoloxía e o contido para dar cobertura a persoas que hoxe en día non poden acceder ao certificado administrativo de discapacidade, “pero atopan obstáculos discriminatorios que lles impiden o pleno exercicio dos seus dereitos”. Respecto deste certificado, solicítase que a protección contra a discriminación esténdase a todas as persoas en situación de discapacidade, teñan ou non un recoñecemento oficial administrativo.
A lexislación actual é “avanzada” en comparación coas normas vixentes na Unión Europea. O ordenamento xurídico conta cunha lexislación específica que contempla a discriminación positiva, a accesibilidade universal e o deseño para todos, pero o exercicio de moitos destes dereitos é precario. Hai que redeseñar as políticas “para avanzar cara á plena inclusión social”.
Deben implantarse medidas que promovan a dignidade e combatan os estereotipos e os prexuízos
Por grupos, é necesaria unha atención especial ás mulleres e nenos con discapacidade pola súa especial vulnerabilidade. Así se garante a igualdade de dereito e conséguese a participación directa dos pequenos nas decisións que lles afectan. En canto ás mulleres, aínda que en decembro de 2006 aprobouse un Plan de acción, o seu desenvolvemento e implementación foi en xeral “escaso”.
Outro aspecto no que se detectan vulneracións refírese a a imaxe das persoas con discapacidade. O informe do CERMI cre fundamental a implantación de medidas que promovan a dignidade e combatan os estereotipos e os prexuízos, que “estigmatizan” a este grupo.
En canto aos internamentos forzosos como recurso para persoas con enfermidade mental, se aposta por revisar a súa legalidade e analizar esta figura para orientala, en todo caso, como ferramenta cara á inclusión social. Da mesma forma, búscase fomentar a vida independente para axudar ás persoas a formar parte da comunidade. A autodeterminación reforza a autonomía persoal e a súa capacidade de elección e decisión.
O Artigo 9 da Convención Internacional dos Dereitos das Persoas con Discapacidade considera a accesibilidade como “unha ferramenta para situar á persoa en igualdade de oportunidades”. É un concepto amplo que abarca ás novas tecnoloxías, a información e o deseño para todos.
Este aspecto foi “un dos grandes fracasos”, posto que a regulación obrigatoria probada en 1982 tivo unha aplicación escasa e desigual
O informe do CERMI considera que este aspecto foi “un dos grandes fracasos”, posto que desde 1982 unha regulación obrigatoria marca as pautas nesta materia, “polo menos na contorna física”, pero a súa aplicación foi escasa e desigual.
A Lei 51/2003, de igualdade de oportunidades, non discriminación e accesibilidade universal das persoas con discapacidade (LIONDAU) establece uns prazos, segundo o CERMI, “inxustificadamente extensos”. Ademais, o informe asegura que as condicións de accesibilidade incúmprense de maneira sistemática, de forma que se impide o exercicio doutros dereitos fundamentais.
O pasado ano, o CERMI denunciou a máis de 50 establecementos oficiais públicos -máis de 25 pertencentes á Administración Xeral do Estado- por incumprir as normas de accesibilidade. Cualificou a moitos destes edificios como “impracticables”. A regulación desta materia é competencia das comunidades autónomas, con todo, nalgúns casos a normativa vixente supera os 20 anos e non recolle un concepto de accesibilidade que incorpore a non discriminación e o deseño para todos. “As regulacións autonómicas son anticuadas, obedecen á paradigma da supresión de barreiras e das adaptacións, non ao de accesibilidade universal, e non dispoñen de instrumentos prontos e efectivos”, destaca o informe.
