O Día Mundial da Asistencia Humanitaria que se celebra hoxe 19 de agosto é unha oportunidade para recoñecer o traballo, en ocasións moi arriscado, que fan os profesionais e organizacións sociais para axudar a outros. O noso mundo vive cada vez máis crises humanitarias: conflitos armados, fames negras, desprazamentos, terremotos, etc. que deixan a millóns de persoas en situación de extrema vulnerabilidade. E son miles os traballadores humanitarios que co seu entusiasmo, dedicación e preocupación atenden a quen máis o necesitan. Neste artigo descríbese que é a asistencia humanitaria e as súas diferenzas coa axuda de emerxencia, ademais das motivacións persoais para traballar en asistencia humanitaria.
Segundo informou en xuño pasado en Xenebra Stephen Ou’Brien, o secretario xeral adxunto na Oficina do Coordinador da ONU para Asuntos Humanitarios (OCAH), o incremento continuo de conflitos, catástrofes naturais e desprazamentos de poboación deixou en situación de gran vulnerabilidade a uns 130 millóns de persoas en todo o mundo. A misión é inmensa, xa que as persoas necesitadas están repartidas en 40 países. O orzamento total necesario calcúlase en 21.600 millóns de dólares, dos cales só o 25% foi xa entregado polos países doantes. En decembro de 2015, OCAH estimaba en 86,6 millóns o número de afectados e o orzamento era 19.700 millóns de dólares.
Que é a asistencia humanitaria?
O concepto de asistencia ou acción humanitaria ás veces pode resultar moi amplo e difícil de definir. Ata se confunde co termo de axuda humanitaria, axuda de emerxencia ou socorro humanitario.
A acción humanitaria inclúe a protección das vítimas e os seus dereitos humanos
A axuda de emerxencia ou socorro consiste na axuda proporcionada con carácter de urxencia a vítimas de desastres desencadeados por catástrofes naturais ou conflitos armados. Normalmente é unha axuda que consta de provisión gratuíta de auga, alimentos, abrigo, medicamentos e atención sanitaria para a supervivencia. Ademais, a axuda humanitaria tamén garante outros servizos máis aló dos inmediatos, como a rehabilitación, o desenvolvemento e a preparación ante posibles desastres.
Con todo, a acción humanitaria é un concepto máis amplo que incorpora a axuda humanitaria e vai máis aló da provisión de bens e servizos básicos para a subsistencia. Inclúe a protección das vítimas e os dereitos humanos, a denuncia das violacións dos mesmos, o acompañamento e a presión política (lobby).
Traballadores humanitarios
Ás veces móstrase a cara bonita do traballo humanitario ou, todo o contrario, os riscos e dificultades que entraña desempeñar unha profesión que adoita ser vocacional. As condicións de inseguridade en países en conflito supoñen un risco engadido e son coñecidos os casos de secuestros ou danos ocasionados a cooperantes españois.
Os motivos que levan aos profesionais a traballar na acción humanitaria son diversos e todos cun propósito común: asistir ás persoas máis vulnerables coa esperanza de que sobrevivan e poidan ter unha vida digna.
Como quixo reflectir Fernando León de Aranoa na súa película ‘Un día perfecto’, os traballadores humanitarios teñen diferentes formas de achegarse a esta profesión e a súa vocación pode ser diferente segundo sexan misioneiros, mercenarios ou marcianos: un é o que acaba de chegar e quere salvar o mundo; outro é aquel para o que o traballo é como un oficio e é moi bo niso; e o terceiro é o inadaptado que xa non pode estar noutro sitio.
Outra complicación menor, e non por iso menos importante, é a saúde emocional dos traballadores humanitarios. En ocasións son tantas as dificultades á volta ao seu país de orixe e os problemas de adaptación cos que se atopan, que ás veces iso lles leva a sentirse estraños e seguen expatriados porque xa non poden estar noutro lugar.
Segundo a Axencia Española de Cooperación Internacional para o Desenvolvemento (AECID), a asistencia humanitaria debe prestarse de conformidade cos principios humanitarios básicos de humanidade, imparcialidade, neutralidade e independencia.
- Humanidade. O alivio e a prevención do sufrimento humano, salvar vidas e restablecer a dignidade humana son as guías fundamentais da acción humanitaria.
- Imparcialidade. Débense emprender as accións humanitarias baseándose só nas necesidades das persoas, sen discriminación entre as poboacións afectadas ou dentro delas.
- Neutralidade. A acción humanitaria non debe favorecer a ningún bando en conflito armado ou a ningunha das partes nunha disputa.
- Independencia. Os obxectivos humanitarios son autónomos respecto dos políticos, económicos, militares ou doutra índole que calquera actuante poida ter en relación coas zonas onde a acción humanitaria estea a realizarse.
