A participación infantil é fundamental para coñecer e resolver as cuestións que afectan a nenos e adolescentes desde a súa propia perspectiva. Aposta por dar a voz aos menores para que sexan eles quen se defendan a si mesmos. Pretende que sexan escoitados naquelas cuestións que lles incumben e que as súas opinións “sexan tidas en conta”. Con este fin, a ONG Save the Children (STC) desenvolve diversos programas de participación porque, ao seu xuízo, esta supón “o camiño a unha sociedade máis xusta”. “Educar para a participación é educar para a paz e o civismo”, recalca.
Os pequenos son cidadáns con dereitos. Débese respectar o seu papel como membros activos da sociedade e facilitarlles espazos de participación. Habería que fortalecer e impulsar as organizacións de nenos e adolescentes. En canto ás características desta participación, STC considera que debería ser voluntaria, utilizar as canles adecuadas á idade “intelectual e cognitiva” dos menores e apoiarse continuamente no diálogo.
Os programas que se desenvolven na actualidade defenden, neste sentido, que os foros teñan lugar nunha contorna próxima aos pequenos. Así mesmo, complétanse con accións de animación para nenos e novos e accións de sensibilización dirixidas á poboación adulta.
Líderes infantís
O obxectivo para STC é conseguir que “ser menor de idade non signifique ser menor en dereitos” De feito, os programas levan a cabo no noso país e noutros puntos do estranxeiro. Realízase un labor global: “O seu benestar é unha prioridade en calquera lugar do mundo”. As áreas de traballo son, entre outras, educación, saúde, nutrición, traballo infantil, prevención do abuso sexual e reunificación dos nenos coas súas familias tras catástrofes e guerras.
O obxectivo é conseguir que “ser menor de idade non signifique ser menor en dereitos”
En Perú, un programa desenvolvido con mozos de barrios populares con altos índices de pobreza, en San Juan de Lurichango, tenta que estes reforcen a súa capacidade organizativa, xestionen proxectos produtivos e constitúan microempresas que contribúan ao desenvolvemento do seu distrito e proporciónenlles fontes de traballo. O programa permítelles coñecer a situación socioeconómica da contorna, organizarse e impulsar o desenvolvemento local a través da súa participación nas canles adecuadas.
A figura do líder é clave nestes proxectos. Nesta liña, un programa desenvolvido en Honduras identifica líderes infantís e xuvenís aos que instrúe na creación de organizacións. A través deles, chégase a outros menores en diferentes espazos como centros escolares, colonias ou o propio municipio. O fin é contribuír a que se produzan cambios nas condicións de vida dos menores en situación de maior desvantaxe económica e social.
A tarefa é máis ampla en Ecuador. Alí promóvese que nenos e adolescentes participen na toma de resolucións do Consello Nacional da Nenez e a Adolescencia e dos Concellos Cantonales. Os menores acoden a talleres de capacitación sobre cumprimento e exigibilidad dos seus dereitos, mentres que líderes comunitarios e axentes sociais achéganse aos mecanismos de protección ante violacións dos dereitos da infancia. Foméntase a participación de todos na “promoción, defensa e exigibilidad” dos dereitos da nenez e a adolescencia.
Os programas que se desenvolven reservan un apartado especial ás migracións e os efectos na poboación infantil e adolescente. Un dos máis importantes céntrase tamén en Ecuador, onde “gran cantidade da súa poboación trasladouse a outras rexións, e mesmo fose do país”. A xuízo de STC, o forte impacto deste fenómeno propicia unha visión estereotipada de quen migran e instaurou, tanto en Ecuador como en España, “unha incomprensión sobre a migración que fai difícil a integración de persoas doutros países”.
Os proxectos achéganse á escola e espazos de lecer e tempo libre frecuentados por menores para que vexan a migración como unha realidade e coñezan os seus efectos. De maneira paralela, apóiase a quen queren pór en marcha pequenas empresas, para que atopen alternativas á emigración, e anímase a mozas en situación de risco social a acudir a unha escola taller onde reciben formación.
Os menores son e deben ser partícipes das decisións que marcan a súa vida e a súa contorna
Mentres, en lugares de destino como Madrid e Comunidade Valenciana, foméntase a participación infantil no proceso migratorio, organízanse actividades de sensibilización entre os estudantes, favorécese a convivencia intercultural, levan a cabo talleres de apoio a pais e promóvense iniciativas da Rede Unidos Somos Máis (integrada por diversas asociacións de inmigrantes).
O importante é visibilizar á infancia no proceso migratorio, “que comprendan que son e deben ser partícipes das decisións que marcan a súa vida e a súa contorna”. Para STC, os menores son “particularmente vulnerables” cando migran ou son refuxiados. Con todo, as súas opinións non sempre se teñen en conta. Enfróntanse a situacións difíciles tanto se quedan no seu país de orixe coma se emigran. Por esta razón, impúlsase o traballo con redes e asociacións que enfocan o seu labor cara aos fillos de migrantes e nenos refuxiados, cos que se contacta a través de grupos de lecer e tempo libre ou talleres culturais, deportivos e de uso de novas tecnoloxías.
