As consecuencias do terremoto que sacudiu Haití o pasado 12 de xaneiro espertaron os sentimentos solidarios de miles de persoas en todo o mundo. Mozos e maiores prestáronse a colaborar como voluntarios nas tarefas máis urxentes. Con todo, a pesar da boa vontade dos cidadáns, moi valorada pola ONG, estas advirten de que ser voluntario non é unha decisión que se deba tomar con urxencia. Hai que reflexionar, meditar sobre o ámbito no que se pode prestar axuda e estar seguros de que será un compromiso a longo prazo.
Decidir ser voluntario debe responder a algo máis que un impulso. Algunha ONG víronse desbordadas pola avalancha de peticións de colaboración tras o terremoto en Haití. As dramáticas imaxes que se difundiron en todo o mundo foron un impulso ás ganas de axudar de miles de cidadáns. Pero esa axuda débese canalizar da mellor maneira posible para obter os resultados esperados.
A Plataforma do Voluntariado de España lembra que os voluntarios son persoas “sensibilizadas pola situación social dos colectivos desfavorecidos, excluídos ou marxinados”. Móvense por sentimentos “altruístas e solidarios” e colaboran cunha organización, á que dedican parte do seu tempo “en beneficio dunha acción enmarcada en proxectos concretos”. Non é algo temporal.
Para asegurar que se toma unha decisión acertada, esta entidade recomenda seguir cinco pasos:
Reflexionar sobre as razóns para facer voluntariado. Aconsella asistir a charlas que organizan a diversas ONG e aproveitar para falar con outras persoas voluntarias.
Descubrir cales son as necesidades e as desigualdades inxustas ao redor. Non é necesario colaborar con organizacións que realizan proxectos internacionais. Na propia cidade ou no barrio pode haber persoas con carencias que requiran axuda.
Definir a participación. Hai que analizar o tempo do que se dispón, o lugar de residencia ou a capacidade de traslado. “Así se forma unha idea previa sobre as nosas posibilidades reais como voluntario”, sinala a Plataforma. Débense establecer as prioridades, preferencias e, sobre todo, as capacidades, xa que se adquire un compromiso “en termos de tempo e de enerxía”.
Buscar con que ONG colaborar. É o paso máis importante. Convén acudir ás oficinas das organizacións nas que se pode ser voluntario para recompilar información sobre o seu traballo, a súa normativa e as condicións de voluntariado. Aínda que os voluntarios non cobran polo seu traballo, non é aceptable que ocupen un posto que require certas esixencias e, en consecuencia, que debería ocupar unha persoa asalariada. É preferible transmitir á ONG as capacidades propias para que os seus responsables decidan cal é a actividade máis adecuada para colaborar.
Comezar a axudar. Antes de ser voluntario, hai que superar unha entrevista cun membro da organización e responder a unha serie de cuestións sobre a experiencia, os coñecementos, as capacidades, a motivación, o grao de dedicación e a estabilidade emocional.
Traxedias esquecidas
Polas dimensións do ocorrido, Haití centrou tanta atención, que outras traxedias pasaron case desapercibidas. Hai algunhas semanas, Prosalus reclamou atención para Cuzco (Perú), onde as inundacións deixaron “perdas humanas, miles de damnificados, casas destruídas e colleitas arrasadas”. A finais de xaneiro, declarouse o estado de emerxencia para os seguintes 60 días. Falta auga potable, cortáronse pontes e estradas, as casas de adobe esborralláronse e “numerosos regatos desbordáronse”, narra Prosalus.
Cando a traxedia acapara pouca ou ningunha atención dos medios de comunicación, as boas intencións dilúense
Esta organización asegura que as inundacións suporán para os próximos meses “fame en amplos sectores da poboación, debido á perda de cultivos, infraestruturas e vías de comunicación”. Por iso, solicita axuda para facilitar roupa, alimentos secos, medicamentos, sementes, animais menores e ferramentas.
Experiencias anteriores confirman que as ganas de axudar son pasaxeiras. En xeral, cando a traxedia acapara pouca atención dos medios de comunicación ou deixa de aparecer nestes, as boas intencións dilúense case á vez. O antecedente máis parecido que se lembra é o tsunami de 2004, pero hoxe en día son poucos quen aínda se prestan para paliar as consecuencias, a pesar de que a situación non se normalizou.
Determinadas actividades non están consideradas como voluntariado. A Plataforma do Voluntariado anima, por iso, a revisar sempre as motivacións antes de tomar unha decisión. Cando se pensa en colaborar cun proxecto noutro país porque supón unha oportunidade para practicar un idioma estranxeiro, lembra que se esa é a razón prioritaria, convén optar por viaxar ao estranxeiro ou apuntarse a un centro de idiomas. A prioridade debe ser sempre “tentar cambiar unha situación inxusta”.
Para estes casos, proponse como alternativa os proxectos de turismo solidario ou comunitario, onde se aproveita o período de vacacións para axudar nun programa de cooperación durante ese tempo. Todos os gastos corren por conta da persoa interesada, que decide ademais a data na que prestará a súa axuda.
Respecto dos menores, acéptase a súa colaboración coa familia ou de maneira individual, sempre que entreguen un consentimento asinado polos seus proxenitores ou titores. A Lei establece que as persoas voluntarias deben ser maiores de 18 anos.
Quen desexen traballar a tempo completo, de maneira remunerada e especializada, deben saber que nese caso serán cooperantes, non voluntarios. De igual forma, algunha ONG admiten a universitarios que traballan en prácticas ou con bolsas -tampouco son voluntarios- e que poden convalidar determinadas materias, sempre que a súa facultade admítao.
