As relacións sociais son imprescindibles. Estímase que o 20% das persoas maiores de 65 anos vive en soidade e ten un contacto mínimo, ás veces nulo, con outras persoas. A xubilación leva un aumento do tempo libre que, en ocasións, descoñécese como xestionar de maneira útil. Con todo, as organizacións que velan polo benestar das persoas maiores advirten da necesidade de aprender a comunicarse para mellorar a calidade de vida.
Imagen: Jeff Osborn
Todas as persoas necesitan relacionarse. Contar con alguén que lles faga compañía. Especialmente as persoas maiores necesitan saber que non están soas. Envellecer acompañadas axúdalles a manter unha boa saúde física e mental, o que redunda nunha mellora da calidade de vida. A Sociedade Española de Xeriatría e Gerontología (SEGG) asegura que “ter unha maior cantidade e calidade de relacións sociais fomenta os hábitos saudables”. Pódense organizar saídas con amigos e amigas, reunións familiares ou apuntarse a talleres e cursos. Incluso as propias persoas maiores poden axudar en tarefas solidarias para sentirse útiles e aliviar a soidade.
O principal é que sexan os interesados quen se conciencien da necesidade de saír de casa, coidar as relacións cos demais e aprender a comunicarse. A SEGG recomenda aproveitar as saídas ao supermercado para fomentar estas habilidades, tomar a iniciativa e participar nos programas específicos para maiores que organizan as institucións públicas, os centros e as asociacións dirixidas a este grupo. Unha opción son as iniciativas do IMSERSO, que inclúen programas de Vacacións para maiores e Mantemento do emprego en zonas turísticas (teléfono 901 10 98 99); Termalismo Social (901 10 98 99), para pensionistas que precisan tratamentos en balnearios por prescrición facultativa; e Teleasistencia domiciliaria.
Pódense organizar saídas con amigos e amigas, reunións familiares ou apuntarse a talleres e cursos
Pola súa banda, a Asociación para o desenvolvemento Sociocultural, Formación e Emprego (ASFEM) conta co proxecto “Club de maiores activos”. A finalidade desta iniciativa é evitar ou atrasar na medida do posible as situacións de dependencia. Entre os obxectivos de ASFEM destaca, precisamente, evitar o illamento social, a pasividade e a monotonía, polo que anima ás persoas maiores de 55 anos a participar nos talleres de manualidades, excursións, bailes de salón, tai-chi e actividades de ximnasia que oferta.
Actualmente, unhas 450 persoas toman parte nos proxectos da entidade, presidida por María do Pilar Igrexas. Ao seu entender, a importancia das relacións sociais “é total”, xa que animan ás persoas a preocuparse polo seu aspecto físico e contar con alguén con quen intercambiar opinións. “En caso contrario, hai quen non sabe como xestionar o seu tempo libre cando se xubila”, engade. A maioría das persoas que participan nas actividades de ASFEM son amas de casa, persoas xubiladas ou prexubiladas, que dispoñen de tempo libre e ignoran como empregalo de maneira adecuada. “Mesmo moitos dos que veñen establecen relacións máis aló do centro e forman grupos para saír xuntos”, explica Igrexas.
No caso de Amigos dos maiores, proponse programas de acompañamento a persoas de idade avanzada que viven soas e sen recursos. Os voluntarios e voluntarias desta organización sen ánimo de lucro visitan semanalmente ás persoas no seu domicilio, acompáñanlles a realizar xestións puntuais (médicas ou administrativa), ofrecen apoio afectivo a quen padecen unha enfermidade en fase terminal, realizan merendas para grupos e, en datas sinaladas como Nadal, organizan celebracións conxuntas. Tamén a ONG Solidarios para o Desenvolvemento conta cun programa de axuda en tarefas cotiás e o proxecto “Vivenda compartida entre anciáns e estudantes”, que pretende ofrecer unha alternativa de vivenda aos universitarios e unha mellora na calidade de vida ás persoas maiores que viven soas.
Aprender a comunicarse
Para que as relacións sociais sexan satisfactorias é necesario coidalas. Hai que contar aos demais o que nos preocupa, pero tamén escoitarlles. A SEGG aconsella expresar os sentimentos e “demostrar interese” polas persoas que nos rodean: “Implicarse, participar, ofrecer e pedir axuda”. Trátase de tecer unha rede de relacións entre familiares e amigos para compartir tanto as preocupacións como as alegrías. As claves son escoitar e consultar.
As persoas viúvas deben buscar o apoio da familia e falar do que senten con aqueles que pasaron pola mesma experiencia
O informe “Condiciones de vida das persoas maiores”, do Centro de Investigacións Sociolóxicas (CIS), revela que as actividades preferidas dos maiores son, por esta orde, ver a televisión, ouvir a radio, pasear por un parque, ler e facer a compra. En cambio, a maioría non acode nunca a un centro social ou asociación de maiores, non realiza actividades de ximnasia, nin agarraches a espectáculos, é dicir, non planea actividades que lle permitan relacionarse con outras persoas. De feito, algo máis da metade dos enquisados asegura realizar estas tarefas coa familia (56%) e o resto, soas (35%) ou con amigos (7,5%).
No caso das persoas viúvas, o habitual é que prefiran quedar en casa, en lugar de relacionarse. Con todo, é importante que falen con outras persoas do que senten, especialmente, con aquelas que pasaron pola mesma experiencia ou o están facendo. O apoio da familia e dos amigos é fundamental para recuperarse. “A clave para previr a depresión é aproveitar as oportunidades que a nosa actividade cotiá vainos ofrecendo para continuar gozando e enriquecéndonos”, asegura a SEGG.
Para a Sociedade Española de Xeriatría e Gerontología (SEGG), “toda persoa maior debe sentirse orgullosa por chegar aí”. Con este obxectivo, conta cun Decálogo das Persoas Maiores, no que lles anima a sentirse orgullosas da súa condición e ver esta etapa “tan plena como calquera outra”. Así mesmo, avoga porque desaparezan todas as formas de discriminación por razóns de idade e diminúase a frecuencia e intensidade da dependencia. Neste sentido, lamenta que o acceso á atención xeriátrica non sexa universal e rexeita que se relacione “vellez con terminalidad”.
