A sabedoría popular di que as lámpadas se funden porque a ningún fabricante interesaríalle vender unha lámpada eterna. Venderíaa unha soa vez, claro; é o que se coñece como obsolescencia programada. Con todo, no últimos dez anos xurdiron as lámpadas LED, que proporcionan unha luz clara, non se quentan, consomen vinte veces menos que unha lámpada incandescente e duran anos. É posible que moi pronto iluminen as nosas casas, e case seguro que, sen que o saibamos, xa estean presentes en moitos dos nosos electrodomésticos, xa que fan as funcións de “standby” en moitos aparellos modernos.
As luces LED proporcionan unha luz clara, non se quentan e consomen vinte veces menos que unha lámpada incandescente
Cando apareceron os plásticos, as casas enchéronse de mobles brillantes de cor laranxa que, por certo, hoxe volven estar de moda. Pola súa banda, as lámpadas halógenas, pequenas e moi brillantes, cambiaron a forma das lámpadas e converteron a instalación de focos halógenos encaixados no teito na primeira tarefa de bricolaxe para as manitas. Que podemos esperar nos próximos anos cando apertemos un interruptor? Lámpadas máis pequenas, máis brillantes, e máis ecolóxicas. O futuro, din os decoradores de interiores, chámase LED.
Diodos LED: como funcionan?
Cando Albert Einstein recibiu o premio Nobel de física en 1921, non foi pola súa teoría da relatividade, senón por un estudo aparentemente máis modesto: o efecto fotoeléctrico. Einstein describiu como algúns materiais, ao someterse a unha corrente eléctrica, emiten luz. A luz producida mediante o efecto fotoeléctrico ten unha frecuencia determinada (é dicir, é dunha soa cor), que depende do tipo de material. Tamén existe o efecto contrario, que fai que os paneis fotovoltaicos xeren electricidade ao expolos á luz.
Os diodos LED coñécense desde os anos sesenta. Son eses pilotos vermellos e verdes que hai en todos os aparellos electrónicos. Dentro da caperuza de plástico dun diodo LED hai un material semiconductor. Cando se aplica unha pequena corrente eléctrica, emite luz, sen producir calor e cunha cor definida. A cor pode ser mesmo invisible para o ollo humano, como os LED infravermellos que hai no mando a distancia do televisor.
Unha cuestión de cor azul
Se os diodos LED son tan antigos, por que non se popularizaron antes? O problema é precisamente a cor. Os diodos vermellos e verdes eran moi fáciles e baratos de fabricar, pero os azuis non. Todo cambiou en 1993, cando o investigador Shuji Nakamura descubriu un proceso máis barato de fabricación con dous compostos: Nitruro de Galio e nitruro de Indio, que se utilizan na actualidade.
Para conseguir luz branca hai que mesturar en partes iguais luz vermella, verde e azul. Pódese facer un experimento: mirar desde moi preto unha parte branca da pantalla do computador e comprobar que está composta de diminutos puntos destas cores. Ao afastarse, vese a cor branca.
O descubrimento dos LED azuis abriu a porta á iluminación doméstica: pantallas de computador máis lixeiras e luces de discoteca máis espectaculares, que poden adoptar calquera cor e controlarse cun PC, e tamén a unha avalancha de pilotos azuis en electrodomésticos, coches “tuneados” e en motocicletas fabricadas en serie, como esta de Peugeot.
Vantaxes dos diodos LED
Tamaño: a igual luminosidade, un diodo LED ocupa menos espazo que unha lámpada incandescente.
Luminosidade: os diodos LED son máis brillantes que unha lámpada e, ademais, a luz non se concentra nun punto (como o filamento da lámpada), senón que todo o diodo brilla por igual.
Duración: un diodo LED pode durar 50.000 horas, ou o que é o mesmo, seis anos aceso de maneira constante. Iso é 50 veces máis que unha lámpada incandescente.
- Consumo: un semáforo que substitúa as lámpadas por diodos LED consumirá 10 veces menos coa mesma luminosidade.
Diodos LED, en vías de desenvolvemento
Mesmo con todas as súas vantaxes, aínda non están listas para chegar ao consumidor medio en masa. Os diodos LED de luz branca, en realidade, son diodos azuis cun recubrimento de fósforo que produce luz amarela. A suma do amarelo e o azul dá lugar a unha luz esbrancuxada chamada en ocasións “luares” e que se emprega nas lanternas LED.
Este tipo de diodos LED aínda son caros. As lámpadas de 3W, que poden substituír a unha lámpada de 40W, custan ao redor de 65 euros. O aforro no consumo e a duración non son suficientes motivos para que os consumidores láncense a por elas. Non ocorre así noutras aplicacións, onde a duración e o consumo si son factores importantes, como os semáforos, a iluminación de avións ou as lanternas que se usan en deportes de risco (como a alta montaña, a espeleología e outros), onde esta tecnoloxía de iluminación atopou, polo momento, un dos seus principais mercados.
Doutra banda, o uso de luces Led na iluminación pública suscita serias dúbidas nalgúns expertos ambientais polo seu poder de contaminación lumínica, sobre todo no limiar da cor branca, o seu efecto sobre algunhas especies animais e as inhibicións que provocan este tipo de iluminacións na produción de melanina na pel, un protector natural contra tumores e queimaduras.
