Patrick Cherubin é o director en Haití do Movemento Sociocultural para os Traballadores Haitianos (MOSCHTA), unha organización sen ánimo de lucro que proporciona asistencia sanitaria. Coñece o día a día do país antes, durante e despois do terremoto que arrasou Haití fai tres anos. Por iso narra a súa realidade. O ocorrido xa apenas é noticia nos medios de comunicación a pesar de que, asegura, “tres anos despois do terremoto, a situación de Haití é cada vez moito peor”. Descenderon as axudas e a atención, aínda que o goteo de enfermidades e outras consecuencias do sismo é constante. Así o conta nesta entrevista, un relato próximo en primeira persoa, imprescindible para coñecer a cotidianidad dun país que non pode caer no esquecemento.
Despois de tres anos, pódese dicir que a situación do país é cada vez moito peor do que aparenta. Pero para poder contestar a esta pregunta, tras un terremoto que supuxo máis de 300.000 mortes e perdas millonarias, habería que analizar o contexto socioeconómico e político do país.
“Despois de ser arrasado polo furacán Isaac en agosto, o furacán Sandy azoutou as costas de Haití en outubro con inundacións en case todo o país”Despois de ser arrasado polo furacán Isaac o 23 de agosto de 2012, que deixou aos grandes e pequenos agricultores do norte, nordés e centro do país cos brazos cruzados, véndose levar por este fenómeno natural todas as súas colleitas, bens e seres queridos, nun espazo de dous meses, o 24 de outubro, o furacán Sandy azoutou as costas do sur, do centro e desde o sueste ao norte, con inundacións en case todo o país. O saldo: 52 mortes, 112 centros provisionais de refuxiados en todo o territorio nacional e a destrución xeneralizada da agricultura e das redes de estradas. Fronte a tal situación, preparámonos para o peor, isto é, os brotes de enfermidades e o aumento do cólera. O departamento sur, sueste e oeste, onde traballamos, son os máis afectados. Nesta zona hai uns 86 centros de refuxiados.
Si, as mulleres que son cabeza de familia, persoas con discapacidade, anciáns e nenos son os máis afectados os países pobres porque non teñen oportunidade para traballar e conseguir emprego. Por tanto, é de vital importancia tomalas en contas.
“Quen viven en zonas afastadas considéranse os esquecidos”Quen viven en zonas afastadas considéranse os esquecidos. Con todo, grazas aos nosos programas de saúde preventiva e curativa, mediante as nosas clínicas móbiles e o noso centro de saúde establecido en Petit-Goave, logramos asistir ás persoas máis necesitadas da nosa poboación.
É de suma importancia implementar accións que poidan impulsar a agricultura nas zonas afectadas. En segundo lugar, hai que axudar ás familias a volver nos seus fogares, xa que aínda viven en casa de amigos despois de saír dos refuxios. Por último, hai que efectuar accións para capacitar á xente para actuar na tempada ciclónica, con todo o que iso implica para a mitigación dos danos nos próximos anos.
“As axudas a Haití descenderon debido á crise mundial, a falta de resultados tanxibles ante os problemas sociais e o feito de que o país xa non é noticia”Notouse un descenso nas axudas enviadas a Haití desde todo o mundo, por moitas razóns. Unha delas, a crise mundial e a falta de resultados tanxibles ante os problemas sociais despois do terremoto. Ademais, o país xa non é noticia para a prensa escrita e a televisión tres anos despois do sismo. E hai que entender que xa antes do terremoto non había unhas estruturas funcionais no país e isto empeorou.
O primeiro para saír á boia é reforzar o estado do noso país, axudar aos partidos políticos a xogar o seu rol, para que ninguén salga a facer política dun día para outro. Os actores políticos deben vir dunha plataforma política. Hai que fortalecer a xustiza haitiana para que sexa realmente independente do poder executivo e que o poder lexislativo xogue o seu papel de control dos gobernos en representación do pobo. E por último, a sociedade civil haitiana debe estar fortalecida e organizada para poder reclamar aos gobernos cando estes están no mal camiño e facer propostas construtivas para o desenvolvemento do país.
Hai que resaltar que existe un problema grave, que é a centralización de todos os servizos públicos e privados na capital do país. Por esta razón, fomos un dos países de América Latina e o Caribe coa taxa máis alta de mortalidade materna ou morte materna e materno infantil. Isto non se debe a que os médicos non son bos, senón máis ben, á falta dun sistema de saúde que chegue á poboación no ámbito da prevención. Por iso, nos próximos meses, MOSCTHA centrará os seus esforzos en expandir os servizos de saúde nos departamentos do oeste, sur e sueste do país, co noso centro de saúde como eixo do traballo.
Patrick Cherubin considera que para facerse unha verdadeira idea da situación en que se atopa Haití, “hai que analizar o contexto socioeconómico e político do país”. Por este motivo, el mesmo detállao.
- Educación.
“Non se tomaron en conta as propostas do sector educativo, nin se achegaron datos reais do número de alumnos que se asisten. Tampouco se construíron novas escolas nin se reforzaron os niveis dos mestres”.
- Política de emprego.
“Os programas para reducir o desemprego no país non se iniciaron nin se acordaron cos sectores afíns”.
- Medio ambiente.
“Non hai un plan para reducir as vulnerabilidades do país, situado na traxectoria dos ciclóns, nin se ve clara a aplicación dunha política de reforestación e conservación dos recursos naturais. A declaración do ano 2013 como Ano de protección do medio ambiente fai esperar que se fagan grandes esforzos para mellorar esta situación”.
- Estado de Dereito.
“Aínda que se basea no respecto dos dereitos e a igualdade de todos antes a Lei, durante o ano 2012 déronse varios casos de violación de dereitos humanos, que atentan contra o Estado de Dereito que ofreceu o Goberno”.
- Enerxía eléctrica.
“Non se sabe ata a data que organismo é o responsable da aplicación desta política, o que é preocupante por tratarse dun tema crucial, que axudaría ao desenvolvemento do país (…). Ademais, viuse unha proliferación de novos ministerios, que contrasta coa realidade económica do país. Tal é o caso dun Ministerio da Pobreza, creado de forma paralela ao Ministerio de Asuntos Sociais; un Ministerio da condición de Campesiños, cando existe o Ministerio de Agricultura; e un Ministerio de Defensa, que está separado do Ministerio de Interior e Colectividade Territorial. Un pregúntase, é para crear máis emprego no país?”.
- Inestabilidade e inseguridade.
“O posto de Comisionado do Goberno de Port-au-Prince converteuse na posición máis inestable do país, xa que durante 2012 foron nomeadas catro persoas neste posto e algunhas nin sequera alcanzaron unha semana. Durante o último ano, a delincuencia tocou a todas as clases sociais, desde xuíces a cidadáns comúns e, mesmo, rexistráronse asasinatos e secuestros”.
- Economía.
“A revisión do ano 2012 non é cor de rosa. A seca rexistrada de maio a agosto afectou moito á produción agrícola do país, severamente danado por dúas treboadas tropicais -Isaac e Sandy-, que deron duros golpes á agricultura haitiana e, en consecuencia, á economía nacional. Os conucos foron devastados, o gando varrido e houbo perdas de vidas humanas. O país está baixo ameaza de inseguridade alimentaria”.
“O desemprego segue afectando a unha gran porcentaxe (60%-70%) da forza laboral, a misión do Fondo Monetario Internacional (FMI) rebaixou as previsións de crecemento económico (…) e todos os motores de crecemento, como o investimento, o consumo e as exportacións, reducíronse (…). Hai risco de inestabilidade social se non se fan os arranxos necesarios para satisfacer as necesidades urxentes da poboación”.
- Situación social.
“Desde que o Goberno implementa o seu programa de subvención, denominado 16/6, permite recolocar a familias de 16 campamentos en seis comúns da capital. Algunhas organizacións pediron ao Goberno que suspenda ou impida as expulsións dos 357.000 habitantes que viven aínda nos campamentos de Port-au-Prince e noutras partes do país”.
“Se o ano 2011 foi marcado por un proceso electoral caótico e unha epidemia de cólera, que ata a data é un problema grave despois de cada tempada de ciclóns, en 2012 organizáronse 365 manifestacións para pedir ao Goberno soluciones aos problemas básicos do país”.
- Política.
“Tras gañar as eleccións cun movemento político (Repons Peyizan) que non contaba cunha maioría de representantes no Parlamento, ao presidente Michel Martelly fíxoselle un pouco difícil a gobernabilidade, dado que necesita un consenso para poder ratificar ao primeiro ministro (xefe do Goberno). Na actualidade, ocupa este cargo Laurent Salvador Lamothe”.
“Ao analizar a política do programa de goberno de Martelly e Lamothe, dámosnos/dámonos conta de que a política de goberno está ben equilibrada sobre os problemas da sociedade haitiana, resumidos en cinco puntos, ‘As 5 E’ (en francés): educación, emprego, medio ambiente, estado de dereito e enerxía. Con todo, hai críticos para quen esta política está mal aplicada, dado que non se fixeron esforzos para iniciala”.
