O terremoto e posterior tsunami rexistrados en Xapón centraron a atención de todo o mundo, pero ao contrario do ocorrido en Haití hai pouco máis dun ano ou en Chile uns meses despois, as doazóns e alternativas de colaboración esta vez resistíronse. As imaxes difundidas desde o pasado 11 de marzo eran explícitas, pero reaccionar levou varios días. Agora faise balance e téntase cifrar a catástrofe, uns números que sorprenden porque todo se conta por miles. Ningún dato é máis importante que outro, pero hai un que suxire a necesidade de maior axuda: o Goberno xaponés contabilizará cantos nenos quedaron orfos tras os desastres e Save the Children alerta de que máis de 100.000 viven desprazados no país.
A situación en Xapón empeora para estes pequenos debido ao descenso das temperaturas e á falta de subministracións. Un desastre natural supón un drama para todas as vítimas, pero pasado o momento no que a terra tremeu e o mar engulló miles de vidas, os damnificados de calquera idade deben seguir adiante. Xapón cría ser un país preparado para afrontar un terremoto, pero a magnitude do ocorrido non entraba nos seus prognósticos.
Save the Children asegura que o frío lles volve máis vulnerables a infeccións no peito ou gripes
Xa se anunciou que se construirán casas provisionais para aloxar a medio milleiro de damnificados e contabilizaranse o número de menores que quedaron orfos. Mentres, Save the Children (STC) reconta aos menores desprazados, máis de 100.000, e alerta de que as fortes nevadas rexistradas pon en perigo a súa saúde. Asegura que o frío lles volve máis vulnerables a enfermidades como infeccións no peito ou gripes. “A tensión que están a vivir fai que o seu sistema de defensas sexa máis débil”, sinala o coordinador do equipo desta organización en Xapón, Stephen McDonald.
Os niveis de radioactividade detectados no exterior da planta de Fukushima favoreceron os desprazamentos, que aumentan á vez que o perímetro de seguridade establecido. Á súa vez, leste mesmo motivo dificulta que o persoal chegue á zona, subliña McDonald.
Como se pode axudar
Son numerosas as persoas afectadas en Xapón. Sobre todo, nos puntos que sufriron as peores consecuencias necesítanse bens de primeira necesidade: alimento, auga, combustible para cociñar ou roupa, detalla STC. Na actualidade, no país traballan diversas ONG de maneira directa ou ben a través das contrapartes.
Save The Children, que puxo en marcha unha campaña de recadación de fondos, conta con equipos en Tokio e en Sendai e encárgase do desenvolvemento de espazos seguros para que os nenos recupérense dos traumas sufridos e teñan a oportunidade de xogar con outros nenos. Explica que habilitar estas zonas de xogo permite que persoas adultas supervisen aos pequenos mentres os pais poden “buscar alimento, traballo, refuxio ou tentar localizar a outros familiares”.
A traxedia afectou a moitos padriños da ONG Plan en Xapón, polo que se buscan novas formas de colaboración
Tampouco Plan alterou os seus proxectos en Asia e América tras o terremoto e posterior tsunami de Xapón, aínda que a traxedia afectou a moitos padriños de Plan en Xapón e analízanse alternativas de apoio. Tras o desastre, a propia oficina da organización no país nipón informou de que a persoal se atopaba “ben”, pero agora é necesario atopar o modo de axudar da mellor maneira. Precisamente, unha dos principais labores de Plan en Xapón é a supervisión de desastres de risco, en especial, o labor cos nenos e as comunidades.
Considera que os pequenos son claves na protección das súas comunidades, ademais de ser quen “sofren a peor parte nos desastres”, segundo o coordinador de Plan en políticas de resposta en desastres, Unni Krishnan. O pasado ano, esta organización traballou con diferentes comunidades de 14 países para ensinar aos nenos coñecementos para protexerse “ante algúns dos peores efectos que pode causar unha catástrofe natural”. Quen desexen axudar con este labor, poden colaborar como socios de emerxencias por menos de 50 céntimos ao día.
As doazóns son tamén vitais para Cruz Vermella Española, que puxo en funcionamento un servizo de doazón por SMS. Basta enviar a palabra JAPON ao número 28077. Ademais, aínda que o Comité Internacional da Cruz Vermella (CICR) e a Cruz Vermella xaponesa “non están en disposición de aceptar solicitudes de procura”, activaron en inglés, xaponés, chinés, coreano e portugués unha páxina web para o restablecemento do contacto familiar. O obxectivo é axudar ás persoas a contactar con familiares e amigos desaparecidos. As persoas interesadas poden rexistrarse no sitio web para informar da súa situación e proporcionar os seus datos de contacto actual. “Doutra banda, as persoas que buscan poden ver a lista cos datos”, explica a entidade, “ou rexistrar os nomes dos familiares e amigos desaparecidos, animándolles a porse en contacto”.
UNICEF mantén aberto o seu fondo de emerxencias para contribuír ao financiamento das tarefas que levan a cabo en Xapón, entre outras. Este fondo acepta doazóns durante todo o ano, de maneira que conte cunha cantidade suficiente para facer fronte a este tipo de situacións. En Xapón, asesora ás autoridades e, polo momento, enviou dez toneladas de auga e materiais educativos, de xogo e deporte. “O abastecemento de auga e o saneamento son claves para a supervivencia dos nenos nunha situación de emerxencia”, asevera. A súa intención é facer chegar kits de hixiene, cueiros e toallitas hixiénicas, lograr a reapertura das actividades escolares, a instalación dos denominados espazos amigos da infancia -onde participan en actividades xuvenís, xogan, practican deporte, reciben educación e/ou apoio psicosocial- e o envío de persoal para dar apoio técnico nos sectores operativos.
Ensinar aos nenos a protexerse
A ONG Plan insiste en que os menores son fundamentais ante unha catástrofe. Non só porque se lles debe protexer, senón porque desde pequenos poden saber como actuar en caso de emerxencia. As propias escolas, na súa opinión, “xogan un rol vital”, xa que nelas edúcase aos nenos para prepararse fronte a futuros desastres. A entidade axuda aos profesores para que informen os alumnos sobre as posibles causas dun desastre, os seus efectos e que facer nestes casos.
Este programa desenvólvese en lugares como Bangladesh, “unha zona propensa ás inundacións”. “Os nenos participantes estaban moi preocupados porque os seus pais non adoitaban aforrar para casos de emerxencia”, explica a ONG, “agora os nenos teñen o seu propio plan de aforros para axudar ás súas familias a comprar comida e outras subministracións cando ocorran outras inundacións”.
“Karen ten seis anos e aníñase xunto á súa familia para quentarse, xa que teñen tan só unas poucas mantas e unha pequena estufa de queroseno na aula da escola primaria de Ishinomaki, onde se refuxian temporalmente”. A historia de Karen é unha das recompiladas por Save the Children para achegar aos cidadáns a situación que se vive en Xapón. Pero hai moitas como esta.
A pesar de considerar estes lugares os seus refuxios, as persoas que habitan neles non sempre se atopan a salvo do frío, os nenos estrañan poder bañarse e Karen e o seu irmán Asato queren regresar á súa casa. Aínda descoñecen que o tsunami destruíuna, que “todo está esnaquizado e alagado”, describe o seu pai, Koichi. Como llo dirá?
A el e á súa esposa Rumi cústalles manter aos seus fillos entretidos todo o día nun espazo tan pequeno, detalla Save the Children. Por iso, en ocasións, “aventúranse a saír a dar un paseo a pesar das baixas temperaturas e das copiosas nevadas que están a caer na zona”.
Suzunoskue ten seis anos, como Karen. A ela, o terremoto sorprendeulle en casa, en Onagawa. Correu cara ao seu pai, Hirohiko, e aínda hoxe parece non querer soltarlle. Os dous, xunto coa súa nai, embarazada, fuxiron a un outeiro, unha zona elevada, e desde alí foron testemuñas da chegada dunha onda de dez metros, “que arrastrou todo no val onde estaba a súa casa”. Suzunoskue refírese a a onda como “unha montaña moi grande de auga” que lle asustou. “Despois de que a auga habíase ido, baixamos a ver nosa casa pero non quedaba nada. Perdín todos os meus xoguetes e tamén o meu xogo favorito de cartas e o meu dragón preferido”, lembra a pequena. A súa nova casa é o hospital de Onagawa, sobre o outeiro que xa lles salvou unha vez. Ela tamén quere regresar á súa casa, darse un baño e estar cos seus amigos.
