Outrora, un aparello de radio duraba décadas. Hoxe en día a electrónica de consumo é case de usar e tirar. Os computadores e teléfonos móbiles quedan obsoletos nun par de anos, as revistas regalan radios dixitais e na mesa de café amontóase media ducia de mandos a distancia. Tarde ou cedo, todos estes aparellos terminan no lixo.
O lixo electrónico é un problema, non só polo seu volume, que alcanza as 200.000 toneladas só en España, senón porque os compoñentes electrónicos conteñen sustancias tóxicas e perigosas, como chumbo, cadmio e mercurio. En EEUU expórtase lixo electrónico a países do sueste asiático, onde se verte sen control.
En agosto de 2005 entrou en vigor en España unha lei pola cal os fabricantes, vendedores e distribuidores terán a obrigación de facerse cargo da recollida, tratamento e recuperación dos seus produtos electrónicos. Os cidadáns, pola súa banda, deben depositar os equipos nos puntos de recollida, chamados ‘puntos limpos’.
Aínda así a tarefa é complicada, e require un nivel de cooperación por parte de cidadáns e empresas que na actualidade non se dá. Só o 11% do lixo electrónico recíclase, fronte ao 28% das outras lixos.
Por se isto fose pouco, os compoñentes dos equipos electrónicos non son fáciles de reciclar. O 46% dun computador está formado por plástico e silicio, materiais moi complicados de reutilizar. Un 20% é ferro e aluminio, que si se poden aproveitar, pero cuxa extracción é moi custosa. Logo están os compoñentes minoritarios, como o chumbo, o arsénico ou o mercurio, moi tóxicos, que deben tratarse adecuadamente e que se atopan escondidos nos aparellos electrónicos:
- Os monitores e televisores conteñen grandes cantidades de chumbo.
- As placas de circuítos impresos conteñen metais tóxicos como chumbo, cromo, cadmio e mercurio.
- Algúns conmutadores electrónicos conteñen mercurio.
O PC biodegradable
Unha posible solución é asumir que a electrónica é en efecto de usar e tirar, e empregar materiais biodegradables ou facilmente reciclables. Algunhas compañías tomáronse en serio a idea do ‘computador verde’.
O 46% dun computador está formado por plástico e silicio, materiais moi complicados de reutilizar
Os plásticos biodegradables teñen a aparencia e propiedades doutros plásticos, pero unha vez abandonados no vertedoiro, desfanse pola acción dos raios solares, a humidade ou os microorganismos no prazo duns poucos anos.
Por exemplo, NEC desenvolveu un plástico biodegradable de ácido poliláctico, que se extrae do almidón das patacas, o millo e outras plantas. A compañía empezará a usar este plástico nos seus computadores portátiles este ano.
Pola súa banda, Fujitsu lanzou o seu primeiro modelo de computador portátil con carcasa biodegradable en 2002, e o ano anterior introduciu a liña Biblo, onde non só se empregan plásticos biodegradables, senón unha nova formulación da carcasa que ademais reduce os gases de efecto invernadoiro e é máis resistente á calor.
No entanto, os críticos insisten en que os materiais biodegradables non son a mellor opción, xa que anima aos usuarios a usar e tirar, en lugar de aumentar a súa sensibilidade cara á reciclaxe.
Menos residuos, máis reciclado
Os gobernos e fabricantes están a concentrar os seus esforzos en conseguir recuperar o lixo electrónico. Grandes compañías como IBM, Dell ou HP dispoñen de programas de reciclaxe. Apple faise cargo dos seus computadores antigos, que se poden entregar en calquera das tendas da marca. No entanto, o custo da reciclaxe está a pasarse ao consumidor, que ou ben ten que pagar directamente na entrega, ou ben sufrir un sobreprezo polo proceso. Ademais, este tipo de servizos non existe para os computadores ‘clónicos’.
Fujitsu lanzou o seu primeiro modelo de computador portátil con carcasa biodegradable en 2002
Os móbiles son aínda máis preocupantes que os computadores, xa que se renovan con moita frecuencia e as súas baterías, compostas de Litio, Níquel ou Cadmio, son extremadamente tóxicas. En cambio, as baterías pódense reciclar facilmente.
Hai compoñentes aínda máis sinistros nos teléfonos. O Coltan, un composto de Niobio e Tántalo, utilízase nos condensadores dos teléfonos móbiles e extráese das minas da República do Congo. Alí, esta actividade mineira está a acabar co hábitat dos gorilas, e o seu contrabando financia aos señores da guerra. Os consumidores poden esixir garantías sobre a procedencia do Coltan, pero a reciclaxe dos teléfonos móbiles é a mellor forma de evitar eses desastres.
Hai un final moito mellor para a vida dun aparello electrónico que o cubo do lixo: que outras persoas o utilicen. Os computadores son ferramentas moi potentes, mesmo aqueles que se quedaron obsoletos, e poden ser aproveitados polos países en desenvolvemento.
Nos últimos anos xurdiron iniciativas para enviar computadores en bo uso a proxectos sociais, educativos ou países en desenvolvemento. A Fundación Bip Bip, por exemplo, recolle e repara equipos para doalos a estes proxectos. Hai outra ONG dedicadas á recuperación de computadores como TeSo , Reciclanet ou Presenza Activa.
