Este artigo foi traducido por un sistema de tradución automática. Máis información, aquí.
Literatura gratuíta en Internet
Ante a chegada dos lectores de libros electrónicos, convén coñecer que sitios web pon a disposición do usuario material libre de dereitos de autor
- Autor: Por Jordi Sabaté
- Data de publicación: Martes, 09deXuñode2009
Imaxe: Manuel MartínO que fai un lustroparecía unha quimera comeza a facerse realidade. Os lectoresde libros electrónicos (tamén coñecidos como”ebooks”) fanse populares e as súas vendas xa son notables.A súa lixeireza fainos facilmente transportables e as mellorasna tintaelectrónica permítenlles ofrecer os contidos coacalidade suficiente para que non cansen a vista en exceso. Tamén a irrupción das tabletas axudou moito á popularización dos textos dixitais. Ante talpanorama, ás editoriais tradicionais non queda máisremedio que pensar en pór os seus títulos á venda nesteformato. Aínda que de momentoexclúano dalgunhas feiras, os grandes do sector comezan a aceptar a nova realidade. Con todo, tamén se podegozar da boa literatura sen ter que pagar. Contámosche como.
Un
estudo de 2009 realizado entre os usuarios do
lector Kindle
de Amazon puña de manifesto que o 70% deles superaba os 40
anos e que o 37% destes é maior de 55 anos. A razón
pode ser o prezo do aparello, que supera os 300 euros, o cal suporía un filtro determinado polo poder adquisitivo. Pero tamén
barállase a hipótese de que os máis novos
optan antes por dispositivos multiuso, tipo videoconsola
portátil, como instrumento para a lectura de libros
electrónicos, xa que á vez permítenlles xogar a videoxogos
e ver películas.
En todo caso, o destacable é que os
libros electrónicos atopan o seu público principal
entre os usuarios con capacidade para pagar polo produto e que
ademais están dispostos a facelo. Outro estudo, en
este caso da consultora The
Cocktail Analysis, revelaba que a maioría dos
consumidores de ebooks “” botaba en falta unha oferta maior de
obras de actualidade, “best sellers” ou libros de
tempada para os seus aparellos lectores. É dicir, que os usuarios
demandan títulos.
Pero a esta demanda, de momento, a
industria do libro en castelán comeza a responder agora con timidez, polo que
a escaseza de títulos populares continuará ata que
as editoriais tradicionais decídanse a envorcar o seu catálogo en Internet.
Ante tal perspectiva, o usuario lector
de libros electrónicos ten as seguintes opcións: decidirse por ler
as novidades en inglés que se ofrecen nos servizos como
Kindle
Books e Barnes and
Nobre, acudir a algunhas das moitas páxinas web que se
dedican a dixitalizar libros máis ou menos contemporáneos
e compartilos vía redes P2P, ou optar pola
literatura libre de dereitos de autor que atesouran diversos proxectos
e iniciativas da Rede.
Esta última alternativa non
asegura actualidade pero si calidade, porque a maioría
dos grandes clásicos da literatura española, e
universal traducidos ao castelán, están dispoñibles para o seu
descarga gratuíta desde distintos proxectos, tanto institucionais
como de libre creación por parte de fundacións e
organizacións sen ánimo de lucro.
Xa sexa en nome da cultura libre ou
ben da promoción da literatura patria, estas
plataformas dedicáronse a recompilar títulos de autores que
levan máis de cen anos mortos e cuxos dereitos de autor, por
tanto, expiraron. Iso significa que han
pasado ao dominio público e que calquera persoa pode adquirir
as súas obras gratuitamente, comerciar con elas ou compartilas con outros
usuarios. Aínda así, as traducións e as edicións
poden estar suxeitas a dereitos, pero non o texto.
as editoriais tradicionais decídanse a pór tenda en Internet
Estas plataformas ofrecen
os títulos en formatos legibles polos lectores de libros
electrónicos, como son PDF, DOC, HTML e TXT, polo que, en
principio, pódense descargar a calquera aparello que acepte devanditos
formatos (a maioría fano), aínda que algúns presentan
problemas co formato de texto plano ASCII.
Se o lector ten
conectividade wifi, os títulos poderanse descargar
ao dispositivo ou ben acceder ás páxinas onde
exponse para lelos sen necesidade de descargalos; en caso
contrario haberá que baixalos a un computador para logo
pasalos ao lector mediante a carga do cartón
de memoria. Se se ten habilitada no teléfono iPhone,
ou no reprodutor iPod Touch, algunha aplicación capaz
de ler “ebooks”, que tamén incorporan os dispositivos da gama HTC con sistema operativo Android, a lectura
pódese realizar en mobilidade permanente e con acceso wifi aos
textos.
Proxecto
Gutenberg. Iniciada en 1971 polo activista Michael Hart, esta
iniciativa ten unha orixe e filosofía similar á da
Wikipedia, xa que a súa vocación é pública, pódese
colaborar libremente e finánciase coas achegas das súas
usuarios. O seu obxectivo é dixitalizar a totalidade de obras escritas
que se atopan baixo o dominio público, aínda que
acepta tamén aquelas que, tendo dereitos, fosen
doadas polos seus autores. De momento, o seu criterio sométese á
xerarquía das obras que considera máis importantes e
que máis poden achegar aos lectores, co obxectivo de
ofrecer unha selección das mesmas.O proxecto almacena miles de títulos en inglés e numerosos en
outras linguas europeas importantes, entre as que se atopa o
castelán. Ofrece os libros en formato HTML ou en texto plano TXT.
O primeiro é útil para os lectores con conectividade wifi,
xa que non necesitan descargar os arquivos. O segundo é lido
por todo tipo de dispositivos. Os textos que ofrece en PDF son
minoría, xa que é un formato que non permite retoques no texto nin edicións, aínda que o aceptan a maioría de lectores.En
lingua castelá, así como nas outras linguas latinas
peninsulares, ofrece unha recompilación de títulos
clásicos que inclúen toda
a obra de Pérez Galdós, os clásicos do
Século de Ouro, por suposto o Quixote
(aínda que con moitas máis edicións en inglés que en
castelán) ou a
obra Blasco Ibáñez, entre outros moitos dunha
ampla selección. Ademais de títulos en
galego e catalán, dispón
dalgúns en formato audiolibro, xa que lectores
voluntarios encargáronse de gravalos e logo subilos ao sitio
do proxecto.Wikisource.
Dentro do proxecto global de Wikimedia ,
que inclúe á Wikipedia,
atópase esta iniciativa que pretende recuperar e organizar
todos os textos libres de dereitos de autor ou publicados baixo
licenza GPL (libre). A pesar de ser un proxecto global, dispón dun
notable apartado de libros en castelán, no que destacan os títulos do Século de Ouro e da poesía e
literatura medievais.Con todo, o elenco de obras da
literatura moderna (do século XVIII en diante) é escaso de momento. Hai que ter
en conta que os textos son dixitalizados grazas ao esforzo de
voluntarios e a cantidade de obras libres é abundante. Outro problema para os dispositivos que non teñan conectividade
wifi é que non ofrece as obras en descarga. Por contra, para
aqueles lectores con wifi, presenta a vantaxe de que se poden
sindicar en RSS os novos títulos que se dixitalizan e así
pódese estar informado en todo momento das novidades.Biblioteca.org.
Trátase dunha iniciativa arxentina patrocinada por diferentes
entidades públicas e privadas que pretende dispor para a súa descarga un
catálogo de libros en castelán destinado a
estudantes e usuarios en xeral. O obxectivo é conformar unha biblioteca gratuíta e virtual na que os usuarios poidan apoiarse para
a súa formación. O catálogo que ofrece é amplo e
abarca numerosos temas, cun total de 11.646 obras dispoñibles para
a súa descarga en formato PDF.Librivox.
Este proxecto libre e comunitario ten como obxectivo último
envorcar todos os títulos libres de dereitos en arquivos de
audio, é dicir facer audiolibros gratuítos e libres. Para iso
conta coas achegas dos internautas, que actúan de
lectores e gravan as súas lecturas en voz alta para logo pasar as
gravacións a MP3 ou OGG Vorbis (un formato de audio libre) e subilas á
páxina do proxecto. Estas pódense escoitar na
Rede ou descargar en forma de podcast
para ouvilas en dispositivos portátiles. Inclúe
servizo RSS para estar ao día dos novos audiolibros e,
como exemplo, dispón da lectura
do Quixote en varios idiomas, entre eles o castelán, aínda que
con acento inglés.Bilbioteca
virtual Cervantes. Trátase dunha iniciativa do Ministerio de
Cultura español para promocionar a literatura nacional na
Rede. Esta plataforma conta con numerosos textos de libros e
revistas extraídos da Biblioteca Nacional e a Hemeroteca
Nacional. Con todo, aínda que algunhas das súas obras poden descargarse, sobre todo do Século de Ouro español, están en formato PDF e como unha imaxe das páxinas
escaneadas, polo que o arquivo pode resultar pouco apto (ou nada) para ser lido en lectores.A este respecto, o director de proxectos, Francis Ballesteros declaraba o seguinte: “o catálogo editorial de Cervantes usa o ePub como formato principal para a súa lectura en portalibros, tabletas e móbiles, mentres que para a páxina web utilizamos sobre todo PDF e HTML.” Doutra banda, a Virtual Cervantes non ofrece en descarga obras de autores tan importantes como
Pérez Galdós ou Clarín, aínda que si están en acceso web as súas principais novelas. Resulta moi interesante,
iso si, para bibliófilos desexosos de atopar libros
técnicos doutros séculos.
O libro electrónico, próxima batalla da cultura?
PolaRede circulan hoxe, sen ningún tipo de control de copiasnin de compensacións aos autores, miles de libros electrónicoscuxos dereitos de autor aínda están lonxe de expirar. Son numerosas as páxinas eblogues que, baixo a motivación principal de facer críticasde títulos libres de dereitos, enlazan a sitios de descargade edicións vixentes, ou ben ofrecen directamente adescarga das mesmas. Algúns destes blogues levan publicidade, eaínda que tal feito non supón que incorran en delito, as súas actividadespoderían ser obxecto de demandas por parte de entidadesculturais e sociedades de autores.
Pero tras esta situación, quecomeza a preocupar á industria cultural, tamén se escondenvarias verdades irrefutables: a primeira é que esta prácticafoi durante moito tempo ignorada, cando non tolerada, pola industria editorial, pois a consideraba residual, e aposibilidade de que o negocio dixital florecese era, ata a aparicióndo Kindle de Amazon, afastada. A situación cambiou e, por tanto,tamén vai cambiar pronto a actitude dos editores respecto destas situacións.
Doutra banda, estes blogues non teríana relevancia que lles outorgan os buscadores se non respondesen a unhanecesidade crecente de títulos por parte dos consumidoresde libros electrónicos.Unha necesidade que as editoriais, polo momento,néganse a cubrir ou empezan a ter en conta de mala gana.Se florecen os lectores de “ebooks”e non atopan textos “oficiais”, os cidadáns iránbuscar os “extraoficiais”, sinalan algúnsanalistas, que aseguran que o conflito do libro dixital discorrerápolo mesmo camiño que xa fixo a música. Ante esta situación, Amazon tenta marcar o camiño cara á solución coa súa tenda Kindle Store, tal comofíxoo Apple co seu negocio iTunes na descarga de cancións.
