Desde a Asociación Na túa Mente situada na localidade de Alcobendas, ao norte de Madrid, promóvese a participación dos mozos de 8 a 21 anos na toma de decisións que teñen que ver co seu propio municipio. Jose Guillén, un dos fundadores de En a túa Mente, asegura que neste proxecto participan “mozos con perfís socioeconómicos e culturais moi distintos entre si, pero que no fondo son iguais”. O obxectivo é que os mozos e mozas aprendan a autogestionarse e, como afirma Guillén, “poidan influír na súa cidade de maneira positiva, propondo cambios acordes ás súas preferencias e necesidades, facendo unha cidade máis próxima exusta para eles”.
“Os mozos poden aprender a autogestionarse e elaborar e desenvolver as súas propias iniciativas”En 2010, tras deixar as asociacións nas que estabamos involucrados, Typhene Filloux e eu decidimos montar unha asociación xuntos, á que se unirían dous amigos máis. Cremos que Alcobendas necesitaba un enfoque máis participativo no lecer e o tempo libre. Viamos que case todas as actividades que se realizaban eran actividades de consumo, onde o labor que se fai é importante e os traballos, moi bos. Pero nós queriamos dar un paso máis aló para así favorecer un camiño participativo onde os e as mozas do municipio puidesen aprender a autogestionarse e elaborar e desenvolver as súas propias iniciativas.
Máis que falar de participación activa, nós entendemos a participación como un camiño ou unha aprendizaxe. Inspirados na escaleira de participación de Rogert Hart que a adaptamos en base á nosa experiencia, nós falamos de pseudo participación, participación consultiva, codirigida, mobilización propia e autogestión.
“No nivel de autogestión son os propios participantes os que sen axuda levan adiante as súas iniciativas”Explicarémolo de forma sinxela. A pasiva ou pseudo participación é un nivel que non implica ningún tipo de responsabilidade e no que haberá mozo que non queiran adquirir un maior grao de compromiso. Nel está, por exemplo, ir a un concerto, participar nun taller ou conectarse a Internet. É tan válido como o que participa activamente. Pero aquí é fundamental o labor do equipo para establecer relación coa mocidade, captar o seu interese e motivarlles para conseguir unha participación máis activa. Na participación consultiva, os mozos son consultados sobre os seus intereses e motivacións para poder facer unha proposta máis acorde ás mesmas e, como consecuencia, buscar a súa implicación e participación activa. A codirigida non só propón e avalía, senón que tamén os mozos involúcranse na execución do proxecto xunto aos dinamizadores. A mobilización propia é un nivel no que a persoa ou o grupo móvense por si mesmos, asumen todas as responsabilidades de organizar unha actividade ou un proxecto, facilítaselles a información de como conseguir financiamento, espazos, etc. Poden apoiarse no equipo que á súa vez lles supervisará, pero eles encárganse de todo. Cando se chega ao nivel de autogestión , son os propios participantes os que sen axuda levan adiante as súas iniciativas, buscando financiamento, desenvolvendo os seus proxectos, etc. Os dinamizadores convértense nunha mera ferramenta de apoio no caso de que o necesiten.
A través da nosa experiencia xa non só falamos de participación, agora vemos a participación como algo máis, un espazo de desenvolvemento persoal. Por iso dicimos que realizamos proxectos de desenvolvemento persoal a través da participación. Na actualidade, levamos a cabo tres proxectos outorgados por concurso público polo Concello de Alcobendas.
No marco do lecer e o tempo libre, A Cíber é un proxecto destinado a mozos de 14 a 21 anos no que todas as actividades e os proxectos que levan adiante son propostos polos mozos. Neste proxecto desenvolvemos unha participación enfocada á autogestión que trata de favorecer e potenciar as cualidades de cada participante. A través do proxecto Aventurarche, destinado a mozos de 10 a 14 anos, realizamos actividades de lecer e tempo libre propondo unha participación consultiva, que sería un paso anterior á cogestión e a autogestión. E tamén lideramos o Consello de Infancia e Adolescencia de Alcobendas, organismo de participación infantil que vela polo respecto e a aplicación da Convención dos Dereitos da Infancia no ámbito local: reunímonos, xogamos e pensamos cos nenos e adolescentes de Alcobendas para ter en conta as súas necesidades e transmitilas aos gobernantes e así mellorar a cidade na que vivimos e crecemos.
Non temos un perfil estándar, xa que traballamos con nenos e mozos de 8 a 21 anos, con perfís socioeconómicos e culturais moi distintos entre si. Así é tamén a realidade de Alcobendas desde a zona Urbanizacións, o Ensanche e o Centro. Así podes imaxinarche a variedade de realidades que conviven. Para nós tamén é unha máxima nos nosos proxectos a convivencia e o respecto á diferenza. Aínda que as nosas realidades sexan distintas, todos somos iguais.
“Favorecemos o desenvolvemento persoal e social das persoas participantes no proxecto”Ofrecemos a oportunidade de aprender a autogestión do seu lecer, con todo o que leva: espazos, recursos humanos, recursos económicos, etc. Tamén que poidan influír na súa cidade de maneira positiva, propondo cambios acordes ás súas preferencias e necesidades, facendo unha cidade máis próxima e xusta para eles, velando polo cumprimento dos dereitos da infancia, etc. E, por último e non menos importante, favorecemos o desenvolvemento persoal e social das persoas participantes no proxecto.
Observamos que están a aumentar o número de actividades xuvenís que se desenvolven e que hai un crecemento de grupos que empezan a funcionar sós con iniciativas moi interesantes, tanto en Alcobendas como en Madrid. Doutra banda, algunhas das propostas do Consello de Infancia e Adolescencia de Alcobendas leváronse adiante, como o carril bici, fontes adaptables ou dereitos da infancia no deporte. E agora estamos pendentes de que aproben o modelo de suxestións e participación a través dunha app.
“Aos mozos lles empodera ver que as súas iniciativas saen adiante”Darse conta que se poden valer por si mesmos, que non necesitan a un adulto que lles faga as cousas e dígalles o que ten que facer. Tratarlles como persoas adultas, sen esquecer na etapa de desenvolvemento que se atopan. Lles empodera ver que as súas iniciativas saen adiante e que poden facer moito máis do que en principio ven. Dicirlles “ti podes e eu estou aquí para axudarche e estarei a che apoiar, salga ben ou mal; disto aprenderemos os dous”.
