“Descubrín unhas vacacións diferentes en 1992, cando fun con Mario, o meu marido, ao hospital de Goundi en Chad”. Así comeza Isabel Rodríguez o relato dunha aventura, xa cotiá na súa vida. ‘Goundi. Unhas vacacións diferentes’ (Plataforma Editorial, 2009) é a historia dunha parella que aproveitou o seu tempo libre para dedicarllo aos demais e descubriu que os outros tiñan moito máis que ofrecerlles a eles. Cada dous anos, Isabel e Mario permanecen en Goundi durante dous meses -o tempo que duran as súas vacacións- para atender ás persoas enfermas que ingresan no hospital. O resto do tempo, compaxinan a súa vida diaria coa organización de actividades e iniciativas de recadación para financiar e manter abertas as portas do centro.
Foi casual. Ese ano tiña que volver ao Congo Brazaville para culminar unha segunda acción de cooperación sanitaria xunto ao meu marido, pero xusto desatouse na zona unha revolta militar. O cónsul advertiunos para que non acudísemos e entón ofrecemos os nosos servizos a Intermón Oxfam. Alí coñecemos ao pai Lluis Magriña, quen nos presentou ao pai Angelo Gherardi, fundador da Misión de Goundi en Chad. El atopábase de visita en Barcelona e, dunha breve conversación, saíu o noso compromiso para substituír cada dous anos o traballo de cirurxía, traumatología e ginecología que desempeñaba o pai Francesc Cortadellas en Goundi. Deste xeito, nós teriamos unhas vacacións diferentes e el podería descansar.
“Tiven que espabilar dun día para outro porque o volume de enfermos era importante”
Mario encargouse das urxencias, cirurxía programada, yesos, curas ambulatorias e curas de hospitalización, mentres eu axudaba nas tarefas que podía. En quirófano, facilitáballe os instrumentos necesarios para as operacións e no dispensario, colaboraba nas curas. Aínda non tiña o título de enfermeira, carecía de experiencia e tiven que espabilar dun día para outro porque o volume de enfermos era importante.
Ninguén está preparado para algo así, resístese porque estamos alí para dar un servizo e necesítannos, non podemos desfallecer e o corpo aguanta, pero queda rexistrado na alma e no subconsciente, non só polos nenos, senón tamén pola dor das nais e a impotencia ante a fatalidade. É moi doloroso ver morrer.
Non teño experiencia en centros nutricionais, tan só no de Goundi. Alí acóllese aos bebés malnutridos, de baixo peso e quen quedan orfos despois do parto. Estes últimos permanecen ata que cumpren tres anos e pasan a vivir cun membro da familia. En total, o Centro Nutricional de Goundi alimenta a unha media de 60 nenos ao mes. O Chad é un dos países cunha taxa de mortalidade infantil máis alta, alcanza o 50% en total e un 20% dos nenos non chega ao cinco anos de idade. O centro protexe e vea pola vulnerabilidade dos nenos nos seus primeiros anos de vida.
Implica risco de infección, complicacións nos alumeamentos, fístulas vesicovaginales, frigidez e, mesmo, a morte por anemia debido á cantidade de sangue que perden.
A maior parte da capital, N’Djamena, segue sen iluminación pública, nin servizo de recollida de lixos, conducións de auga potable e residual. Excepto o barrio onde se sitúa o Palacio Presidencial. Esta situación favorece as enfermidades dixestivas derivadas do uso de auga contaminada e as enfermidades da pel, por falta de hixiene da poboación.
“Descubrín que o sinxelo me cara a feliz, que con menos tamén se vive”
Foi fácil porque o ambiente, aínda que distinto, desprendía amor e entrega. Descubrín que o sinxelo me cara a feliz, que con menos tamén se vive, e valorei o gran exemplo recibido ao convivir xunto aos misioneiros e monxas.
Apréndese o significado do día a día de quen viven alí, as súas dificultades para todo: carrexar leña para combustible, extraer auga dos pozos, desprazamentos a pé. Precisan moito tempo para resolver situacións que para nós son instantáneas e sen esforzo algún, así que se aprende a valorar moitísimo todo.
Diría que a súa realidade, non o seu segredo, é outra. Ao non ter nada e descoñecer outras cousas, non ambicionan, non atesouran, non son dependentes de nada. Viven o momento e o agora. Son libres e, ao seu modo, son felices. Espertan compaixón nos países do Norte porque os vemos cos ollos do consumismo, do confort, da denominada calidade de vida que nos creamos.
Para eles supuxo a oportunidade de practicar e aprender durante as 24 horas do día cun profesor experimentado en cirurxía. Para Mario, o meu marido, foi unha experiencia inesquecible. A capacidade e interese demostrada polos estudantes foi incrible, unha actitude pouco ou nada habitual no noso mundo occidental.
“Espertan compaixón nos países do Norte porque os vemos cos ollos da denominada calidade de vida que nos creamos”
Os cooperantes son persoas que realizan un traballo remunerado, a diferenza do voluntario que o fai de maneira gratuíta. Pero ambos actúan baixo a dirección dunha organización local, estatal ou outra, en todo tipo de ámbitos. Remunerado ou non, o seu traballo non ten prezo, porque deixan o país propio, a familia e o confort para ir lonxe a entregar coñecemento e dispoñibilidade.
No noso caso, non contamos con ningunha seguridade, protección ou garantía xa que nin sequera hai representación diplomática en Chad. Na capital, N’Djamena, atópase o cónsul honorario español, que canaliza as actuacións que se deben seguir, a través do consulado francés ou a través do consulado español en Camerún e dispomos dun seguro de repatriación privado.
