Transcorreron doce meses desde que a terra tremeu en Haití, pero aínda senten as consecuencias. E levará tempo que non sexa así. Á confusión inicial, proseguiu un gran esforzo por parte de numerosas ONG de todo o mundo que se prestaron paira axudar de maneira inmediata. Diversos equipos desprazáronse até o lugar ou se aproveitaron os efectivos locais paira atender ás vítimas e evitar un traslado masivo ao país, en ruínas tras o sismo e incapaz de acoller a todos. Pasou un ano e neste tempo as preocupacións foron varias, así como as denuncias por saqueos, as peticións de axuda ou as demandas urxentes de material. Agora preocupa o cólera, pero non é o único polo que se teme. En que situación atópase o país? Que se fai nestes momentos por Haití e en Haití? Testemuñas de varios ONG viaxaron á zona ou fixeron balance paira analizar o traballo dos seus compañeiros e os froitos recolleitos durante este tempo, pero sobre todo, paira articular os retos de futuro.
Doce meses, fíxose suficiente?
“Hoxe, un ano despois, a vida diaria dos haitianos afástase do proceso de reconstrución no que deberían estar inmersos”. Son palabras dun portavoz de Intermón Oxfam desprazado ao país, quen destaca como durante os meses posteriores ao terremoto “a resposta de emerxencia humanitaria salvou miles de vidas, proveu de auga potable e alimentos básicos a outros tantos de miles e ofreceu servizos medicos e sanitarios a quen os necesitaba”, pero ao redor dun millón de persoas viven aínda desprazadas, baixo lonas ou tendas de campaña.
Apenas se retiraron o 5% dos cascallos e construíronse o 15% dos aloxamentos temporais necesarios
12 de xaneiro de 2010. Una data que será difícil de esquecer paira os habitantes de Haití. O país axitouse, azoutado por un terrible sismo de 7 graos na escala Richter. Con todo, aínda hoxe, Oxfam estima que apenas se retiraron un 5% dos cascallos, construíronse o 15% dos aloxamentos temporais necesarios e as instalacións de auga e saneamento son moi escasas.
O xefe de misión de Médicos Sen Fronteiras en Haití, Stefano Zannini, sinala que hai un ano demostrouse una “xenerosa onda de doazóns” procedentes de todo o mundo, “así como promesas da comunidade internacional”, pero asevera que “a crúa realidade hoxe é que, aínda que os haitianos tentan reconstruír as súas vidas, moita xente é moi vulnerable”.
Preocupación pola epidemia de cólera
Datos de Oxfam calculan que até o pasado mes de decembro o cólera cobrouse a vida de 2.600 hatianos e afectara a 122.000 máis. Médicos Sen Fronteiras, que eleva a cifra de mortos a 3.600, elaborou o informe “Haití: un ano despois”, un repaso á situación médico-humanitaria no país e á epidemia de cólera que azouta a rexión desde outubro. Esta organización cualifica de “pésimas” as condicións en que viven os habitantes do país, aínda que destaca que o despregamento humanitario foi o maior rexistrado até entón no mundo.
O despregamento humanitario foi o maior rexistrado no mundo, pero as condicións de vida hoxe son “pésimas”
Asegura que, na actualidade, a emerxencia é dobre: fronte ás consecuencias do terremoto e do cólera. A rápida propagación desta enfermidade non puido frearse a pesar da mellora no acceso á atención primaria, polo que a reconstrución non debe “ir en detrimento de a atención das necesidades humanitarias urxentes”, en palabras do director xeral de MSF, Aitor Zabalgogeazkoa. É urxente mellorar as condicións de saneamento e de distribución de auga potable paira obstaculizar o risco de epidemias.
Farmamundi lembra que cerca do 80% da poboación do país está sumida na pobreza e mantense no seu empeño de reforzar a atención médica, psicolóxica, alimentaria e de saneamento. O seu labor esténdese por Porto Príncipe, Jacmel e Léogane, con proxectos de post emerxencia e reconstrución. Sinala que a epidemia de cólera obriga a intensificar a atención sanitaria de emerxencia e o acceso a tratamentos, polo que reclama axuda de todos quen a poidan prestar.
O tratamento do cólera é sinxelo, precisa: saes de rehidratación oral, soros e antibióticos paira cortar as diarreas. “Pero os tratamentos chegan con contagotas”, apostila. O cólera é una infección intestinal causada por unha bacteria. Afecta a un número importante de persoas porque se transmite a través da auga e da inxesta de alimentos contaminados. As súas consecuencias son daniñas paira a saúde: fortes diarreas e deshidratación severa. Pódese mesmo morrer si non se trata a tempo.
Farmamundi enviou máis de 160 toneladas de kits sanitarios específicos paira tratar o cólera e procesos diarreicos. Os kits IDDK (Kit Interagencias paira Enfermidades Diarreicas) constan de catro módulos con: materiais específicos (medicamentos, soros, saes de rehidratación ou antibióticos), material sanitario desechable (algodón, luvas, xiringas, catéteres), aparellos médicos (tesoiras, termómetros, bandexas) e información sobre a súa utilización e material de soporte (colectores de residuos, cubos, luvas).
As cifras da atención médica
Médicos Sen Fronteiras asegura que a resposta ao terremoto e á epidemia de cólera son “a maior operación na historia da organización”. Tamén o son as cifras rexistradas até agora polos equipos médicos :
- Trataron a máis de 358.000 persoas.
- Levaron a cabo máis de 16.500 cirurxías.
- Atenderon máis de 15.000 partos.
- Durante o tres primeiros meses, levaron a cabo máis de 5.700 operacións de cirurxía maiores.
- Os centros de tratamento que apoia atenderon a máis de 91.000 persoas, dos 171.300 casos rexistrados en todo o país.
Momento paira a reflexión
Médicos Sen Fronteiras apela agora á reflexión sobre as “lagoas da intervención”. A propia organización asegurou que “capitalizará a súa experiencia en Haití paira apoiar e mellorar os seus programas no país e paira seguir preparada paira futuras emerxencias”. Na actualidade, exponse manter una rede de seis hospitais privados en Porto Príncipe, que acollen até un milleiro de camas. Este ano modificará as estruturas médicas da capital haitiana paira substituír, explica, os centros sanitarios temporais por instalacións con carácter máis permanente.
Paira 2011, Farmamundi contempla a formación de promotores e axentes de saúde, co fin de potenciar a vixilancia epidemiolóxica e a dotación dun centro de saúde en Léogane, “así como a recolocación e o acubillo estable”. Este ano centrarase na prevención e tentará lograr unha subministración suficiente de auga potable e de infraestruturas básicas paira o saneamento da auga. “Máis dun millón e medio de damnificados malviven hacinados en condicións insalubres”, describe. “Se antes do terremoto gran parte da poboación haitiana vivía sen acceso á auga potable, tras o sismo a situación hase magnificado”.
Solidariedade Internacional destaca que este foi ano de promesas, de compromisos, de solidariedade e de éxitos, paralelos a fracasos. “Haití converteuse nun espello da cooperación ao desenvolvemento, da axuda humanitaria e das relacións internacionais, un espello no que mirarnos, un espello no que reflexionar e aprender”, recalca. Mensaxeiros da Paz tamén cre “imprescindible” que se cumpran as promesas dos gobernos e da comunidade internacional. Calcula que até agora apenas se fixo efectivo un 20% da axuda prometida.
