O que fai un lustroparecía unha quimera comeza a facerse realidade. Os lectoresde libros electrónicos (tamén coñecidos como”ebooks”) fanse populares e as súas vendas xa son notables.A súa lixeireza fainos facilmente transportables e as mellorasna tintaelectrónica permítenlles ofrecer os contidos coacalidade suficiente para que non cansen a vista en exceso. Tamén a irrupción das tabletas axudou moito á popularización dos textos dixitais. Ante talpanorama, ás editoriais tradicionais non queda máisremedio que pensar en pór os seus títulos á venda nesteformato. Aínda que de momentoexclúano dalgunhas feiras, os grandes do sector comezan a aceptar a nova realidade. Con todo, tamén se podegozar da boa literatura sen ter que pagar. Contámosche como.
Unestudo de 2009 realizado entre os usuarios dolector Kindlede Amazon puña de manifesto que o 70% deles superaba os 40anos e que o 37% destes é maior de 55 anos. A razónpode ser o prezo do aparello, que supera os 300 euros, o cal suporía un filtro determinado polo poder adquisitivo. Pero taménbarállase a hipótese de que os máis novosoptan antes por dispositivos multiuso, tipo videoconsolaportátil, como instrumento para a lectura de libroselectrónicos, xa que á vez permítenlles xogar a videoxogose ver películas.
En todo caso, o destacable é que oslibros electrónicos atopan o seu público principalentre os usuarios con capacidade para pagar polo produto e queademais están dispostos a facelo. Outro estudo, eneste caso da consultora TheCocktail Analysis, revelaba que a maioría dosconsumidores de ebooks “” botaba en falta unha oferta maior deobras de actualidade, “best sellers” ou libros detempada para os seus aparellos lectores. É dicir, que os usuariosdemandan títulos.
Os libros electrónicos atopan o seu público principal entre os usuarios con poder adquisitivo
Pero a esta demanda, de momento, aindustria do libro en castelán comeza a responder agora con timidez, polo quea escaseza de títulos populares continuará ata queas editoriais tradicionais decídanse a envorcar o seu catálogo en Internet.
Ante tal perspectiva, o usuario lectorde libros electrónicos ten as seguintes opcións: decidirse por leras novidades en inglés que se ofrecen nos servizos comoKindleBooks e Barnes andNobre, acudir a algunhas das moitas páxinas web que sededican a dixitalizar libros máis ou menos contemporáneose compartilos vía redes P2P, ou optar polaliteratura libre de dereitos de autor que atesouran diversos proxectose iniciativas da Rede.
Clásicos dispoñibles
Esta última alternativa nonasegura actualidade pero si calidade, porque a maioríados grandes clásicos da literatura española, euniversal traducidos ao castelán, están dispoñibles para o seudescarga gratuíta desde distintos proxectos, tanto institucionaiscomo de libre creación por parte de fundacións eorganizacións sen ánimo de lucro.
Xa sexa en nome da cultura libre ouben da promoción da literatura patria, estasplataformas dedicáronse a recompilar títulos de autores quelevan máis de cen anos mortos e cuxos dereitos de autor, portanto, expiraron. Iso significa que hanpasado ao dominio público e que calquera persoa pode adquiriras súas obras gratuitamente, comerciar con elas ou compartilas con outrosusuarios. Aínda así, as traducións e as ediciónspoden estar suxeitas a dereitos, pero non o texto.
A falta de títulos populares continuará ata queas editoriais tradicionais decídanse a pór tenda en Internet
Estas plataformas ofrecenos títulos en formatos legibles polos lectores de libroselectrónicos, como son PDF, DOC, HTML e TXT, polo que, enprincipio, pódense descargar a calquera aparello que acepte devanditosformatos (a maioría fano), aínda que algúns presentanproblemas co formato de texto plano ASCII.
Se o lector tenconectividade wifi, os títulos poderanse descargarao dispositivo ou ben acceder ás páxinas ondeexponse para lelos sen necesidade de descargalos; en casocontrario haberá que baixalos a un computador para logopasalos ao lector mediante a carga do cartónde memoria. Se se ten habilitada no teléfono iPhone,ou no reprodutor iPod Touch, algunha aplicación capazde ler “ebooks”, que tamén incorporan os dispositivos da gama HTC con sistema operativo Android, a lecturapódese realizar en mobilidade permanente e con acceso wifi aostextos.
Principais proxectos e sitios
ProxectoGutenberg. Iniciada en 1971 polo activista Michael Hart, estainiciativa ten unha orixe e filosofía similar á daWikipedia, xa que a súa vocación é pública, pódesecolaborar libremente e finánciase coas achegas das súasusuarios. O seu obxectivo é dixitalizar a totalidade de obras escritasque se atopan baixo o dominio público, aínda queacepta tamén aquelas que, tendo dereitos, fosendoadas polos seus autores. De momento, o seu criterio sométese áxerarquía das obras que considera máis importantes eque máis poden achegar aos lectores, co obxectivo deofrecer unha selección das mesmas.
O proxecto almacena miles de títulos en inglés e numerosos enoutras linguas europeas importantes, entre as que se atopa ocastelán. Ofrece os libros en formato HTML ou en texto plano TXT.O primeiro é útil para os lectores con conectividade wifi,xa que non necesitan descargar os arquivos. O segundo é lidopor todo tipo de dispositivos. Os textos que ofrece en PDF sonminoría, xa que é un formato que non permite retoques no texto nin edicións, aínda que o aceptan a maioría de lectores.
Enlingua castelá, así como nas outras linguas latinaspeninsulares, ofrece unha recompilación de títulosclásicos que inclúen todaa obra de Pérez Galdós, os clásicos doSéculo de Ouro, por suposto o Quixote(aínda que con moitas máis edicións en inglés que encastelán) ou aobra Blasco Ibáñez, entre outros moitos dunhaampla selección. Ademais de títulos engalego e catalán, dispóndalgúns en formato audiolibro, xa que lectoresvoluntarios encargáronse de gravalos e logo subilos ao sitiodo proxecto.
Wikisource.Dentro do proxecto global de Wikimedia ,que inclúe á Wikipedia,atópase esta iniciativa que pretende recuperar e organizartodos os textos libres de dereitos de autor ou publicados baixolicenza GPL (libre). A pesar de ser un proxecto global, dispón dunnotable apartado de libros en castelán, no que destacan os títulos do Século de Ouro e da poesía eliteratura medievais.
Con todo, o elenco de obras daliteratura moderna (do século XVIII en diante) é escaso de momento. Hai que teren conta que os textos son dixitalizados grazas ao esforzo devoluntarios e a cantidade de obras libres é abundante. Outro problema para os dispositivos que non teñan conectividadewifi é que non ofrece as obras en descarga. Por contra, paraaqueles lectores con wifi, presenta a vantaxe de que se podensindicar en RSS os novos títulos que se dixitalizan e asípódese estar informado en todo momento das novidades.
Biblioteca.org.Trátase dunha iniciativa arxentina patrocinada por diferentesentidades públicas e privadas que pretende dispor para a súa descarga uncatálogo de libros en castelán destinado aestudantes e usuarios en xeral. O obxectivo é conformar unha biblioteca gratuíta e virtual na que os usuarios poidan apoiarse paraa súa formación. O catálogo que ofrece é amplo eabarca numerosos temas, cun total de 11.646 obras dispoñibles paraa súa descarga en formato PDF.
Librivox.Este proxecto libre e comunitario ten como obxectivo últimoenvorcar todos os títulos libres de dereitos en arquivos deaudio, é dicir facer audiolibros gratuítos e libres. Para isoconta coas achegas dos internautas, que actúan delectores e gravan as súas lecturas en voz alta para logo pasar asgravacións a MP3 ou OGG Vorbis (un formato de audio libre) e subilas ápáxina do proxecto. Estas pódense escoitar naRede ou descargar en forma de podcastpara ouvilas en dispositivos portátiles. Inclúeservizo RSS para estar ao día dos novos audiolibros e,como exemplo, dispón da lecturado Quixote en varios idiomas, entre eles o castelán, aínda quecon acento inglés.
Bilbiotecavirtual Cervantes. Trátase dunha iniciativa do Ministerio deCultura español para promocionar a literatura nacional naRede. Esta plataforma conta con numerosos textos de libros erevistas extraídos da Biblioteca Nacional e a HemerotecaNacional. Con todo, aínda que algunhas das súas obras poden descargarse, sobre todo do Século de Ouro español, están en formato PDF e como unha imaxe das páxinasescaneadas, polo que o arquivo pode resultar pouco apto (ou nada) para ser lido en lectores.
A este respecto, o director de proxectos, Francis Ballesteros declaraba o seguinte: “o catálogo editorial de Cervantes usa o ePub como formato principal para a súa lectura en portalibros, tabletas e móbiles, mentres que para a páxina web utilizamos sobre todo PDF e HTML.” Doutra banda, a Virtual Cervantes non ofrece en descarga obras de autores tan importantes comoPérez Galdós ou Clarín, aínda que si están en acceso web as súas principais novelas. Resulta moi interesante,iso si, para bibliófilos desexosos de atopar librostécnicos doutros séculos.
PolaRede circulan hoxe, sen ningún tipo de control de copiasnin de compensacións aos autores, miles de libros electrónicoscuxos dereitos de autor aínda están lonxe de expirar. Son numerosas as páxinas eblogues que, baixo a motivación principal de facer críticasde títulos libres de dereitos, enlazan a sitios de descargade edicións vixentes, ou ben ofrecen directamente adescarga das mesmas. Algúns destes blogues levan publicidade, eaínda que tal feito non supón que incorran en delito, as súas actividadespoderían ser obxecto de demandas por parte de entidadesculturais e sociedades de autores.
Estes blogues non terían a relevancia que lles conceden os buscadores se non respondesen a unha necesidade crecente de títulos por parte dos consumidores
Pero tras esta situación, quecomeza a preocupar á industria cultural, tamén se escondenvarias verdades irrefutables: a primeira é que esta prácticafoi durante moito tempo ignorada, cando non tolerada, pola industria editorial, pois a consideraba residual, e aposibilidade de que o negocio dixital florecese era, ata a aparicióndo Kindle de Amazon, afastada. A situación cambiou e, por tanto,tamén vai cambiar pronto a actitude dos editores respecto destas situacións.
Doutra banda, estes blogues non teríana relevancia que lles outorgan os buscadores se non respondesen a unhanecesidade crecente de títulos por parte dos consumidoresde libros electrónicos.Unha necesidade que as editoriais, polo momento,néganse a cubrir ou empezan a ter en conta de mala gana.Se florecen os lectores de “ebooks”e non atopan textos “oficiais”, os cidadáns iránbuscar os “extraoficiais”, sinalan algúnsanalistas, que aseguran que o conflito do libro dixital discorrerápolo mesmo camiño que xa fixo a música. Ante esta situación, Amazon tenta marcar o camiño cara á solución coa súa tenda Kindle Store, tal comofíxoo Apple co seu negocio iTunes na descarga de cancións.
