O voluntariado non ten idade. Cada vez máis persoas maiores colaboran con este tipo de actividades. A satisfacción que lles reporta o sentirse útiles é case tan grande como a ilusión de quen recibe a súa axuda. O principal labor que desempeñan é a visita a outras persoas da súa idade que se atopan soas e necesitan un pouco de charla, un paseo ou alguén que lles acompañe ao médico. Tamén poden pór en práctica os seus coñecementos profesionais e asesorar, de maneira altruísta, a mozas ou ONG con escasos recursos económicos. Hai varias posibilidades, segundo os intereses de quen desexa colaborar. Os beneficios son talles que mesmo os servizos sociais de base recorren a este colectivo paira derivarlles casos.
Talleres de formación
As organizacións e asociacións de maiores apostan polo envellecemento activo. Un modo de vida oposto ao sedentarismo, no que algúns optan por facer deporte, mentres outros prefiren viaxar, acceder á universidade, realizar tarefas de voluntariado, ou todo á vez. O obxectivo é gozar co que se fai e non perder a ilusión. No caso do voluntariado, as persoas maiores poden realizar una gran tarefa. A súa experiencia profesional ou da vida concédelles a capacidade suficiente paira iso. Hai tantas opcións como ganas de participar. Ademais, organízanse talleres previos paira axudar aos que non teñen claro a tarefa que desexan realizar ou a aqueles que o saben, pero necesitan una formación específica.
“Centrámonos nelas porque son persoas moi atentas, con moitas ganas de aprender cousas novas e de facer voluntariado”
Con este obxectivo, a Fundación da Solidariedade e o Voluntariado (FUNDAR) organizou recentemente en Xativa e Orihuela os denominados Talleres de Formación paira Maiores Voluntarios. A actividade desta entidade limítase á Comunidade Valenciana, onde ten previsto máis talleres en Benidorm, Castelló e Gandía. En total, conta cunha rede de voluntariado composta por 18 centros. Segundo explica Marisol Sánchez, técnico do plan de formación de FUNDAR, cada curso ten una duración de catro horas e está destinado a persoas maiores que queren integrarse nalgunha actividade de voluntariado, membros de asociacións de persoas maiores e organizacións de voluntariado coa terceira idade. “Centrámonos nelas porque son persoas moi atentas, con moitas ganas de aprender cousas novas e de facer voluntariado”, indica.
A finalidade é ofrecer una formación básica en voluntariado. As persoas maiores han pasado de ser receptoras deste tipo de servizos a ofrecer os seus. Sánchez explica que moitas delas están “en condicións perfectas”, non só paira o voluntariado con persoas da súa idade, senón paira outro tipo de actividades como o voluntariado forestal, ambiental, ecolóxico ou actividades con nenos. “Algúns foron profesores e poden dar clases de apoio a nenos con problemas de integración”, precisa. O importante é que as persoas estean comprometidas. Iso é, polo menos, o que pensan tamén os responsables das Aulas de Persoas Maiores María Zambrano, en Burgos. A súa coordinadora de voluntariado, Inmaculada Ayesta, asegura que aos voluntarios non se lles pide “ningunha carreira nin ningún estudo específico”, posto que tamén organizan talleres de formación e déixaselles liberdade paira elixir as actividades que prefiren realizar, aínda que insiste en que si é necesario un “certo compromiso”.
Tamén Javier Álvarez Souto, da empresa Simple Lóxica e técnico coordinador do programa de Voluntariado de maiores paira maiores, da Unión Democrática de pensionistas e Xubilados de España (UDP), subliña a importancia deste compromiso, que se plasma nunha rutina: “Una das cuestións básicas é que os voluntarios realicen a actividade sempre o mesmo día”. Tras o curso previo obrigatorio, as persoas voluntarias reciben un carné que as acredita como talles. “Non pode haber una persoa que preste un servizo se non ten o carné, porque iso significa que non fixo o curso”, recalca Álvarez Souto. Mesmo se organizan cursos de reciclaxe e encontros de voluntarios paira intercambiar experiencias e mellorar o servizo que se presta.
Axudar a outros maiores
A principal actividade de voluntariado que realizan as persoas maiores é, precisamente, facer compañía a outras persoas da súa idade. A selección dos voluntarios e os beneficiarios adóitana realizar as propias asociacións, en coordinación cos servizos sociais de base de cada localidade. Paira Marisol Sánchez, os beneficios deste labor son paira uns e outros. A quen prestan os seus servizos ofréceselles a posibilidade de ampliar o seu círculo de amizades, mentres que quen os reciben “atópanse menos sós”. “Eles obteñen máis do que dan porque senten moi útiles e acaban sendo amigos da persoa á que van ver”, engade Inmaculada Ayesta.
As Aulas de Persoas Maiores María Zambrano comezaron a súa actividade neste ámbito en 1994. Actualmente contan cuns 30 voluntarios que se encargan, entre outros labores, de visitar a persoas que viven soas na súa casa, acompañalas a pasear ou ir con elas ao médico cando o necesiten. Ayesta explica que tamén traballan con persoas que teñen algunha discapacidade e con enfermos de alzheimer, aínda que sempre se trata de tarefas que non requiren un esforzo físico. Este programa de voluntariado social está dirixido a persoas maiores de 60 anos que non traballan, para que teñan una maior dispoñibilidade.
A principal actividade de voluntariado que realizan as persoas maiores é, precisamente, facer compañía a outras persoas da súa idade
Tamén na UDP aténdense as necesidades xeradas pola soidade de persoas maiores dependentes que teñen os servizos básicos cubertos, pero que viron rota a súa rede de relacións sociais e pasan a maior parte do tempo soas en casa. O programa iniciouse en Castela A Mancha, pero na actualidade desenvólvese tamén en Galicia, Estremadura, A Rioxa, Valencia, Barcelona e Xaén. En Castela A Mancha hai uns 2.000 voluntarios maiores que prestan servizo a outras tantas persoas no seu propio domicilio. Organízanse en grupos de voluntariado e elixen a unha persoa coordinadora encargada de contactar cos servizos sociais de base. Estes remítenlles os casos de persoas que están soas para que decidan a quen atender. “Trátase de adecuar ao voluntario e á persoa que se vai a atender en función das características de ambos”, aclara Álvarez Souto, paira quen o fin último é “animar, motivar e dar ilusión” á persoa á que se visita, “que adoita ter problemas de depresión ou falta de exercicio”.
Paira iso é importante establecer una rutina e que as visitas leven a cabo “o mesmo día e á mesma hora”. Os voluntarios acoden sempre en parella a realizar as visitas e, segundo Álvarez Souto, o cambio nos maiores que reciben estas visitas é notable. “Mentres na primeira visita a persoa recíbelles de calquera xeito, quizá un pouco máis abandonada, co paso do tempo comeza a arranxarse paira recibirlles. É sorprendente o cambio que se aprecia e a ilusión que repercute nos voluntarios. Reforza moitísimo o seu labor”, sinala.
Outros tipos de apoio
Ademais do programa de voluntariado social, as Aulas María Zambrano desenvolveron un programa de voluntariado cultural paira persoas a partir de 55 anos. Por unhas horas, estes voluntarios convértense en guías de decenas de alumnos e alumnas, a quen ensinan os principais monumentos e edificios da capital burgalesa. Outra posibilidade é participar no Anciño Solidario que a entidade organiza desde este ano e cuxa recadación se destina a proxectos de cooperación ao desenvolvemento. As Aulas encárganse de comprar o material necesario paira elaborar os cadros e demais artigos que máis tarde se porán á venda. A recadación deste ano ascendeu a 5.000 euros, destinados á fundación Jigi Seme (Soster a Esperanza), que traballa en Burkina Faso.
Desde Mensaxeiros da Paz, Enrique Cañizares destaca tamén as bondades do Teléfono Dourado. O coordinador deste servizo explica que a liña se creou “paira axudar ás persoas maiores que están soas todo o día “. As chamadas son gratuítas e están atendidas por voluntarios de Madrid e Zaragoza. “Escoitamos aos que nos chaman. Se teñen algún problema e está nas nosas posibilidades orientar, facémolo. Dámoslles dous ou tres ideas”, destaca Cañizares. No entanto, evítase desvelar aos comunicante datos persoais ou profesionais dos voluntarios para que non recorran a eles como conselleiros médicos ou legais, por exemplo. Estas persoas dedican dúas ou tres horas semanais do seu tempo libre a atender a quen o necesite, nun diálogo aberto que pretende escoitarlles, asesorares e, sobre todo, facerlles compañía.
Evítase desvelar aos comunicante datos persoais ou profesionais dos voluntarios para que non recorran a eles como conselleiros médicos ou legais, por exemplo
Quen si revelan a súa profesión á hora de prestar a súa axuda son as persoas xubiladas, prexubiladas ou traballadores en activo que conforman a asociación Seniors Españois paira a Cooperación Técnica (Secot). Trátase dun grupo de persoas que, de forma altruísta, ofrecen a súa experiencia e coñecementos en xestión empresarial. Os principais destinatarios son os mozos emprendedores, as pequenas e medianas empresas (Pemes) e a ONG con recursos económicos escasos, que non poden acceder a unha asesoría comercial. A través de Secot, as persoas xubiladas e voluntarios ofrecen a súa experiencia e coñecementos en xestión empresarial e tratan de fomentar a creación de emprego. “O Senior debe entregar a súa ilusión e capacidade de traballo”, indican desde Secot, que axudou a máis de 4.500 pemes españolas desde 1990.
Teléfonos de contacto:
- Fundación da Solidariedade e o Voluntariado (FUNDAR): 901 111 666
- Aulas de Persoas Maiores María Zambrano: 947 22 44 23
- Unión Democrática de pensionistas e Xubilados de España (UDP): 91 542 02 67 – 91 542 77 35
- Teléfono Dourado 900 22 22 23
- Seniors Españois de paira a Cooperación Técnica (Secot) 91 319 22 02 – 902 11 97 38
