Durmir baixo un manto de estrelas non sempre é algo idílico. Cando se fai por necesidade pode, mesmo, converterse nun mal soño. Soidade, frío, desnutrición, enfermidades… É a rutina de boa parte das persoas sen fogar. Os centros de acollida e albergues esfórzanse durante todo o ano por paliar esta situación, pero é nestas datas cando máis se recoñece o seu labor. Grazas a eles, en días de reunións familiares, carecer dun teito non significa renunciar aos encontros.
Imagen: Aschwin Prein
Cada 24 e 31 de decembro, Arrels Fundació organiza unha cea moi especial. O menú non é de cinco tenedores nin os invitados son personalidades. Ao contrario: “é unha cea de clásicos, coa xente habitual”. O labor do “fogar” que xestiona a Fundación é a mesma durante todo o ano. Atende a persoas que carecen dun teito. Con todo, estes días adquire outro matiz. “O frío é unha oportunidade para achegarnos e dar a coñecer o noso traballo, pero as actividades desenvólvense ao longo de doce meses”, apunta desde a entidade Ramón Noró.
No albergue hai cadeiras para máis dun centenar de persoas, aínda que ao longo de 2008 atendeuse a un milleiro. Practicamente, coñécense por nome e apelido. Son unha gran familia que, como tal, celebran estas festas. O persoal do centro realiza unha intervención global para axudar a saír da exclusión social á que arrastra a vida na rúa. Os usuarios, pola súa banda, agradecen este traballo, que lles permite contar cun lugar onde durmir e un prato de comida quente. Con esta filosofía, o centro exponse como un espazo de relación e encontro.
Durante todo o ano, ofrécense diversos servizos para cubrir necesidades básicas. Hai cuartos de ducha, repártese roupa e, quen o necesitan, reciben medicación. A confianza é a clave. Acóllese sen sospeitas. “O noso traballo non está baseado na desconfianza. Aceptamos á persoa tal e como é”, subliña a Fundación. A vinculación con Arrels é “voluntaria e froito do afecto”.
Intervención na rúa
O contacto coas persoas sen fogar ha de ser pausado. Hai que achegarse a elas aos poucos. “Un día pregúntaslles como están, outro día convídaslles a un café, outro lles animas a pasar a noite nun centro de acollida…”, explica Ramón Noró. Os equipos de rúa encárganse desta tarefa. Patrullan cada barrio en parella ou en grupo, distribuídos por zonas. As visitas realízanse, en xeral, de día. “A estratexia é gañarse a súa confianza para que cando necesiten algo, pídano”, indica Noró.
“A estratexia é gañarse a súa confianza para que cando necesiten algo, pídano”
O persoal de rúa recibe formación precisa para resolver as diferentes situacións que se lle expoñan. Prepáraselle para afrontar conflitos, manter a calma e non derrubarse. A dor que poidan sentir en determinados momentos os voluntarios non se corresponde necesariamente cos sentimentos das persoas sen fogar. “A angustia do persoal non é a dos indixentes”, recalca Noró.
O éxito desta intervención de rúa materialízase nunha relación que continúa no tempo. A máxima de Arrels é atender no presente para lograr facelo tamén no futuro, un propósito compartido por outras moitas entidades. “Necesitamos persoas”, recoñece Cáritas Madrid. Sobre todo, apélase a persoal voluntario “con ganas de aceptar responsabilidades” e capacidade de traballo en equipo, xa sexa para colaborar unhas horas ou de maneira continua.
No inverno, as cidades prepáranse para dar acubillo. Pon en marcha as denominadas “campañas contra o frío” para combater o sinhogarismo. O Concello de Madrid, que conta cun dos maiores dispositivos, comezou esta iniciativa o pasado 25 de novembro con máis de 1.600 prazas repartidas por toda a cidade. Os albergues e centros de acollida intensifican a súa actividade durante os meses máis fríos, de novembro a marzo.
Os albergues intensifican a súa actividade durante os meses máis fríos, de novembro a marzo
Cada ano téntase aumentar o número de prazas para cubrir as necesidades da maior cantidade de persoas posible. Ademais, aprovéitase para achegarse aos “sen teito”, tenderlles unha man que continúe apertada o resto do ano. Algúns albergues habilítanse xusto para cubrir este período, pero desde eles derívase ás persoas a outros servizos que funcionan durante o resto do ano.
Os centros están en mans de persoal voluntario e profesionais que priorizan a atención a quen se atopan en peor situación. “Son os que se fan máis visibles nas rúas da nosa cidade: persoas sucias e mal vestidas que arrastran bolsas e cartóns e que moitas veces falan soas ou están na embriaguez”, sinala Arrels. No entanto, a entidade lembra que todo o mundo pode verse implicado nunha situación similar, aínda que a miúdo véxase como “unha circunstancia externa que nunca nos afectará”.
