Este artigo foi traducido por un sistema de tradución automática. Máis información, aquí.
Reyes Lluch, directora da XV Bienal de Teatro do ONCE
Unha obra interpretada por persoas cegas achega outra forma de ver e de facer teatro
- Autor: Por AZUCENA GARCÍA
- Data de publicación: Venres, 30deXaneirode2015

Na actual conxuntura económica, “o primeiro ao que afectaron os recortes foi á cultura”, lamenta Reyes Lluch. Con todo, desde o ONCE se aposta polo acceso a toda expresión artística. Así o defende Reyes Lluch, xefa do Departamento de Promoción Cultural e Braille do ONCE e directora da XV Bienal de Teatro. Nesta entrevista, Lluch destaca o esforzo que leva a cabo por avanzar cara a unha cultura accesible e, aínda que lembra que aínda hai moito por facer, subliña o empeño do ONCE por conseguilo. A XV Bienal de Teatro, celebrada do 14 ao 17 de xaneiro en distintas localidades do País Vasco e que contou coa asistencia de seis mil espectadores, pon de manifesto este apoio. Sobre o escenario, os actores -todos amateur e algúns cegos ou con discapacidade visual- emocionaron tanto como calquera artista vidente, pero ademais, lograron que o público coñeza outro modo de ver e de facer teatro. “Iso é o máis importante ou, polo menos, o que pretendemos”, destaca Lluch.
Cal é a principal dificultade á que se enfronta unha persoa cega ou con discapacidade visual para representar unha obra de teatro?
A primeira dificultade é a súa propia cegueira porque, sobre todo a gestualidad faise por imitación e, como a persoa cega non ve, non pode imitar como é o xesto, como é o movemento, etc. Iso é un traballo que hai que facer no taller. A mobilidade en escena é outra dificultade que se atopa a persoa cega porque, se non recoñece o espazo, se non sabe onde está el nin onde están o resto de actores, o resto de elementos escenográficos, o público ou a escaleira, non pode moverse. Este é un labor previo que hai que facer para que a persoa cega saiba e recoñeza o espazo escénico.
Que lles achega o teatro ás súas vidas?
Achégalles moitísimo. Achégalles autonomía persoal no sentido da mobilidade, da expresión, da gestualidad, da relación co resto de compañeiros. Obrígalles a saír da súa casa e facer unha actividade, neste caso o teatro. Obrígalles a relacionarse e a traballar en grupo, que é algo moi positivo non só para as persoas cegas, senón tamén para as persoas que ven. E achégalles unha información cultural, porque se teñen que enfrontar a como é ese personaxe, a coñecer ao autor, a coñecer a época da obra e todo iso dálles unha visión da cultura.
Que sente o público ao asistir a unha obra interpretada por estes actores?
O máis importante, ou polo menos o que pretendemos, é que o público se emocione vendo unha obra de teatro igual que se emociona vendo unha obra de teatro interpretada por persoas videntes. Pero neste caso, ao ser persoas cegas, achega outra forma de ver e outra forma de facer teatro.
A pesar de que os actores son amateur, a calidade das súas obras é profesional. Custa máis que considérese actor profesional a unha persoa con discapacidade?
A única diferenza entre amateur ou profesional é que os actores profesionais cobran e os amateur, non. Pero iso non quere dicir que non sexa un teatro feito con calidade, ilusión, rigor e profesionalidade. Por iso ao público achégalle outra forma de ver, outra forma de facer teatro e, se é ou non profesional, non importa. O que si importa é que o teatro teña calidade e emocióneche.
Neste sentido, a Bienal de Teatro do ONCE supón unha oportunidade para dar a coñecer o traballo destes actores e sensibilizar ao público?
Como se selecciona aos grupos que toman parte na Bienal?
Convocamos a Bienal e os grupos presentaron o proxecto da súa montaxe, a obra completamente terminada e o DVD coa obra nunha representación. Unha comisión avaliadora formada por expertos en teatro, onde Esteve Ferrer é o director artístico e da que formo parte, seleccionamos o oito mellores montaxes que, neste caso, foron de Coruña, Ourense, Madrid, Barcelona, Cádiz, Albacete, San Sebastián e Palma de Mallorca.
Cada vez son máis as persoas con discapacidade que fan cultura?
As persoas con discapacidade visual, teño claro que si. A cultura está a pasar por dificultades moi importantes porque os recortes ao primeiro que afectaron foi á cultura, pero o ONCE segue apoiando que as persoas cegas poidan seguir facendo teatro e, aínda que nesta Bienal temos menos grupos e menos días que outros anos, seguimos apoiando o teatro e que a xente poida gozar, crear o seu teatro e ocupar o seu tempo libre.
É accesible a cultura ou aínda está moi pensada para a poboación sen discapacidade?
O obxectivo final é que todo sexa accesible e igual para todo o mundo e avanzamos moito nos últimos anos, pero queda moito por facer. Hai unha maior sensibilización para que a cultura sexa para todos, cegos e videntes, pero non é suficiente. Que os espazos culturais sexan para todos os públicos enriquece. Niso gañamos todos.
Como axuda o ONCE a mellorar a accesibilidade cultural?
Que pode facer unha persoa con discapacidade interesada en participar nas representacións de teatro ou noutras actividades culturais? Que propostas ten o ONCE para elas?
En todos os nosos centros hai unha programación. En calquera delegación do ONCE teñen información e pódenlles contar cada unha das actividades que facemos. Pero tamén estamos a utilizar agora tanto as redes sociais, como o correo electrónico e a información a través da web do ONCE. E o Club do Afiliado tamén é para uso exclusivo das persoas cegas, que coa súa clave de afiliadas poden entrar e decatarse de todas as actividades que organiza o ONCE, incluídos os grupos de teatro e todos os talleres.