Nin nas empresas nin na escola era unha tecnoloxía de uso xeneralizado. Nada evitaba unha longa viaxe para unha reunión ou para ver á familia. Coa pandemia vímonos obrigados a convivir coas videollamadas a diario e a utilizalas para falar cos curmáns, para reunirnos cos compañeiros de traballo, para atender a provedores ou para acudir a clase. Como funcionan? O seu uso é seguro? Que necesidades técnicas esixen? Detallámolo aquí.
Naceron nos anos 40 do século pasado, pero non foi ata os 70 e 80, coa chegada das redes dixitais de telefonía (RDSI), cando comezaron a desenvolverse. Nos 90 chegou a videoconferencia baseada en Internet e a súa popularización a partir da década de 2000 a través de servizos gratuítos como Messenger ou iChat (hoxe FaceTime). Hoxe están á orde do día. Nalgúns sectores mesmo se utilizan máis que o teléfono.
Como funcionan as videollamadas
A tecnoloxía evolucionou nos últimos anos, pero segue funcionando da mesma maneira: a través da compresión dixital de audio e vídeo en tempo real, que se envía e recibe de forma simultánea a través de una mesma plataforma que deben utilizar dúas ou máis interlocutores, xa sexa a través dun computador, smartphone ou tableta.
As melloras no ancho de banda das redes e os algoritmos de compresión (grazas a eles requírese cada vez gastar menos datos para facer as chamadas con máis calidade) proporcionan unha mellor calidade de imaxe, alcanzando xa cotas de alta resolución (FullHD, ou 1080p). E cantidade: pasamos duns sistemas para conectar entre dúas persoas a reunir por centos nunha sala de maneira simultánea.
Que se necesita para facer videollamadas
Calquera portátil ou smartphone integra todos os compoñentes necesarios para realizar unha videollamada: pantalla, cámara, altofalante e micrófono. Sempre é recomendable utilizar accesorios como auriculares con micrófono –para obter maior privacidade e calidade–, pero xa non é sempre necesaria a instalación dun programa para realizar a chamada, grazas á tecnoloxía WebRTC (siglas de Web Real- Time Communication), e que supuxo unha revolución nestas plataformas.
A maioría ofrecen a posibilidade de conectarse a unha videollamada só con entrar nunha ligazón a través de navegadores como Chrome ou Firefox. Isto é porque son compatibles con esta tecnoloxía, que pide permiso ao usuario para utilizar micrófono, altofalantes ou auriculares do dispositivo, á vez que lle conectan a unha aplicación na nube que dá acceso á plataforma de videollamadas, coma se instalouna de forma local.
Non sempre se obteñen as mesmas prestacións. Google Meet, por exemplo, ofrece funcións como a da gravación de pantalla, só dispoñible na súa versión de escritorio, e non a través do navegador. Pero, en xeral, a experiencia adoita ser similar con e sen app.
Videollamadas, son seguras?
Cando unha tecnoloxía se fai masiva, inevitablemente ponse no obxectivo dos delincuentes, como comenta Ruth García, técnico de ciberseguridade de Incibe (Instituto Nacional de Ciberseguridade de España): “Este bum foi utilizado polos ciberdelincuentes para tentar explotar vulnerabilidades das aplicacións, así como para propagar malware (virus informático) apoiándose en técnicas de enxeñaría social: correos, SMS e chamadas fraudulentas, principalmente, máis coñecidas como phishing (mensaxes con ligazóns fraudulentas), smishing (estafa mediante SMS) e vishing (fraude a través de chamada telefónica), respectivamente”. Técnicas de hackeo para facerse coas nosas claves de acceso, especialmente, a servizos financeiros ou, entre outros, subscribirnos a un servizo de SMS premium que nos suporá un gran custo na factura telefónica.
Videollamadas no traballo
Como indica Pablo Contreras, profesor en EAE Business School e autor do estudo ‘O impacto do coronavirus en estados de ánimo, hábitos e consumo’, as videollamadas permitiron paliar, en parte, a necesidade de interacción e de intercambio de ideas imprescindible no traballo e os negocios. “Temos sorte de contar con este recurso ao alcance de todo o mundo que antes non tiñamos, dado que a simple chamada telefónica é inferior en capacidade de comunicar e compartir ideas”.
Pero todo iso non serve de moito, se non nos adaptamos a unha nova forma de traballar. Requírese, para que estas ferramentas funcionen e teñan sentido realmente produtivo, unha planificación rigorosa e unha propia capacidade de organización que non todas as persoas teñen, de entrada.
Isabel Aranda, psicóloga experta en psicoloxía do traballo, engade outro factor: “A comunicación non verbal é moi importante para dar un valor concreto ás mensaxes. Relativiza, maximiza, minimiza… e na videollamada fáltanos a comunicación corporal, témonos que ater só ao que di o rostro. Iso fai que poñamos máis atención na voz, no rostro e no contido”.
Lonxe do que podería presumirse, as videollamadas non dispararon a “reunionitis”, indican ambos os expertos. A facilidade de convocatoria e a comodidade de non ter que desprazarse son máis vantaxes que adicción. Segundo Aranda, “habería que consideralo un medio para gañar eficiencia. Nese sentido, ter un tempo pechado fai que, para moitos, por primeira vez as reunións fáganse previsibles. Pautar principio e final é perfecto para saber cando desconectar”.
Clases virtuais, educación en liña
O reto nas aulas foi superior canto máis novas son os alumnos. Universitarios e profesionais estaban xa adoitados aos webinars (seminarios en liña en directo) e cursos a través de Internet, pero nenos e adolescentes pasaron de estar na clase cos seus compañeiros a seguir as explicacións do seu profesor desde unha xanela. E non sempre é fácil conseguir que un menor –ou un adulto– siga as explicacións do relator coa mesma atención que na aula: non nos comportamos igual nunha reunión ou nun curso mediante videoconferencia que en persoa.
Como revela Aranda, unha das cousas que máis nos afecta é estar a ver a cara dos que están na reunión ou en clase. “A nosa mente está adoitada mirar ao que fala e non simultaneamente a todos”. Nunha reunión presencial hai unha vivacidad do debate, unhas intervencións máis inmediatas e fluídas que dan enerxía á conversación. Nas videollamadas a voz do que fala pode resultar monótona e propiciar certa desconexión. Hai moitos máis elementos visuais e auditivos a controlar simultaneamente que esixen un maior esforzo de atención e concentración e, por iso, segundo a psicóloga Isabel Aranda, as videollamadas provócannos esa sensación de maior cansazo.
