Imagen: OMS
Pangea foi fundada en 1993 por un grupo de persoas procedente de diversas organizacións non gobernamentais (ONG), que naquel momento viron o gran potencial que tiña Internet e as súas ferramentas, abrigo o correo electrónico, para facilitar o traballo doutras asociacións alternativas. Entre esas persoas estaban as que hoxe contestan a entrevista: Leandro Navarro (actual vicepresidente), Assumpció Guasch (directora técnica de proxectos) e Lorena Merino (responsable da xestión administrativa). Desde o seu inicio Pangea marcouse como obxectivo o facilitar o acceso a Internet, e a todas as súas ferramentas, ás demais ONG e asociacións do país, e conseguírono nun momento no que apenas existían provedores comerciais de acceso. Posteriormente Pangea ha ido evolucionando ao longo dos anos, tal como fíxoo Internet e a Sociedade da Información, pero sempre mantendo o obxectivo de facilitar á ONG o acceso e uso de Internet de forma efectiva. Actualmente, Pangea está formada por un colectivo de preto de 700 socios, entre ONG e particulares, que contribúen a este proxecto e que utilizan os seus servizos, e forma parte da Asociation for Progressive Communications (APC).
Cal é o labor de Pangea?
“O obxectivo de Pangea é promover o uso estratéxico das novas tecnoloxías para o desenvolvemento e a xustiza social”O obxectivo de Pangea é promover o uso estratéxico das redes de comunicación e das tecnoloxías da información e a comunicación (TIC) para o desenvolvemento e a xustiza social, para converterse nunha ferramenta que axude a cumprir os obxectivos dos colectivos sociais, as organizacións e os movementos sociais. Pangea contribúe a que as organizacións e os movementos sociais compartan información, coñecementos e recursos técnicos para o uso efectivo e estratéxico do TIC, especialmente de Internet, de forma sustentable e respectuosa coa diversidade e os valores da cultura e sociedade local e global.
Que actividades levan a cabo?
“Pangea tamén dedica unha parte do seu esforzo a crear novos espazos e ferramentas para facilitar a difusión das actividades dos movementos sociais”As actividades divídense nos seguintes aspectos: servizos aos socios, formación, campañas, ferramentas, cooperación. Unha das principais actividades de Pangea son os servizos relacionados con Internet que se facilitan aos socios, ONG e individuos, así como asesoramento e o soporte no uso do TIC. Ofrecemos servizos basicos e avanzados, que inclúen desenvolvemento de software desde unha vertente solidaria e específica deste sector. Isto engloba desenvolvemento, uso e promoción de software libre e outros servizos que provedores comerciais non proporcionan, ou o fan a un custo elevado. Outras actividades de Pangea son a formación en temas de Internet, novas tecnoloxías, software libre, etc. Tamén diversos proxectos sobre o desenvolvemento e impacto na sociedade e os movementos sociais en temas como software libre, politicas de TIC’s, o desenvolvemento da Sociedade da Información, xero, dereitos civís, ciberderechos, etc. Algúns destes son proxectos internacionais realizados conxuntamente con APC (‘Association for Progressive Communications’), reputada organización internacional da que Pangea forma parte desde os seus inicios, e da que forman parte moitas asociacións como Pangea en diversos paises do mundo. Pangea tamén dedica unha parte do seu esforzo a crear novos espazos e ferramentas para facilitar a difusión das actividades das entidades e movementos sociais.
Pódella considerar unha organización non gobernamental no sentido estrito, dado que ofrece servizos de almacenaxe, mantemento e acceso a cambio dunhas tarifas?
“Grazas ás tarifas, Pangea resulta sustentable economicamente sen necesidade de subvencións ou publicidade”Se, Pangea é estritamente unha ONG. Como moitas outras asociacións, Pangea ofrece algunhas actividades e servizos aos seus socios simplemente polo feito de ser socios, o que pasa é que no caso de Pangea son servizos de Internet. Tamén ofrece outros servizos polos que se pagan unhas tarifas, pero todo o diñeiro que se recada con estes servizos invístese na entidade (no mantemento e mellora dos servizos) e nos proxectos que esta realiza. Desa maneira, Pangea resulta sustentable economicamente sen necesidade de subvencións ou publicidade. Do mesmo xeito que en todas as entidades sen animo de lucro, o importante é que os ingresos da entidade revertan na súa totalidade na entidade.
Como se inviste o diñeiro obtido das tarifas que pagan os clientes de Pangea? Que proxectos levan a cabo con ese diñeiro e en que países?
“Moitas veces estes proxectos axudan a dar voz ás pequenas organizacións que doutro xeito non tendrian posibilidade de acceder aos recursos dispoñibles”Principalmente os recursos invístense no desenvolvemento de novas ferramentas para a comunidade, en formación, en soporte e asesoramento ás asociacións, así como en proxectos de sensibilización. Obviamente, parte dos recursos invístese en manter a infraestrutura e na xestión dos servizos aos socios. Os proxectos e colaboracións que Pangea realiza con APC (‘Association for Progressive Communications’) son proxectos en moitos casos de incidencia internacional e que se utilizan e aproveitan en todos os paises onde APC ten presenza (actualmente APC ten representantes en todos os continentes; hai nodos desde Canadá ata Filipinas, pasando por Colombia, Arxentina, Sudáfrica, Inglaterra, España e un longo etcétera). Os proxectos que se realizan non sempre son puramente técnicos, senón que hai moitos proxectos que achegan contidos en materias diversas, desde xénero ata politicas do TIC, e que se ofrecen non só aos outros nodos de APC senón a toda a comunidade. Moitas veces estes proxectos axudan a dar voz ás pequenas organizacións que doutro xeito non tendrian posibilidade de acceder aos recursos dispoñibles.
Recibe algún tipo de axuda das institucións?
“As subvencións dedícanse totalmente aos obxectivos dos proxectos pero non para soster a estrutura de Pangea”Basicamente Pangea mantense coas cotas dos socios, cousa que a fai independente e practicamente autosostenible. Realizamos ademais algúns proxectos subvencionados pola administración local ou outros de ámbito internacional que poden ter algunha axuda por parte de doantes ou organismos internacionais cos que colabora APC. Nestes casos as subvencións dedícanse totalmente aos obxectivos dos proxectos pero non para soster a estrutura de Pangea.
Cal é compromiso co software libre que ten Pangea? Promociónao, ofrece cursos para usuarios? Tamén para programadores? Ata que nivel alcanza a promoción? Só usuarios básicos, avanzados, profesionais?
“Unha das actividades principais son os cursos de Linux, os cursos de PHP, cursos sobre CMS e sobre a migración de organizacións ao software libre”Desde sempre Pangea apostou polo software libre. Case desde o primeiro ano os servidores de Pangea funcionaron con Linux como sistema operativo e traballouse unicamente con programas de software libre. Ofrécese formación e promociónase o software libre entre os socios de Pangea e os membros da comunidade dos movementos sociais. Unha das actividades principais son os cursos de Linux, cursos de PHP, cursos sobre CMS, migración de organizacións ao software libre; empezando desde nivel básico e chegando ata niveis máis avanzados e mesmo a asistencia personalizada. A formación que dá Pangea vai sempre dirixida a un sector moi concreto, o da ONG e os movementos sociais, e os cursos que se ofrecen estan orientados a resolver as necesidades segundo o nivel dos colectivos, buscando que poidan usar software libre e ser autónomos. O noso obxectivo non é formar a programadores ou profesionais, senón á xente da ONG nas cousas que lles poden ser útiles no traballo na súa entidade.
Como se valora desde Pangea o software libre? en termos estritamente económicos, soamente sociais, de militancia ideolóxica…?
Valórase abrigo por cuestión ideologica e social, aínda que o aspecto económico tambien ten a súa importancia. O software libre é unha oportunidade e unha ferramenta para facilitar o desenvolvemento social e tamén unha política de facilitar o libre acceso e uso do coñecemento. No seu día apostouse por usar e promover o uso do software libre por cuestións ideolóxicas, e que mellor maneira de promovelo que predicar co exemplo de utilizar software libre en todas as actividades e servizos de Pangea.
Cren que o avance rápido da sociedade dixital nos países ricos está a deixar á deriva non só África senón tamén Latinoamérica? Ata que punto? Como funciona este mecanismo de discriminación se é que existe?
“A brecha tecnolóxica tamén se produce por falta de sensibilidade á hora de aplicar os recursos para a formación dos que se dispón”A fragmentación non é só respecto de paises africanos ou de latinoamerica. Tamén hai grandes diferenzas entre diversos paises asiáticos e entre os propios paises occidentais. E aínda que a riqueza sexa un factor, o feito de ser ricos non implica que non se estea ou se poida estar en derívaa. Unha cousa é considerar que se está á deriva porque non se dispoña de infraestruturas ou recursos tales como ordenadores ou comunicacións alcanzables e outra é que a deriva prodúcese tamén pola falta de recursos e sensibilidade respecto da formación e a maneira de aplicar os recursos dispoñibles de forma que sexa efectiva socialmente falando. A realidade mundial actual segue estando fragmentada respecto da falta de recursos en infraestruturas, pero a maioría de países son xa conscientes desta necesidade. Con todo non o son das necesidades do segundo tipo e a fragmentación esténdese xa a países onde os recursos tecnolóxicos non son escasos.
Canto se pode tardar en pór unha sociedade a un nivel de novas tecnoloxías que a faga competitiva coas sociedades que ten ao redor ou coas que comercia?
“Non se pode presupor que mentres unha sociedade estea a mellorar o seu nivel as que van máis adiantadas váianse a quedar esperando”Non hai unha soa resposta a esta pregunta. Estamos nun mundo global e xa non pode falarse de ser competitivo só coas sociedades que hai ao redor ou coas que se comercia. A competencia é mundial dunha forma ou outra e por uns recursos ou outros. Ademais, non se pode presupor que mentres unha sociedade estea a mellorar o seu nivel as que van máis adiantadas váianse a quedar esperando. O que ocorre en realidade é que as que van máis adiantadas avanzan cada vez máis rápido, e aínda que as máis atrasadas seguen avanzando, o balance final mundial resultante, segundo presentouse no último cume de Bilbao ou no cume mundial da sociedade da infomación (CMSI), é que a divisoria dixital segue aumentando a nivel mundial a pesar de que se están dedicando moitos máis recursos a estes temas.
Que pensan de iniciativas como o ‘one laptop per child’ [o pórtatil dos 100 dólares]?
É difícil predicir que impacto pode ter unha idea xurdida do norte aplicada a países do sur. Como sempre, a tecnoloxía é ambivalente e dependerá moito de como se aplique (e quen o aplique) e de se é un proceso aberto e gobernado pola comunidade á que se dirije ou ben un ‘agasallo’ que vén do exterior. A participación no goberno da iniciativa e o deseño participativo é fundamental para éxito da iniciativa.
Pódese ensaiar en países do terceiro mundo a sociedade que propugna Richard Stallman, baseada nun coñecemento do software libre case intrínseco desde idades moi temperás? Cren que son correctos as formulacións de Stallman?
“Pensamos que a Sociedade da Información non se pode instaurar ou ensaiar”As ideas de alguén como Richard Stallman, que coñece ben o mundo do software libre, merecen o máximo respecto, o estudo e o apoio. Con todo, a sociedade é o resultado dun colectivo de voces, opinións e decisións colectivas. Opinións e posicións como as de Stallman, ou manifestos como a carta de dereitos en Internet’ han de coñecerse para fomentar a concienciación e participación das persoas na sociedade da información. É dicir, pensamos que a sociedade da información non se pode instaurar ou ensaiar: o que hai que instaurar é un proceso participativo e aberto no que as persoas poidan libremente acceder ao coñecemento, escoitar moitas voces, construír a súa propia opinión, debater, aprender e gobernar. As formulacións de Stallman e moitas outras voces falan de como Internet e as tecnoloxías da información poden axudar a dar oportunidades para o desenvolvemento das persoas e as súas sociedades: o dereito á libre comunicación, ao libre acceso e difusión do coñecemento, ás ferramentas de software libre. Compartimos esa visión do rol da tecnoloxía que crea oportunidades e libera de ataduras e non o de ferramenta para limitar ou controlar a difusión do coñecemento e a comunicación, que adoitan defender as empresas que ven a sociedade da información só como unha oportunidade de negocio.
Como pode chegar a cambiar Internet as nosas sociedades? Debería ser un dereito o acceso gratuíto? Como se podería razoar este argumento para exporllo ás autoridades e á sociedade en xeral?
“Deberiamos transmitir ás autoridades o desexo da sociedade civil de que os seus desexos de control equilíbrense con medidas non opacas ou lesivas dos ámbitos de liberdade”As nosas sociedades xa cambiaron e seguen evolucionando neste cambio continuado, e Internet é un dos factores, pero seguen tamén actuando as esperanzas, as ilusións, os medos e as dificultades respecto dos cambios que as persoas tivemos sempre. Por outra banda, a diferenza doutros grandes cambios, os actuais se estan producindo con gran rapidez e esta é unha dificultade adicional moi importante que dificulta o seu encaixe coas realidades previamente existentes nas cales aínda se situa unha parte importante da humanidade. Xa falamos dalgúns factores para a fragmentación social que chamamos ‘divisoria dixital’, pero ademais poderiamos engadir as dificultades de evolución persoal, social e dos estados, que ante o descoñecido ou a dificultade de controlar ou coñecer todos os factores tenden a replegarse, pecharse e querer pechar todo aquilo que non dominan. Deberiamos transmitir ás autoridades o desexo da sociedade civil de que estes desexos de control equilíbrense con medidas non opacas ou lesivas dos ámbitos de liberdade.
