A maioría dos programas e películas que se emiten en televisión pódense ver con subtítulos. A pregunta é: O seu deseño mellora realmente a accesibilidade? Unha normativa específica regula esta materia para que as persoas con problemas de audición accedan aos contidos audiovisuais en igualdade de condicións. Consígnalas son claras: hai que combinar correctamente as cores e tamaño dos caracteres, o número de liñas, o tempo de exposición e a sincronización.
A televisión pódese ver, escoitar e ler. O importante é facelo en boas condicións. A norma UNE 153.010 de Subtitulado para persoas xordas e persoas con discapacidade auditiva establece os requisitos mínimos de calidade e homoxeneidade que deben cumprir os subtítulos a través do teletexto.
É importante a combinación de cores. Os caracteres e os fondos han de identificarse. Os personaxes teñen que distinguirse e a división dos subtítulos, facilitar a comprensión do argumento. Así mesmo, debe terse en conta o tamaño das letras, o número de liñas e a localización; o tempo de exposición, o sincronismo dos subtítulos, os criterios ortográficos e gramaticales; as normas de estilo e de entonación.
Estes criterios seguíronse durante a última edición dos Premios Goya. A cerimonia foi a primeira accesible para persoas con discapacidade auditiva, grazas a un acordo subscrito entre a Academia das Artes e as Ciencias e o Centro Español de Subtitulado e Audiodescripción (CESyA).
Boas prácticas
Precisamente, o Centro de Subtitulado e Audiodescripción dispuxo unha listaxe de boas prácticas, “tanto para programas gravados como en directo”, a partir da citada norma. Entre outras cousas, recomenda colorear os subtítulos de acordo aos personaxes para facilitar o seguimento da trama argumental e do contexto sonoro. Os tons deben elixirse de maneira que contrasten -se coinciden co fondo convén enmarcalos- e apenas produzan fatiga visual. Os caracteres amarelo, verde e cian (por esta orde) sobre fondo negro son os máis adecuados.
Os caracteres amarelo, verde e cian sobre fondo negro producen menos fatiga visual
O número de liñas queda fixado nun máximo de dous -excepcionalmente, tres-, centradas, sen separar palabras pero si frases longas. Estas deben coincidir con comas e puntos ou se poden colocar tres puntos suspensivos ao final dun subtítulo e outro tres ao principio do seguinte.
Outro aspecto importante é a sincronización. Se a entrada e saída dos subtítulos coincide co movemento labial dos personaxes posibilítase “ un apoio a aquelas persoas que posúen restos auditivos”, asegura o Centro de Subtitulado, que aposta tamén por que os diálogos sexan literais. Por último, os programas con voz en off e efectos sonoros deben rexistralos, xa que achegan detalles do argumento. Non se reproducen as abreviaturas, os números do cero ao dez escríbense con letras e hai que evitar as muletillas.
As persoas con discapacidade visual (cegas ou con resto) son tamén foco de atención. Do mesmo xeito que o subtitulado preocúpase polas persoas xordas, a norma UNE 153.020 regula a audiodescripción en televisión, o cinema en sala e os espectáculos teatrais, así como a elaboración de audioguías.
O guión debe achegar datos da obra e estar redactado cun estilo sinxelo
As prácticas recomendadas céntranse na análise da obra, posto que algunhas non se adaptan ben á audiodescripción, e a confección do guión, que debe ser coherente, ambientarse na contorna e a temática da obra, achegar datos e estar redactado cun estilo sinxelo e fluído.
A locución inclúe sempre voces claras para os oíntes, sen entonación afectiva e narracións neutras. Ademais, valóranse os efectos de ambiente e ecualizaciones e considérase importante a comprobación do produto unha vez finalizada a gravación.
