Son compañeiros discretos e indispensables. Os cans guía e de asistencia son o principal apoio de certas persoas con discapacidade visual ou auditiva. Con todo, a lexislación e o rexeitamento dalgúns cidadáns non lles outorgaron sempre o lugar que deberían ocupar. A lei permite o seu acceso a calquera sitio público, pero outros privados están vetados. Os locais de hostalaría son un dos principais escollos, pero o empeño de todos conseguiu que a situación varíe de maneira progresiva.
Imagen: Jeremy Keith
O acceso de cans guía a establecementos de hostalaría esixe que estean adestrados de maneira específica para iso. Pola contra, a súa entrada a estes locais pode pohibirse a pesar de que se negue, á vez, ás persoas que dependen da axuda destes cans. Hai varios meses, o ONCE e a Federación Española de Hostalaría (FEHR) puxeron en marcha a campaña de sensibilización “Colabora sen reservas”. Esta iniciativa pretende “impulsar o dereito dos usuarios de cans guía a acceder a restaurantes, bares, cafetarías, hoteis e outros establecementos do sector”.
En locais de hostalaría ocupan un lugar discreto xunto á cadeira, mentres que na habitación dun hotel acomódanse “sen ladrar ou corretear”
O feito de que os propios hostaleiros apoien esta campaña concedeu un respaldo fundamental á reivindicación dos usuarios de cans guía. Estes adéstranse de maneira específica para comportarse neste tipo de establecementos, onde “ocupan sempre un discreto lugar xunto á cadeira do usuario ou debaixo da mesa”. O obxectivo deste programa é que os cans pasen desapercibidos, “a pesar da proximidade da comida”, de maneira que nin sequera o resto dos clientes véxanlles.
A aprendizaxe de determinadas normas diríxese ao seu comportamento durante un almorzo ou unha comida, así como á súa estancia nun hotel. Prepárase aos animais para que se despracen polas diferentes estancias e ascensores ata que, unha vez na habitación, acomódense nun lugar apropiado, “sen ladrar ou corretear”.
Os aspectos que máis se traballan son o comportamento, o carácter sociable, a limpeza e os coidados hixiénicos e sanitarios. Os cans sométense a unha analítica semestral e un control veterinario exhaustivo, para “ser un compañeiro con todas as garantías”, subliña o ONCE, e desde cachorros conviven en diversos ambientes e con varias persoas.
Lexislación
O Real Decreto 3250/1983, de 7 de decembro, regula o uso de cans-guía por parte de persoas con deficiencia visual e recoñece o dereito de acceso a lugares e espazos de uso público. De maneira complementaria, cada comunidade autónoma ten a súa propia lexislación, aínda que se esta non prevé nada sobre determinadas materias, aplícase a normativa estatal.
Esta lexislación contempla o acceso a lugares, aloxamentos, locais, transportes e establecementos públicos. En especial, refírese a os centros hospitalarios, públicos e privados, así como aos de asistencia ambulatoria. Para que estas normas sexan posibles, é fundamental que os cans se identifiquen cun distintivo que certifique a súa condición e o cumprimento dos requisitos sanitarios.
Só no caso de que o can teña signos de enfermidade, agresividade, falta de aseo ou supoña un risco para as persoas, é posible negar o seu acceso aos espazos citados. Outra posibilidade é esixir o uso dunha boceira, aínda que o usuario do can guía é sempre o responsable do comportamento do animal e dos danos que poida ocasionar a terceiros.
Para impulsar o acceso dos cans guía a calquera espazo, o proceso de socialización é básico. As razas máis apropiadas son tres: o labrador retriever, o golden retriever -ou o cruzamento de ambas as- e o pastor alemán. O proceso de formación dura entre 18 e 24 meses, tras pasar un período de estancia cunha familia, adestramento e adaptación ao seu usuario.
O tempo que pasa coa familia coincide coa etapa de socialización xa que o can aprende a convivir con persoas e descobre a contorna. Neste período comézaselle a instruír, desprázase por primeira vez en transporte público ou entra en tendas. A partir dos 12 meses, o can traballa habilidades específicas e aprende a camiñar recto, sinalar bordos ou sortear obstáculos.
Mesmo, para asegurar o éxito, se ao final deste período determínase que o can non reúne todos os requisitos esixidos a un can guía, non desempeñará esta tarefa. Estímase que só a metade dos cans adestrados chegan a ser guías. Da mesma maneira, a selección do usuario é moi coidadosa. Elíxese a unha persoa “de características máis acordes coas do animal” e ambos participan nun curso de tres semanas para aprender a traballar xuntos.
