‘Deep linking’, enlaces problemáticos

Deep linking -enlace profundo- refírese a calquera hipervínculo que non apunta á páxina principal, senón a calquera páxina interna das que conforman un sitio web. Enlácelos son a esencia mesma da Rede: serven paira relacionar as páxinas web entre si e paira enriquecer os textos con documentación, noticias relacionadas, sitios onde ampliar a información, etc.

Aínda que poida parecer contraditorio, mentres a maioría dos sitios web venllas e deséxanllas paira atraer visitas, hai outros que se blindan ante enlácelos externos, establecendo políticas restritivas extraordinarias nun medio como Internet. Así, ao falar de deep linking tamén se fai referencia á prohibición de enlazar a páxinas que non sexan a principal.

Moitos expertos opinan que ir contra os hipervínculos, sexan ou non internos, supón una seria ameaza contra o propio funcionamento de Internet, ou polo menos una actitude que fomenta a “atomización da Rede”. Aínda que as políticas anti-enlace non son una práctica común, hai moitos sitios web que inclúen nos seus avisos legais advertencias cara aos terceiros que pensen enlazalos. Ademais, producíronse sentenzas xudiciais que avalan a prohibición dos links en determinadas ocasións.

Os editores de sitios web coñecen os beneficios de ser referidos polo maior número de sitios posibles, o que redunda nunha maior presenza nos buscadores e na consecuente maior afluencia de visitantes. Pero quen, por calquera motivo, así non o queira, pode optar por pechar as páxinas que non queira que sexan enlazadas, non indexarlas ou incluír una sinxela liña de código HTML paira redirixir todos enlácelos a páxinas internas directamente á páxina principal.

Steve Outing, do Poynter Institute, opina que prohibir enlácelos internos é una política errónea. “Permitir enlácelos ao contido é parte do oficio do editor de Internet. Se se quere evitar eses enlaces, establecer avisos legais prohibíndoo é estúpido: si por algunha razón o editor decide non permitir o deep linking, a solución lóxica sería dirixir o tráfico cara á homepage. Iso tamén é una estratexia nefasta, pero non tan mala como pór avisos legais que a xente ignora e que crearán quebradizos de cabeza”.

O que ocorre é que se crearon infinidade de servizos de noticias (‘agregadores de contido’) que aproveitan o desexo de moitos usuarios de botar unha ollada á información a través de una recompilación de enlaces. Os internautas demandan contido personalizado, indexado e enviado á súa caixa de correos electrónica cada mañá.

Ese empaquetado de información converteuse nun negocio tan importante como a produción da mesma, e os medios de comunicación non están dispostos a que os advenedizos, “o ‘top-manta’ dos contidos de Internet”, se lucren á súa costa. Por iso os editores teñen no punto de mira ao press-clipping (resumos de prensa) e, un paso máis aló, a todos os intentos de ‘penetración non autorizada’ no seu contido (deep linking).

Se o profano na materia (Internet) ten dificultades paira atopar a razón dunha política ‘anti-enlace’, o experto ten aínda máis. O obxectivo dun sitio web é ser visto por cantos máis ollos mellor… Entón, como se explica que se vaia contra as páxinas que envían visitas?

Esgrímense razóns de diversa índole paira ‘exiliar’ enlácelos, nas que se mesturan violacións do copyright, confusión dos usuarios e, sobre todo, asuntos económicos:

• Confusión dos internautas. Enlácelos internos poden despistar ao usuario que, tras varios saltos, termina non sabendo onde está. Isto é especialmente certo no caso do framing, una práctica bastante aberrante mediante a cal un sitio web coloca o contido doutro dentro das súas páxinas mediante frames (marcos). No navegador non aparece a dirección da nova páxina accedida, senón que se mantén a do sitio web de procedencia, polo que o navegante cre que non saíu da páxina onde estaba co consecuente prexuízo paira os intereses do sitio enlazado mediante frames.
• Perda de control sobre o site. O creador dun sitio web estrutúrao a partir da páxina principal e pode pensar que o usuario se perderá si entra por algún outro lado. Con todo, se está ben deseñado, isto non debería suceder. No caso dos medios é máis una perda de control do editor -que quere decidir o camiño do lector nas súas páxinas- sobre a súa obra.
• Propiedade intelectual. Os medios dixitais, inmersos nunha aguda crise económica e de personalidade, buscan suplir a seca publicitaria con todos os recursos ao seu alcance. Entre eles, perseguir aos que fan diñeiro enlazando aos seus contidos, o que supón una competencia desleal.
• Propiedade industrial (marcas). Paira preservar a súa identidade, algunhas empresas non están dispostas a que un enlace cree una conexión entre dous negocios que non existen na realidade. Ás veces o enlace pode ser o ‘logo’ dunha empresa, e o usuario pode pensar que esa empresa patrocina ou ten relación co site que visita.
• Perda de ingresos publicitarios. A publicidade máis cara atópase na páxina principal. Algúns modelos de negocio outorgan moita importancia á cantidade de visitas á home (portada), que o deep linking trastorna.
• Difamación. Enlácelos utilizados con mala fe tamén poden converterse en ‘armas’. Una palabra inxuriosa pode ser un enlace que conduza á páxina dunha empresa ou á foto de alguén.

Por estas e outras razóns existen un bo número de empresas, dentro e fóra de España, que han decido restrinxir enlácelos que chegan do exterior.

A maioría requiren a solicitude dun permiso por escrito, como a web de Cola Cao, que inclúe este aviso legal moi difícil de atopar: “Queda prohibido establecer un enlace con, ou un contido de correo desde calquera URL até a Web do Club Cola Cao sen o expreso permiso escrito de Nutrexpa”.

Outros, esixen ademais que se enlace á páxina principal: “Previo requirimento por escrito, OLA poderá autorizar, cando o considere oportuno, enlaces ao seu Sitio a condición de que talles enlaces o sexan paira a súa utilización na Web e á páxina inicial do seu Sitio, e non paira outros propósitos”.

Hai algúns que inclúen as razóns da súa política: “Co propósito de evitar a confusión dos internautas en relación á titularidade dos dereitos de propiedade intelectual contidos no sitio web da BIBLIOTECA VIRTUAL MIGUEL DE CERVANTES, queda prohibida a introdución de hiperenlaces que faciliten o acceso directo a calquera obra do seu fondo bibliográfico (“deep linking”).

Outros medios, como A Vangarda, se esmeran en diferenciar enlácelos do copiado de contidos á hora de protexer os seus dereitos de propiedade intelectual: “[…] tan só autoriza mencións aos seus contidos noutras sedes web, co tratamento que estas consideren, a condición de que non reproduzan os contidos da Vangarda Dixital.

Os especialistas pensan que non habería que buscar razóns paira defender enlácelos, a non ser que faga falta defender a existencia de Internet. Son os sitios web que se blindan ante enlácelos os que deberían explicar os seus motivos- alegan- algo que non resulta sinxelo e que se adoita resumir nun “polo si ou polo non”.

José Cervera, director da versión electrónica do xornal gratuíto 20Minutos e gran coñecedor de Internet, opina que a principal razón desta actitude é “a ignorancia sobre o funcionamento da Rede”.

“As políticas que restrinxen calquera tipo de enlace presupoñen una vontade de controlar a navegación do usuario incompatible coa práctica habitual de Internet. A esencia da Rede (non cultural, senón tecnolóxica) é que o control é do usuario, non do editor. Calquera práctica contraria rema contra a corrente”, explica Cervera.

As consecuencias desas políticas son negativas paira os propios sitios que as impoñen. “Paira os sitios que non aceptan enlaces de terceiros o resultado é una diminución do tráfico, con todo o que iso leva (proxección, imaxe de marca, atención…). Non vexo xustificación económica algunha a renunciar a que (potencialmente) moitos miles de nodos externos leven tráfico de forma gratuíta, alienando a boa vontade dos navegantes como efecto secundario”, di Cervera.

Con todo, tal é o “despropósito” da prohibición de enlácelos que Cervera non cre que carrexe maiores problemas á Rede: “Paira Internet as consecuencias serían negativas só se se desen dúas condicións: que moitos sitios web adoptasen esta postura e que fosen sitios importantes. Non creo que a Rede resulte afectada: os nodos que o practican son marxinais e o serán cada vez máis”.

Con todo, hai páxinas web como as de Sony , que inclúe este aviso: “Vostede está obrigado a solicitar e obter a autorización escrita do operador de leste Website antes de establecer un link cara a este. O denominado ‘deep linking’ queda estritamente prohibido”, xustifican a súa postura porque a empresa “non quere parecer ser responsable do contido de terceiras partes”.

Estas políticas, di Eduardo Pedreño, editor de DiarioRed.com e licenciado en Dereito, “moven á hilaridad porque obviamente están redactadas por avogados que non saben nin que é o medio nin como funciona. E carecen de sentido: non se pode fixar unilateralmente o sistema de funcionamento dunha contorna, senón unicamente ampararse nas leis existentes”.

O equivalente no mundo real sería que “o autor dun libro prohibise que se citase una páxina interior do seu libro, ou una frase entresacada do libro, e só se puidese citar o seu título. Esta esixencia sería alegal porque a lei permitiría o contrario”, asegura Pedreño.

Coa lei na man, o autor dun enlace non debe sentirse ameazado, e pode escoitar ao gurú da usabilidad, Jakob Nielsen, cando di que “deep linking is good linking” (enlácelos profundos son bos enlaces) cunha lóxica difícil de cuestionar: enlácelos que van directamente ás páxinas interiores dun sitio web enriquecen a usabilidad o seu uso porque, ao contrario que os xenéricos, conducen ao usuario onde quere chegar. Este sempre o agradecerá: si un enlace envíalle á páxina principal, despois deberá navegar polo sitio web tratando de localizar o que lle interesa.

Uno dos argumentos máis citados paira rexeitar os intentos de limitar a liberdade de enlazar susténtase no carácter público das direccións de Internet de libre acceso, ao que habería que engadir o ‘dereito de cita’ amparado na lexislación española sobre propiedade intelectual.

Con todo, o tema non é tan sinxelo aos ollos dos tribunais. Segundo algúns expertos, a razón pola que os ‘anti-enlace’ están a gañar algúns xuízos débese á directiva da Unión Europea de 1996 sobre protección de bases de datos. A definición que establece ‘que é una base de datos suxeita a protección’ é tan ampla que cabe case calquera cousa; o histórico de noticias dun sitio web pode perfectamente entrar nesa definición.

Por esta razón, podería sentirse fóra da lei o creador de boletíns electrónicos con listaxes de enlaces, pero tamén, por que non, calquera buscador que nos seus resultados inclúe enlaces profundos, como Google.