Sebastián Moura augura “un futuro de privación e dificultades para moitas familias” que se achegan ás oficinas de Cáritas a pedir axuda, unha cifra que se triplicou desde o inicio da crise, con máis dun millón de persoas atendidas en 2011. O secretario xeral de Cáritas sinala que as mulleres son aínda o rostro máis visible da pobreza, aínda que preocupa un novo grupo que aumenta: as persoas desempregadas de longa duración. A última voz de alarma deuna o VII Informe o Observatorio da Realidade Social, que advirte da “consolidación dunha nova estrutura social“, segundo Sebastián Moura, caracterizada por unha situación na que a exclusión social, a pobreza e a vulnerabilidade revélanse como fenómenos estruturais. Aínda así, non perde a esperanza e asegura estar convencido de que é posible “recrear e construír unha sociedade diferente”, con menos pobreza, desigualdade e inxustiza, “unha sociedade construída desde a solidariedade compartida”.
Ante os datos achegados polos nosos últimos informes sobre a evolución da realidade social e da acción de Cáritas, debemos recoñecer que o escenario social que nos han ido mostrando é de fonda preocupación e de radical incerteza.
Desde o inicio da crise, multiplicouse case por tres o número de persoas atendidas na nosa rede confederal de Acollida e Atención primaria, que pasou de 370.251 persoas en 2007 a 1.015.276 en 2011.
“Desde o inicio da crise, multiplicouse case por tres o número de persoas atendidas”As mulleres seguen sendo o rostro máis visible das demandas de axuda de emerxencia atendidas por Cáritas. Destaca, así mesmo, o elevado número de desempregados que pasaron de ser “recentes” ao comezo da crise a ser de longa duración. Numerosas parellas novas, entre 20 e 40 anos, e con fillos víronse tamén moi afectadas, así como mulleres soas con familiares a cargo. As parellas con fillos supoñen o 40% e as familias monoparentais, un 18%. Ademais, en Cáritas, cinco de cada dez persoas acollidas en 2011 son inmigrantes, un terzo dos cales están en situación de irregularidade, en moitos casos sobrevinda a consecuencia da crise.
As condicións de exclusión social supoñen a entrada nunha situación de vulnerabilidade que deixa ás persoas moito máis expostas ante procesos de deterioración persoal como os mencionados. Non debemos esquecer que a pobreza non supón unicamente carencia de recursos materiais ou de ingresos económicos, senón tamén a incapacidade de garantir moitos dos dereitos básicos das persoas, o que lles impide desenvolver unha vida digna.
“A maior demanda produciuse no número de axudas económicas para alimentación, seguidas de roupa e calzado e vivenda”Entre as necesidades básicas máis demandadas, o maior aumento produciuse no número de axudas económicas para alimentación, seguidas de roupa e calzado e vivenda. Despois destas, destacan outras necesidades, como gastos sanitarios e asuntos legais.
Desde unha situación de gran incerteza e non pouca desesperación que, a medida que se mantén no tempo, implica un empeoramento rápido e profundo nas persoas e nas familias. Por iso dicimos que, cada vez de maneira máis notoria, demóstrase que vivimos nunha sociedade máis pobre, máis desigual e máis inxusta socialmente.
O esforzo que realizamos nestes anos no ámbito da Acollida e Atención Primaria foi moi importante, tanto en termos de recursos económicos como no replanteamiento dos equipos humanos de voluntarios e asalariados de Cáritas e das súas prioridades. É importante destacar que a maior parte dos recursos económicos investidos por Cáritas no capítulo de Acollida, en torno ao 90%, proceden de doantes privados. Os recursos destinados en toda España aos Servizos de Acollida e Asistencia duplicáronse entre 2007 e 2010, ata alcanzar preto de 33 millóns de euros nese último ano, dos cales máis de 10 millóns destináronse a axudas para alimentación e outro sete para vivenda, seguidos de 1,5 millóns en educación ou formación e un millón en gastos relacionados coa saúde, entre outros.
“Consolidouse unha estrutura social na que un número elevado de persoas e familias quedaron sen esperanza no seu proxecto vital”Este último Informe constata situacións e feitos que falan dun cambio social que, máis aló da conxuntura da crise, están a supor a consolidación dunha nova estrutura social. Neste sentido, gustaríame resaltar tres feitos. Primeiro, que a sociedade española presenta un modelo de integración precaria que se deteriorou progresivamente desde os anos oitenta e que deixa patente a insuficiencia e a redución da capacidade protectora do sistema público. Segundo, que a exclusión social, a pobreza e a vulnerabilidade son fenómenos estruturais que hoxe, a consecuencia da crise, fanse especialmente visibles, aínda que o proceso de deterioración progresiva dos dereitos e da protección social, sobre todo para os máis desfavorecidos, non é algo novo. E terceiro, que a evolución das solicitudes de axuda a Cáritas non é un asunto pasaxeiro nin conxuntural, senón que mostra a consolidación dunha estrutura social na que un número elevado de persoas e familias quedaron sen esperanza no seu proxecto vital.
Como diciamos con motivo da presentación do Informe sobre desenvolvemento social e exclusión hai uns meses, a pobreza no noso país é cada vez máis extensa, máis intensa e máis crónica. É unha situación mantida no tempo, que implica un empeoramento rápido e profundo nas persoas e nas familias. Por iso, á vista dos datos do VII Informe do ORS, insisto, ponse máis de manifesto que vivimos nunha sociedade máis pobre, máis desigual e máis inxusta socialmente, na que se erosionan de maneira intensa os mecanismos sociais de protección da dignidade das persoas.
A aposta de Cáritas pasa por manter unha estrita fidelidade á súa identidade e á súa misión, redobrando os esforzos para seguir preto das persoas pobres e excluídas. Pero é certo que, máis que nunca, necesitamos a solidariedade humilde e silenciosa das persoas que comparten e reparten o que son e o que teñen. A pesar das dificultades, non debemos relaxar a nosa solidariedade. Hoxe máis que nunca debemos redobrala.
“Auguro un futuro de privación e dificultades para moitas familias, unha auténtica encrucillada para o noso modelo de sociedade”Será un futuro de privación e dificultades para moitas familias, unha auténtica encrucillada para o noso modelo de sociedade xa que, como insistimos desde Cáritas, non só estamos ante unha crise económica e financeira, senón ante unha profunda crise de valores. Por iso, a construción dunha nova sociedade require un fortalecemento do noso capital social e relacional, porque como se recolle no noso último Informe, ademais das axudas materiais, móstrase a necesidade de escoita e acompañamento que requiren as persoas empobrecidas. Lanzo unha chamada a toda a sociedade, ás institucións e empresas para comprometerse e implicarse na aventura de compartir.
