Tal como o Ignasi Labastida subliña, as licenzas Creative Commons naceron para atenuar a rixidez do marco legal no que se movían os dereitos de autor ata a chegada da ‘era dixital’, a partir da cal se fixo necesaria unha ferramenta xurídica alternativa, que permitise ás obras con propiedade intelectual recoñecida moverse con liberdade e poder ser melloradas por outras persoas alleas á súa creación. Nadas en Estados Unidos con vocación global, son unha alternativa ao Copyright, ou dereitos de autor, máis aberta e personalizable, que está a servir de vector fundamental á difusión da cultura por Internet e na expasión e mellora do software libre. En España, tal como sinala Labastida, doutor en Físicas pola Universitat de Barcelona e líder do proxecto a nivel estatal, adoptáronse desde o ámbito universitario para permitir aos docentes difundir as súas investigacións sen perigo de que non fose recoñecida a súa autoría.
“O Copyleft nace como unha alternativa ao chamado Copyright tradicional ou restritivo; é dicir, ao de ‘todos os dereitos reservados’”O Copyright é o marco legal nas xurisdicións anglosaxoas mentres que nas continentais europeas falariamos de dereitos de autor. Máis ou menos o Copyright é unha parte dos dereitos de autor, os chamados dereitos de explotación. Nestes dereitos inclúese o de reprodución, distribución, comunicación pública e transformación. O autor é quen decide como exercer estes dereitos e se quere ceder a súa titularidade a outra persoa ou entidade. O Copyleft nace como unha alternativa ao chamado Copyright tradicional ou restritivo; é dicir, ao de ‘todos os dereitos reservados’. O Copyleft utiliza o Copyright para crear un sistema de cesión menos restritivo: permítese calquera uso das obras sempre que se cite ao autor e que cando se transforme a obra orixinal nunha nova obra, esta tamén se distribúa coa mesma licenza. Actualmente a palabra Copyleft utilízase para designar todos os sistemas de licenzas alternativos ao clásico de todos os dereitos reservados. Creative Commons (CC) é unha organización americana que ofrece un sistema de licenzas, entre as cales hai unha puramente Copyleft. Creative Commons non ofrece unha única licenza senón que desenvolveu uns graos de restrición que van desde só pedir que se recoñeza a autoría ata a limitación de facer usos comerciais e mesmo non permitir a transformación para crear novas obras.
“Na Universitat de Barcelona adoptamos as licenzas Creative Commons porque buscabamos un sistema para difundir os materiais docentes respectando os dereitos do profesorado”As licenzas Creative Commons inventáronse en Estados Unidos para volver ao equilibrio entre os dereitos de autor e a liberdade de acceso e uso da cultura. En España apuntámonos ás licenzas Creative Commons desde a Universitat de Barcelona porque buscabamos un sistema para difundir os materiais docentes respectando os dereitos do profesorado.
Un autor debe decidir en cada caso como divulgar a súa obra. Se considera que non é necesario reservarse todos os dereitos pode optar por unha destas licenzas e reservarse só algúns dereitos.
Calquera autor poderíase redactar a súa propia licenza, pero a utilización de estándares permite unha mellor interoperabilidade. Creative Commons ofrece un abanico de licenzas con diferentes graos de restricións e ademais ha ido modificando os textos para incluír aquelas modificacións que os autores pedían. Se alguén desexa utilizar unha licenza de Creative Commons e modificala, poderao facer pero deberá eliminar calquera referencia a Creative Commons.
“O uso de licenzas Creative Commons é gratuíto e non require ningún tipo de rexistro”O uso de licenzas Creative Commons é gratuíto e non require ningún tipo de rexistro. Só hai que indicar na obra que tipo de licenza utilízase e enlazar ao texto orixinal ou ben indicar o url, dependendo do tipo de formato da obra.
“Flickr actualmente alberga máis de trinta millóns de fotografías con licenzas Creative Commons”Cada vez hai máis portais que inclúen a posibilidade de incluír unha licenza de uso. É o caso de Flickr, que actualmente alberga máis de trinta millóns de fotografías con licenzas Creative Commons. Tamén hai aplicacións que inclúen este sistema. É fundamental que o usuario se fixe nas condicións de uso dun destes portais, non só naqueles que poida determinar a licenza de uso senón tamén naqueles onde lle esixan que ceda todos os dereitos e por tanto teña que renunciar aos seus propios dereitos. Tamén é importante indicar que só podemos pór unha licenza naqueles materiais que creamos ou dos cales posuamos a titularidade dos dereitos.
“Só podemos pór unha licenza naqueles materiais que creamos ou dos cales posuamos a titularidade dos dereitos”As licenzas Creative Commons axudan a calquera autor a difundir a súa obra se este decide non reservarse todos os dereitos, senón compartilos. Hai moitos exemplos de autores que utilizan este sistema e non sería xusto citar a uns poucos.
O Copyright ou os dereitos de autor é o marco legal no que se basean todos os sistemas de cesión de dereitos, incluído as licenzas Creative Commons. Sen a existencia do Copyright non terían sentido. O Copyright restritivo non ten moito sentido nun mundo aberto, porque non permite reutilizar libremente un contido; sempre hai que pedir permiso.
“Un autor debe decidir en cada caso como divulgar a súa obra”As licenzas Creative Commons baséanse na filosofía do software libre, aínda que non son aconsellables para software senón para calquera outro tipo de contido. A idea de ambos os proxectos é ofrecer ao autor unha ferramenta válida para poder ceder algúns dereitos sobre a obra para que todo o mundo poida reutilizala, compartila e mesmo crear unha obra nova a partir desta.
Descoñezo os termos da licenza que ofrecen. A única información que teño é que dita entidade ofrece a autores noveis unhas condicións de difusión especiais durante un determinado período de tempo, pero este formato non se pode considerar unha variante dunha licenza Creative Commons.
“As licenzas son válidas en Europa como se comprobou en diferentes tribunais, especialmente en Holanda”As críticas, se son fundamentadas, sempre son ben recibidas porque axudan a mellora, pero hai algúns ataques sen fundamento. As licenzas son válidas en Europa como se comprobou en diferentes tribunais, especialmente en Holanda, onde un autor gañou un caso de uso inapropiado dunha fotografía utilizada comercialmente por un xornal sen permiso.
En realidade Science Commons é un proxecto que se basea na experiencia de Creative Commons para aplicar a mesma filosofía ao ámbito científico. Xa hai varias revistas científicas de prestixio que utilizan as licenzas de Creative Commons para publicar os seus artigos. Pero ademais trabállase en ofrecer á sociedade todo o coñecemento científico en aberto, colaborando con outras iniciativas e incluíndo non só artigos, senón datos e outros materiais importantes en calquera proceso de investigación. O debate sobre a difusión da ciencia en aberto está en discusión en todo o mundo, xa que os científicos buscan principalmente a maior difusión e o recoñecemento, pero non un beneficio comercial directo.
