En España calcúlase que hai unhas 40.000 persoas sen fogar e un millón e medio de familias que habitan en infravivendas. Ao sinhogarismo non se chega de súpeto, senón que todas estas persoas pasaron por un proceso longo e doloroso antes de estar nesta exclusión social severa. Desde a ONG solicítanse máis recursos asistenciais para evitar que ninguén chegue á situación de non ter casa nin recursos para vivir de forma digna. As persoas sen fogar necesitan relacionarse, dialogar e tamén compañía. E o Nadal é un momento no que a sensación de soidade acentúase. Neste artigo descríbese a realidade das persoas sen fogar, os motivos que lles levaron a residir na rúa e como se pode contribuír ao reencontro consigo mesmos e coa súa contorna social.
Aínda que non existen datos actualizados nin exactos sobre cantos cidadáns están sen fogar, a estimación é que ao redor de 40.000 persoas non teñen casa en España. A cifra, segundo FEANTSA (Federación Europea de Asociacións Nacionais que traballan coas persoas sen fogar), pode ascender ata as 400.000 en toda Europa.
Ademais, segundo datos do VII Informe FOESSA (2014) sobre exclusión e desenvolvemento social en España, un 7% da poboación vive en condicións de hacinamiento grave, é dicir, que contan con menos de 15 metros cadrados por persoa nas súas casas, o que supón un 3,3% dos fogares. Isto forma parte da pobreza que non se fai visible e que afecta a un 29,2% da poboación do noso país.
A ONG reclaman que se cumpra a Estratexia Nacional Integral para persoas sen fogar 2015-2020 aprobada no Consello de Ministros hai un ano en cooperación co conxunto das comunidades autónomas e as entidades do Terceiro Sector.
Ter un fogar é máis que ter un teito
Ter un fogar é moito máis que ter un lugar ou espazo físico, pois significa que a persoa pode vivir de forma integral, recuperar as súas redes e relacións, gozar dunha vivenda e exercer os seus dereitos fundamentais. Por iso é tan importante que se garantan unhas condicións de vida digna.
Cada vez son persoas máis novas e con estudos as que non teñen un fogar onde vivir
A pesar de ter unha casa e contar cun emprego, en España hai case 14 millóns de persoas que viven en risco de pobreza e/ou exclusión social. E durante o inverno, a pobreza enerxética segue sendo un dos grandes problemas entre moitas persoas que teñen dificultades para pagar facturas e sofren cortes de subministracións enerxéticas.
Nas persoas sen fogar a idade media actual descendeu ata os 38 anos, o nivel de estudos e a clase social de procedencia aumentaron e hai persoas con diferentes niveis de estudos. Destaca, ademais, o repunte da poboación nova, pois case o 30% ten entre 18 e 29 anos. Para todos eles, non ter unha vivenda significa moito máis que estar sen teito; implica carecer de atención, orientación e sentir tristeza, soidade, rexeitamento, vulnerabilidade e discriminación.
Motivos para chegar a vivir na rúa
Unha persoa non acaba na rúa dun día para outro. A súa situación vaise deteriorando co tempo. As causas son varias e dependen da persoa e a contorna no que se vive.
O 45% das persoas sen fogar o son porque perderon o seu traballo
Na “Enquisa sobre persoas sen fogar” elaborada en 2012 polo Instituto Nacional de Estatística (INE) en centros de aloxamento e restauración, destacábanse os seguintes motivos que levaron ás persoas á rúa: o 45% pola perda do seu traballo, o 26% por non poder facer fronte ao pago do aloxamento e o 21% pola separación da súa parella.
Segundo a Fundació Arrels, as razóns que levan a unha persoa a vivir na rúa son de varios tipos:
- estruturais: teñen que ver co mercado inmobiliario, proceso económico e movementos migratorios.
- institucionais: relacionados cos servizos sociais, os mecanismos de axuda e procedementos institucionais.
- relacionais: vinculados á situación familiar e sufrir unha separación ou divorcio ou a morte dun familiar.
- persoais: relacionados coa educación, a idade, a dependencia e a saúde.
- discriminación ou ausencia dun estatuto legal: teñen que ver coas situacións particulares que viven as persoas inmigrantes, refuxiados e algunhas minorías étnicas como a comunidade romaní.
Que facer en Nadal polas persoas sen fogar: ONG coas que colaborar
Aínda que se necesitan mans en calquera momento do ano, o período de inverno é un dos máis críticos para poder acompañar a todas as persoas que viven na rúa. Estas poden ser algunhas opcións ás que achegar colaboración.
- Colaborar con RAIS Fundación como socio ou voluntario. Para comprometerse co cambio cara a unha sociedade máis xusta o labor do voluntariado é vital. Esta organización busca persoas que acompañen ás persoas sen fogar e desempeñen outras actividades nas súas oficinas. Con só mandar un SMS coa palabra FOGAR ao 28014 estar a doar á causa 1,20 euros.
- Axudar á Fundació Arrels a atopar un teito para todas as persoas sen fogar facendo un donativo. Con el contribúese a que estas persoas teñan unha noite de pensión, reciban comida durante a semana, conten con visitas do equipo de rúa ou teñan o aluguer mensual dun piso para tres persoas.
- Sensibilizar na contorna laboral, familiar e educativo sobre a realidade das persoas sen fogar. Para iso, Cáritas Española impulsa un ano máis a campaña “NINGUÉN SEN FOGAR” que dispón de cartelaría, vídeos e materiais pedagóxicos para nenos e nenas, novas e persoas adultas.
- Mirarlles e terlles en conta. Se hai alguén durmindo na rúa, o máis habitual é asustarse, retirarse e facer que pasen desapercibidos. Eles existen e pódeselles mirar, preguntar como están e tamén achegarse a eles para saber se coñecen os centros de acollida, albergues e comedores sociais que hai na cidade. Hai diferentes guías de recursos segundo a comunidade autónoma como a de Madrid ou a de Andalucía.
