A reagrupación familiar é un dereito recoñecido aos inmigrantes pola Lei Orgánica 8/2000, de 22 de decembro. Nela, garántese a vida en familia das persoas estranxeiras e recóllense os pasos que han de seguir para facela efectiva. As estatísticas reflicten un incremento progresivo das solicitudes para conseguir a reagrupación familiar. Con todo, este aumento non sempre veu acompañado dunha subida paralela no número de concesións, xa que a normativa é moi estrita. Desde maio do pasado ano ata o mesmo mes de 2007, apenas se concederon o 52% das peticións presentadas por inmigrantes subsaharianos. Os países con menor taxa de concesión foron Gambia e Guinea Bissau, cun 40%, por considerar que os seus rexistros son pouco fiables. Pola contra, os países máis favorecidos foron Cabo Verde (81%) e Serra Leona (64%).
Hai que demostrar “fidedignamente” os datos de cada familiar
Para conceder a solicitude de reagrupación familiar, é necesario demostrar de maneira “fidedigna” os datos de cada achegado. En concreto, a Lei que regula este procedemento permite traer a España ao cónxuxe, descendentes e ascendientes de quen o solicita, sempre que xustifique a súa residencia legal no país. Tamén é posible que cada membro da familia obteña unha autorización independente de residencia. No caso da parella, esta pódese conseguir se presenta unha autorización para traballar ou acredita vivir no país dous anos co seu cónxuxe. Pola súa banda, os fillos reagrupados obteñen unha autorización de residencia independente da do resto da familia cando alcanzan a maioría de idade ou obteñen un permiso para traballar.
Precisamente, o caso dos menores é un dos que máis preocupa. O feito de que non sempre sexan repatriados é aproveitado por algunhas familias para enviarlles a España de maneira clandestina. Estímase que no país residen algo menos de 4.000 menores estranxeiros non acompañados que chegaron ata aquí co consentimento dos seus proxenitores. O que adoita facerse nesta situación é localizar aos pais no seu país de orixe e, se estes néganse a que os seus fillos sexan repatriados, contáctase con familiares que residen en España en situación legal e con permiso de traballo. Andalucía é a comunidade autónoma con máis experiencia neste tipo de casos. Só no mes de xullo foron interceptados na costa de Almería un total de 179 menores, dos que 160 foron postos en contacto con tíos ou curmáns que traballan na provincia. O obxectivo é que non se perdan os lazos familiares e que os menores non queden en situación de desamparo.
Procedemento para a reagrupación familiar
A Lei vixente en materia de inmigración permite reagrupar aos familiares máis directos. Así, é posible conseguir o permiso de residencia para o cónxuxe, os fillos e fillas do solicitante e da súa parella, e os ascendientes de ambos. Os requisitos que establece a normativa é que non exista unha demanda de separación matrimonial e que os descendentes sexan menores de idade ou estean incapacitados, é dicir, que estean a cargo de quen solicita a reagrupación. Se se cumpren estas condicións, as persoas estranxeiras que desexen exercer o seu dereito deberán solicitar unha autorización de residencia por reagrupación familiar a favor de cada un dos membros.
Débese acreditar un ano de residencia legal en España, aloxamento adecuado e medios económicos suficientes
O seguinte paso é acreditar que se dispón dun aloxamento adecuado, no que poden convivir todos os familiares en condicións dignas, e que se conta cos medios suficientes para atender as necesidades básicas da familia. Ademais, a persoa solicitante ten que demostrar que, como mínimo, residiu legalmente un ano en España e que ten autorización para residir polo menos outro ano máis. Posteriormente, unha vez concedida a petición de reagrupación, cada un dos familiares obtén un permiso de residencia cunha duración igual á autorización de residencia do solicitante.
Trátase dun proceso algo complexo, posto que esixe recompilar un bo número de documentos. Ademais, unha vez concedida a solicitude de reagrupación, hai que tramitar a concesión do visado dos familiares no consulado español do país no que estes residen e presentar un certificado de antecedentes penais e un certificado médico que acredite que ningún familiar padece algunha das enfermidades susceptibles de corentena. Este último procedemento adoita durar un tempo aproximado de dous meses.
Dentro da normativa que regula a reagrupación familiar, existe un colectivo que presenta certas peculiaridades: o dos estudantes e investigadores. A súa situación particular recóllese no artigo 89 do Regulamento de Estranxeiría, posto que, para ambos, non se esixe un período previo mínimo de residencia en España. As persoas estranxeiras que solicitasen un visado de estudos poden solicitar á vez, ou en calquera momento posterior, visados de estancia para que os seus familiares permanezan legalmente no país durante o tempo que duren os estudos ou a investigación. A diferenza co resto de solicitantes é que a reagrupación só afecta ao cónxuxe e aos fillos menores de idade, que en ningún caso teñen dereito a unha autorización de traballo nas institucións públicas ou entidades privadas ás que si pode acceder o estudante ou investigador. Segundo os últimos datos da Secretaría de Estado de Inmigración e Emigración, o número de autorizacións de estancia por estudos vixentes a 31 de decembro de 2006 ascendía a 33.293, das cales 31.377 correspondían a estudantes (94,25%) e 1.916 a familiares (5,75%).
