Cando se consome por encima das necesidades, córrese o risco de que un ecosistema se colapse, e o noso non é unha excepción. Os recursos dos que dispomos son limitados e as consecuencias para o planeta, moito máis graves do que aínda quere admitir unha boa parte da nosa sociedade. Por iso resulta imperativo cambiar a un modelo de consumo máis sustentable, que se esforce por reducir non só os residuos que xeramos (e polo tanto, optimizar a maneira de xestionalos), senón tamén os recursos involucrados no proceso de produción. Descobre o que podemos facer como consumidores para coidar o planeta e, á vez en moitos casos, ser solidarios.
Partamos dunha base inapelable: o mellor residuo é o que non se xera, e por iso convén repensar a forma en que consumimos. A nosa é unha sociedade de consumo rápido e a vida efémera dos produtos que adquirimos son un efecto colateral secundario insustentable que non ten en conta o impacto xerado sobre a contorna. Trátase, pois, de cambiar a unha economía circular que teña en conta todos os aspectos vinculados coa vida dun obxecto: desde o gasto de recursos que supón producilos e o seu deseño, ata os hábitos de compra dos cidadáns, a súa vida útil e a produción e xestión de residuos, reciclando e reutilizando sempre.
A economía circular forma xa parte da conversación pública e das políticas europeas, a través dun plan integral de acción que a Unión Europea adoptou en 2015 (con 54 medidas a implementar antes de 2030), pero aínda queda moito camiño por percorrer. Roupa, aparellos electrónicos e eléctricos, comida e practicamente calquera obxecto que consumimos pode ter utilidade para outra persoa cando nós xa non lla atopamos; só hai que preocuparse por darlle esa nova oportunidade a través de moitas das iniciativas xa en marcha. “Para que funcione de verdade, hai que internalizar os custos ambientais e económicos de ter que xestionar os residuos e recuperar os materiais para darlles unha segunda vida. Iso é todo un proceso produtivo que hai que pagar”, afirma Pilar López Portillo, profesora da Universidade Europea e experta en economía circular, zero waste (residuo cero) e sustentabilidade.
Que podemos facer como consumidores? “En primeiro lugar, non comprar máis do que poidas consumir. Escoller produtos cun deseño sustentable, é dicir, non só o produto en si senón tamén o residuo que se vai a xerar despois, que sexan reciclables”, comenta. E finalmente, resulta fundamental “facer unha boa separación dos residuos en orixe: que cada un vaia ao seu colector correspondente, e se necesita un tratamento especial, acudir a un punto limpo. Hai que concienciarse en casa”, lembra López Portillo.
Coidado coa moda rápida
Camisetas a catro euros, tops a seis, pantalóns a 15… A moda rápida (ou fast fashion), de baixo custo, usar e tirar, triunfa en España e moitos outros países, porque a idea de encher o armario de pezas vistosas a moi pouco prezo é con frecuencia demasiado tentadora. Pero convén lembrar que detrás de cada unha delas (fabricáronse 100.000 millóns de pezas en 2015, segundo a Fundación Ellen MacArthur), hai unha persoa traballando en condicións precarias nalgún lugar do mundo e un alto custo ambiental: non en balde, a industria téxtil é responsable do 20 % da contaminación de ríos e mares e de entre o 6 e o 8 % do consumo de auga, entre outros factores. En países como Suecia, xurdiu un fenómeno coñecido como köpskam (“vergoña de comprar”), que busca reducir a compra obsesiva de roupa (e presumir diso en redes sociais) precisamente debido a este alto custo climático.
Unha maneira de limitar ese impacto é adquirir dunha forma máis intelixente e sustentable, optando ademais por pezas de calidade e unha maior vida útil, algo que aínda nos custa, pois o 51 % das compras están motivadas polo desexo de satisfacer un capricho, non por necesidade, e o 83 % dos compradores afirman ter intención de aumentar aínda máis o seu gasto neste sector, segundo o ‘Informe sobre economía circular 2019‘ de Micolet, unha startup bilbaína de compravenda de roupa de segunda man que naceu en 2015 e que xa está presente en seis países (España, Portugal, Italia, Francia, Reino Unido e Alemaña). Tampouco parece que sexamos conscientes do dano que producen as nosas pezas, xa que case un de cada cinco consumidores prefire distribuidores que propoñan novidades de maneira constante.
Para darlle unha segunda vida a esa roupa (ou calzado) que xa non necesitamos, podemos doala a través de asociacións como AERESS ou Fundación Humana, intercambiala, transformala grazas a iniciativas como as de Altrapo Lab ou vendela. Se te decantas por esta última opción, Micolet pode ser unha boa opción: só tes que seleccionar a peza en bo estado que xa non queiras, preparala nunha caixa e un mensaxeiro pasará a por ela. Micolet farache unha valoración, e se a aceptas porase de inmediato á venda; se non, podes escoller entre recuperala ou doala a unha ONG a través da mesma empresa. Recollen ata 7.000 pezas á semana, polo que só has de confirmar que hai cota e porche en marcha. Outras opcións son Percentil ou Kid to Kid, especializadas en roupa e artigos infantís.
Regala o que non queres
Imaxe: svklimkin
Camisetas a catro euros, tops a seis, pantalóns a 15… A moda rápida (ou fast fashion), de baixo custo, usar e tirar, triunfa en España e moitos outros países, porque a idea de encher o armario de pezas vistosas a moi pouco prezo é con frecuencia demasiado tentadora. Pero convén lembrar que detrás de cada unha delas (fabricáronse 100.000 millóns de pezas en 2015, segundo a Fundación Ellen MacArthur), hai unha persoa traballando en condicións precarias nalgún lugar do mundo e un alto custo ambiental: non en balde, a industria téxtil é responsable do 20 % da contaminación de ríos e mares e de entre o 6 e o 8 % do consumo de auga, entre outros factores. En países como Suecia, xurdiu un fenómeno coñecido como köpskam (“vergoña de comprar”), que busca reducir a compra obsesiva de roupa (e presumir diso en redes sociais) precisamente debido a este alto custo climático.
Unha maneira de limitar ese impacto é adquirir dunha forma máis intelixente e sustentable, optando ademais por pezas de calidade e unha maior vida útil, algo que aínda nos custa, pois o 51 % das compras están motivadas polo desexo de satisfacer un capricho, non por necesidade, e o 83 % dos compradores afirman ter intención de aumentar aínda máis o seu gasto neste sector, segundo o ‘Informe sobre economía circular 2019‘ de Micolet, unha startup bilbaína de compravenda de roupa de segunda man que naceu en 2015 e que xa está presente en seis países (España, Portugal, Italia, Francia, Reino Unido e Alemaña). Tampouco parece que sexamos conscientes do dano que producen as nosas pezas, xa que case un de cada cinco consumidores prefire distribuidores que propoñan novidades de maneira constante.
Para darlle unha segunda vida a esa roupa (ou calzado) que xa non necesitamos, podemos doala a través de asociacións como AERESS ou Fundación Humana, intercambiala, transformala grazas a iniciativas como as de Altrapo Lab ou vendela. Se te decantas por esta última opción, Micolet pode ser unha boa opción: só tes que seleccionar a peza en bo estado que xa non queiras, preparala nunha caixa e un mensaxeiro pasará a por ela. Micolet farache unha valoración, e se a aceptas porase de inmediato á venda; se non, podes escoller entre recuperala ou doala a unha ONG a través da mesma empresa. Recollen ata 7.000 pezas á semana, polo que só has de confirmar que hai cota e porche en marcha. Outras opcións son Percentil ou Kid to Kid, especializadas en roupa e artigos infantís.
Regala o que non queres
Imaxe: svklimkin
Todos temos en casa un pequeno almacén de cousas que non necesitamos e que, probablemente, alguén preto necesite. Se desexas desprenderche de algo, pero non apetéceche pasar por un engorroso proceso de compra e negociación, sempre tes a opción de regalalo e, de paso, sentirche mellor por estar a contribuír a coidar do medio ambiente.
É a proposta de iniciativas como Nolotiro, Telodoygratis ou Gratix, unha app española (dispoñible en Android e iOS) creada polo exdirectivo de Google José María García e que permite dar obxectos que non usamos, á vez que podemos publicar unha lista con cousas que necesitas ou que che gustaría que che regalasen. “Compramos algo sen saber como se produciu, que pegada de carbono ou que obsolescencia programada ten. Hai unha desconexión entre os nosos valores e as nosas accións. Estamos a facer moi pouco para cambiar os nosos costumes”, sostén García.
Por cada obxecto que dons en Gratix, lograrás un punto; cuantos máis puntos teñas, máis obsequios poderás conseguir. “Compartir senta ben. E aínda que non sexa unha relación aritmética, cando alguén regala algo, ao final tamén o recibe”, engade. Unha acción que ademais serve para, literalmente, mellorar o noso karma: cada usuario da aplicación ten un nivel público de karma, que será máis elevado canto máis fixese pola comunidade, xa sexa facendo presentes ou atraendo a novos usuarios. O sistema permíteche unirche a un determinado grupo e mesmo elixir a quen llo regalas, polo que podes optar por facelo a alguén cun alto grao de karma. “Curiosamente, a xente con máis karma non necesariamente usa todos os seus puntos. Utilizan a app para dar unha segunda vida ao que xa non usan, e para buscar algo antes de tomar a decisión de compralo”, explica García.
Evita o desperdicio alimentario
A forma en que compramos os alimentos que consumimos resulta unha ocasión perfecta para pór en práctica os principios da economía circular, xa que un terzo da comida mundial que se produce acaba perdéndose. Sempre que sexa posible, opta por produtos de proximidade, cunha menor pegada de carbono; compra só o que necesites e considera adquirir produtos a granel, para reducir o consumo de plásticos dun só uso.
E para dar un paso máis á hora de evitar que comida en perfecto estado acabe no lixo, tes Too Good To Go, unha aplicación que che permite adquirir produtos próximos a caducar de establecementos preto de ti a un prezo moi reducido. Iso si, como o desperdicio alimentario non se pode predicir, o volume e contido dos paquetes sorpresa que adquires a través da app cambia cada día.
Outros exemplos de economía circular
Os exemplos e iniciativas de economía circular son numerosos, así que a mellor maneira de decatarche das iniciativas activas na túa comunidade é facer unha rápida procura por Internet. Quizá interéseche, por exemplo, alugar o teu coche mentres non o usas; aprender a reciclar con apps ; ou estar ao tanto do estado da innovación en economía circular grazas a TheCircularLab ou a a Fundación para a economía circular.
