Ao pouco do inicio da pandemia, Corea do Sur serviuse dunha aplicación móbil concibida para rastrexar os contagios producidos pola covid-19. A medida espertou certos receos, debidos sobre todo ao temor de que os datos recolleitos polos terminais móbiles puxesen en risco a privacidade cidadá. Fundados ou non, o éxito do país asiático no aplanamiento da curva de contagios atribuíuse en boa medida ao uso desta ferramenta. Varios meses despois, en España xa contamos cunha app similar (Radar COVID), cuxo funcionamento nos móbiles examinaremos a continuación, á vez que desmontaremos algúns mitos sobre as aplicacións de rastrexo e que teñen que ver coa súa eficacia e a transmisión de datos.
Radar COVID é o nome que recibe a app de rastrexo de contagios do coronavirus en España elaborada a partir dunha tecnoloxía na que traballaron Google e Apple. Durante xullo foi testada nun programa piloto na illa canaria da Gomera. Aínda que existían certas dúbidas respecto da súa eficacia e á disposición dos cidadáns a utilizala, os resultados provisionais foron moi prometedores: non dá falsos positivos, duplica o número de contactos que é capaz trazar o rastrexo manual e a poboación local mostrouse moi favorable a usala. Por iso, espérase que o 15 de setembro estea dispoñible en toda España.
Pero en que consiste exactamente e que vantaxes ten respecto doutras aplicacións? Consultamos a Xullo César Fernández Muñoz, desenvolvedor evanxelista en tecnoloxía Apple, experto en privacidade, tecnoloxía móbil e seguridade, para que nos explique as claves desta ferramenta.
Que vantaxes achega Radar COVID?
“A súa vantaxe principal é xusto a que nos garante a súa privacidade“, destaca o experto. A súa base é o proxecto europeo DP3T, que en español significa “Rastrexo de proximidade descentralizado para preservar a privacidade”. Este proxecto aberto foi creado por expertos internacionais co obxectivo de dar resposta ao seguimento da covid-19 “con todas as garantías para a poboación e a preservación da súa privacidade en todo momento”, sostén Fernández. Para iso, parte dun consorcio creado por expertos xuristas, enxeñeiros e epidemiólogos de gran renome, dirixido na súa parte técnica por unha española, a profesora Carmela Troncoso, da Escola Politécnica Federal de Lausana, en Suíza.
É dicir, a diferenza da app que, por exemplo, emprega o Goberno chinés (sérvese do GPS para geolocalizar aos usuarios), Radar Covid utiliza o sistema Bluetooth, que non emprega geolocalización nin extrae dato persoal algún, e conta coa validación de instancias supranacionales, que a pon a salvo dos intentos de usos espurios.
Como funciona esta app de rastrexo?
O funcionamento de Radar COVID é simple. A libraría interna de Apple e Google xera un número aleatorio criptográficamente seguro cada 24 horas que só se almacena no noso dispositivo. A partir dese número, cada 15 minutos xérase un novo que se transmite por Bluetooth co noso móbil. “É como ‘un ola, estou aquí!’ que pode ser escoitado por outros móbiles que teñan instalada a mesma app”, ejemplifica Xullo César Fernández. Cando durante un tempo superior a 10 minutos o sinal dun teléfono é detectada por outro de forma constante e a unha distancia mínima (que se determina pola forza do sinal Bluetooth), considérase que houbo un contacto positivo e almacénase que estivemos preto desoutro móbil gardando o número aleatorio. “Ese código fai imposible saber quen foi a persoa a cuxo lado estivemos”, puntualiza.
Imaxe: viarami
Que podemos facer nós? Se nos facemos un test PCR que dea positivo, debemos facilitar ese dato á aplicación grazas ao código que nos facilitará a comunidade autónoma onde realicemos a proba. Ademais, o programa actualiza os datos de contagios que vai recibindo, e informaranos cando estivésemos a escasa distancia de alguén cunha proba PCR positiva. É entón cando a aplicación nos indicará como contactar con Sanidade por se fose necesario manternos en corentena para evitar novos contagios e facer un test para saber se contraemos o novo corovirus.
Que garantías ofrece?
É importante ter en conta que Radar COVID é a única app oficial e aprobada polo Goberno, e que a súa instalación é do todo voluntaria. Por tanto, debemos ignorar calquera outra aplicación desta clase para non ser vítimas de ningunha fraude informática, e ser conscientes de que a última palabra témola nós.
As vantaxes desta tecnoloxía son indiscutibles, e Fernández Muñoz é moi claro respecto diso: “Falamos dun sistema que debería usar todo o mundo, como a máscara. É totalmente voluntario e non ten risco algún. Pero facemos un servizo a toda a sociedade porque non sabemos se imos estar xunto a xente contaxiada ou se nós poderemos contaxiarnos nalgún momento e ser fonte de contaxio. Os países que mellor xestionaron a pandemia son os que puideron separar dunha forma máis efectiva aos infectados daqueles que aínda non se contaxiaron ou que gozan dalgún tipo de inmunidade”.
Aínda así, aínda é pronto para saber en que medida as aplicacións de rastrexo do virus serán útiles para conter a epidemia. Ata a data, o país europeo con maior experiencia no seu emprego, Alemaña, móstrase satisfeito co seu funcionamento. Segundo o Instituto Robert Koch, a máxima autoridade xermana na materia, 16 millóns de alemáns fixeron uso desta ferramenta —baseada, igual que a súa equivalente española, na tecnoloxía de Apple e Google—, e polo menos 500 persoas puideron reportar positivos e evitar novos contagios.
Unha das maiores dificultades que presenta esta tecnoloxía é que resulta necesario que unha cantidade importante da poboación utilícea para que sexa realmente eficaz: os expertos estímana no 60 % do total de cidadáns dun país.
Como comentamos, o temor a que poña en xaque a nosa privacidade parece ser infundado, polo menos en Europa, e as novas aplicacións parecen evitar con éxito os falsos positivos. Fará falta que pase un tempo para comprobar a súa efectividade real —e ningunha aplicación, por se soa, é ningunha panacea—, pero non cabe dúbida de que a implantación de Radar COVID é unha boa noticia na nosa loita contra a pandemia.
En paralelo ás aplicacións dirixidas a todos os cidadáns, xurdiron iniciativas tan interesantes como a que propón Genetracer Biotech, unha start-up cántabra especializada no diagnóstico precoz do cancro que aplicou os seus coñecementos e tecnoloxía á prevención da covid-19.Covidstat non é só unha aplicación, senón un sistema integral do que se poden servir as empresas, e consiste nunha plataforma tecnolóxica que informa os empregados do seu estado actual —segundo o test que se realizan ao persoal—, e do seu risco de contaxiar ou ser contaxiado. En palabras do doutor Carlos Casarío, fundador da empresa emerxente, “Covidstat axunta o que unha compañía necesita agora mesmo, apoiándose na última tecnoloxía blockchain: seguridade para os empregados e para o negocio, protección de datos, detección e seguimento da propagación do virus en tempo real, rastrexabilidade e eficiencia nos procesos, e ferramentas de xestión que lle permitan maximizar a súa recuperación”.
