Tras traballar para o Departamento de Proxectos da Facultade de Enxeñaría Industrial da Universidade Politécnica de Catalunya (UPC) durante dous anos, Analía Ortí centrou a súa carreira profesional como profesora do centro Pont do Dragó hai máis de 18 anos. Neste centro fórmase profesionalmente a mozos de Barcelona con discapacidades físicas, unha tarefa que as novas tecnoloxías están a revolucionar, tanto polo acceso a Internet como polo desenvolvemento de novos programas e hardware específico que facilita numerosas tarefas antes complicadas.Licenciada en Ciencias da Educación na especialidade de Organización e Tecnoloxía Educativa pola Universidade de Barcelona en 1986, Analía Ortí conta tamén cun posgrao en Realización de Vídeo pola UPC. É á súa vez licenciada en Ciencias da Información, na especialidade de Publicidade, pola Universidade Autónoma de Barcelona.
Nunca deixas de formarche, pero iso xa é o normal nos profesionais que son responsables do que fan.
Non creo que se necesiten máis coñecementos que en calquera outro nivel de ensino. Si se necesita certa sensibilidade educativa para ver o vaso medio cheo no canto de medio baleiro: os bos profesores que traballan con persoas con necesidades educativas especiais cren nas potencialidades dos seus alumnos mentres, que os demais adoitan ver o que non poden facer.
As universidades ofrecen cursos de posgrao, e sei que na formación de maxisterio e pedagoxía dáselle a importancia que ten ao coñecemento das tecnoloxías da información e a aprendizaxe (TIC e TAC).
“Empezamos con computadores Apple II, con disquetes de 5 e ¼, e a opción por unha contorna gráfica ‘amigable’ era básica no ensino que propiciabamos”
Desde que os computadores deixaron os centros de cálculo para pasar ás aulas e ás casas con sinxelos programas de EAO [Enseñanza Asistida por Ordenador] xa se viron as posibilidades que ofrecían para as persoas con diminución física.
No centro onde traballo hai 20 anos que os utilizamos, e empezamos con computadores Apple II, con disquetes de 5 e ¼ que, véndoos hoxe con perspectiva, é coma se falásemos da prehistoria dos computadores persoais.
Naquel momento a diferenza dunha contorna MSDOS e un MAC ÉRAVOS abismal, e a opción por unha contorna gráfica ‘amigable’ era básica no ensino que propiciabamos.
“A domótica é unha aplicación moi importante na calidade de vida dunha persoa con diminución física”
O computador é unha ferramenta de aprendizaxe para todos, e para os que teñen un hándicap motriz é a posibilidade de escribir ou de debuxar. Con só mover un dedo, a cabeza ou o pé pódese acceder a todas as aplicacións dun computador.
As posibilidades son moitísimas: desde ler un e-book, xogar ao xadrez ou retocar unha fotografía, a traballar, divertirse ou comunicarse: todos temos a imaxe de Steven Hawking [el astrónomo autor de ‘Historia del tiempo’] na súa cadeira de rodas.
Na vida cotiá, a domótica é unha aplicación moi importante na calidade de vida dunha persoa con diminución física.
Creo que nunca se pode substituir a figura dun mestre. Nós educamos e os computadores adestran certas habilidades, pero os criterios, o saber entender o que atopamos nunha procura, o razoamento, etc., só se poden transmitir mediante a interacción persoal.
Ter moita información non implica que esta se converta en coñecemento, e o traballo dos profesores do século XXI non é máis que ensinar aqueles procedementos e valores que poidan servirlle aos nosos alumnos ao longo de toda a vida, porque sabemos que o saber se irá actualizando a uns niveis espectaculares, pero as estratexias serán moi similares ás que utilizamos agora.
Hai aplicacións que utilizan procesadores de texto ou programas tipo ‘o click’, que permite crear pequenas actividades para reforzar aprendizaxes. Doutra banda, as enciclopedias con hipertextos facilitan a interrelación dos coñecementos; xa hai moitos anos que as enciclopedias son interactivas.
“Existen periféricos de saída que traducen a información escrita en calquera pantalla a puntiños de braille”
Existen periféricos de saída que traducen a información escrita en calquera pantalla a puntiños de braille, e programas residentes que amplían os tamaños de letra ou que o len todo. Doutra banda, para as persoas xordas hai programas cos que se pode visualizar a forma dos sons, pero téñeno algo máis fácil ao poder percibir a información de modo visual.
“En Estados Unidos están a obrigar aos fabricantes a pensar nas dificultades que poden presentar os programas”
Avánzase de maneira similar aos avances dos outros terreos tecnolóxicos. Si que é certo que o incremento de persoas que sufriron accidentes de tráfico puido xerar unha maior conciencia de que en calquera momento podemos atoparnos con algunha necesidade de adaptación das nosas contornas informáticas.
Pero en xeral séguese pensando pouco nas persoas con discapacidade. Creo que hai pouca conciencia social das dificultades dos demais. Existe un Consorcio mundial sobre a Web, coñecido como 3wC, que tenta regular un correcto uso de Internet e propor pautas de creación e organización.
En Estados Unidos están a obrigar aos fabricantes a pensar nas dificultades que poden presentar os programas. Pola nosa banda, desde Pont do Dragó asinouse hai uns anos un convenio con HP para testar produtos e que estes poidan cumprir cos criterios de accesibilidade impostos en Norteamérica.
Iso teríancho que explicar os meus alumnos, pero o que puiden observar é que navegar por Internet ten un gran prestixio social, e cando empezas desde cero, é incrible o gratificante que pode ser para unha persoa poder descubrir as posibilidades que a Rede ofrece.
“Cando navegas moito pola Rede dásche conta que nos movemos nun medio absolutamente Barroco, por non dicir Churrigueresco”Mellorou moito pero, cando navegas moito pola Rede dásche conta que nos movemos nun medio absolutamente barroco, por non dicir churrigueresco. Teriamos que promover a simplicidade e os tamaños de letra que non nos castiguen tanto os ollos. “Videoleemos” demasiado en pantallas e os nosos ollos hannos de durar toda a vida.
“Os custos de produción para un produto que ten pouca saída dispáranse, e dalgunha maneira hase de recuperar o esforzo en I+D”
O caro son os periféricos e o software. Todas as axudas técnicas, desde os cobertores de teclado ata os programas residentes, teñen moitas horas de traballo detrás e pouca demanda. Para os sistemas de comunicación aumentativa e alternativa, o material é carísimo, do mesmo xeito que as telelupas e outros materiais específicos.
Supoño que os custos de produción para un produto que ten pouca saída dispáranse, e que dalgunha maneira hase de recuperar o esforzo en I+D. Realmente as persoas que o necesitan para poder comunicarse poden acceder a axudas institucionais, pero hai veces que os prezos parecen escandalosos.
“Aprendemos a través dos xogos? Creo que a resposta de todos é si”
Aprendemos a través dos xogos? Creo que a resposta de todos é si. Non debemos entender as necesidades educativas especiais dunha forma negativa. Necesitarán se cadra máis tempo ou máis esforzo, pero poden pasarllo igual de ben que os demais. Primeiro son novos e logo son discapacitados, iso non o debemos esquecer.
Vivimos outras vidas nas novelas ou os videoxogos, a través das historias narradas. Unha forma de aprendizaxe é a imitación, e o poder equivocarse sen facerse dano pode ser moi positivo.
Todos estes xogos tipo ‘Brain Trainning’ espertaron un gran interese social… Quen non quere ser máis listo ou máis habilidoso? Eu creo que todos, as persoas con discapacidades e aqueles que aparentemente non as temos. Resulta que ler en voz alta serve para mellorar. Ás veces descubrimos a sopa de allo.
