A distancia que separa as rúas, parques e cidades españolas das jaimas ou tendas de campaña azoutadas polo sol e o vento do Sahara alxerino, no que sobreviven en campos de refuxiados desde finais do setenta máis de 200.000 saharauís, redúcese no verán. Os artífices deste achegamento son as asociacións de amigos do pobo saharauí que organizan desde hai 14 anos o programa “Vacacións en paz”, unha iniciativa que permite que os nenos deste pobo no exilio poidan vivir durante os meses de xullo e agosto unha vida diferente acollidos en fogares de familias españolas.
En 1991 chegaron os primeiros pequenos ao noso país. Desde entón, preto de 100.000 nenos de entre 8 e 12 anos gozaron, xunto coas súas familias de acollida, dunha experiencia vital única na que se combinan solidariedade, tolerancia, aprendizaxe, saúde, amizade, agarimo e cultura. Este ano está previsto que pasen con familias españolas os meses de xullo e agosto 9.850 nenos saharauís. Un de cada tres farao en Andalucía, a comunidade que, con diferenza, acolle a un maior número de pequenos, en concreto, 2.500. Séguenlle Castela-A Mancha, con 1.008 nenos, Cataluña, con 804, Galicia, con 601, Castela e León, con 547, Valencia, con 546, e Estremadura, con 540.
Os obxectivos que se perseguen con esta campaña son os seguintes:
- Lograr que os nenos poidan vivir durante os meses de verán fóra dos campos de refuxiados. As xa de seu duras condicións do Sahara endurécense ata niveis difíciles de soportar nos meses de xullo e agosto, con temperaturas que alcanzan os 50º á sombra.
- Permitir que os pequenos teñan unha oportunidade de coñecer unha nova cultura, un novo idioma, uns novos costumes… algo vedado para eles en condicións normais, tendo en conta da escaseza de recursos económicos de que dispoñen.
- Aproveitar para que o neno poida ser revisado a través de exames médicos, o que permitirá incrementar as opcións dun desenvolvemento físico saudable, algo de importancia capital nunha contorna de condicións extremas como no que viven.
Os beneficios que obteñen os nenos saharauís, tal e como subliñan as organizacións promotoras distribuídas en diferentes comunidades autónomas e as propias familias de acollida, son numerosos. A súa saúde mellora, a súa vitalidade tamén, poden gozar dun clima máis benigno, dunha mellor alimentación non limitada polas condicións extremas do deserto, establecen relacións de amizade con nenos españois e fortes vínculos coa familia de acollida. Con todo, nin a intención do programa nin dos seus beneficiarios é buscar unha vía de escape e de fuxida das duras condicións de vida do deserto sahariano para non volver a elas. Aínda que a súa marcha xera pena tanto nas familias como nos propios nenos, as asociacións de amigos do pobo saharauí insisten no feito de que os nenos regresan ao que é o seu fogar co desexo de volver ver aos seus pais e irmáns. Os promotores recalcan que os nenos saharauís viven en familias en perfecta harmonía, rodeados dos seus. De feito, subliñan, a súa contorna familiar é fundamental para a súa estabilidade e nel tamén son felices.
Estas asociacións defenden que calquera familia que decida realizar este esforzo debe saber que, en realidade, non está a facer só unha obra de caridade. O programa “Vacacións en paz” ponse en marcha na época na que os nenos españois gozan das súas vacacións estivais, o que permite aos nenos saharauís e aos españois un intercambio cultural e dálles a uns e a outros a oportunidade de contactar cunha cultura distinta, con persoas diferentes, con outros costumes…. No entanto, quizá o aspecto máis importante radica no programa sanitario que os responsables da campaña deseñaron. Este programa, que se realiza en colaboración coas autoridades sanitarias de cada comunidade autónoma e de cada concello participante, permite que todos estes nenos sexan sometidos a recoñecementos médicos cada vez que veñen a España.
Estes recoñecementos anuais fan posible que os nenos saharauís gocen dunha vixilancia periódica da súa saúde, o que lles dá, ao mesmo tempo, máis oportunidades para ter un crecemento normal. Durante os dous meses que están en España, os nenos saharauís son sometidos a revisións da vista (danada polo tremendo sol do Sahara), do oído, de sangue e ouriños,…. Calquera anomalía detectada polos médicos permite deseñar o tratamento idóneo para que este neno poida superala con éxito.
O proceso que se debe seguir para poder acoller un neno saharauí parte dun requisito fundamental, como así o destacan as asociacións de amigos do pobo saharauí. Tal e como sinalan, o principal é afrontalo sen ningunha dúbida. “O máis importante é telo perfectamente claro, saber que nos imos a enfrontar a unha proba importante que, aínda que chea de bos momentos, tamén vai ser dura”, explican.
Tomada a decisión, é fundamental asesorarse nos colectivos que en España coordinan a acollida de nenos saharauís. As asociacións de amigos do pobo saharauí constitúen a canle adecuada: elas prestarán asesoramento eficaz e poderán achegar a súa experiencia para que as familias españolas coñezan con detalle como poden acoller nas mellores condicións a un neno saharauí. A este respecto, as familias interesadas na acollida teñen que afrontar varios trámites previos nos que se inclúe, por unha banda, un proceso de información a través de charlas sobre a realidade dos campamentos de refuxiados e a situación dos nenos, e, por outro, unha serie de entrevistas con psicólogos e sociólogos.
