Pantallas táctiles: a tecnoloxía na punta dos dedos

O teclado e orato foron dous puntais para que o computador persoal perfilásese como una das revolucións máis notables nahistoria moderna da humanidade e, con todo, talvez pasen a posteridadecomo meros comparsas, simples intermediarios entre ohome e a máquina informática.

Pronto a manpodería refugalos paira interactuar directamente coapantalla do computador, dun modo moito máis gráfico, esimple, que o que supón teclear botóns con letras, ou mover unartefacto periférico sobre unha superficie horizontal para queo movemento reflíctase nunha pantalla.

Basta con acudira un aeroporto co fin de obter o cartón de embarque dunbillete electrónico paira darse conta de que a usabilidadxoga en favor dos sistemas de manexo táctil. En primeirolugar porque dispor de toda a superficie da pantalla pairarealizar as funcións permite situar sobre a mesma un abanico deposibilidades de operar moito máis amplo.

Basta con seleccionarvisualmente a opción desexada e pór o dedoencima da icona gráfica para que se realice a operación.Ademais, o cerebro identifica antes as imaxes queas palabras; funciona con imaxes, non con palabras.

Doutra banda nocaso dos teclados de pantalla, ao tratarse realmente deprogramas gráficos intercambiables por outros ‘interfaces'(contornas gráficas), e non de hardware periférico queocupa un espazo físico, as teclas son grandes e claramentevisibles, co que ademais de usables fanse máisaccesibles.

Nos casos nosque non se deba escribir un texto superior ás dúas ou trespalabras, os teclados de pantalla son moito máis cómodos,e tal é o caso da maioría das accións que se realizancun computador. Navegar por Internet, por exemplo, non esixe xaescribir máis que un par de palabras en Google ou Yahoo!, e omesmo ocorre cando se ve un vídeo, escóitase una canciónou se reserva un voo nunha axencia online.

Aínda así,é certo que, de momento, o teclado resulta imprescindible pairaescribir textos, organizar táboas de datos ou chatear polo clientede mensaxería instantánea. O rato taménresulta sumamente útil na edición deimaxes, aínda que cos recentes avances en pantallas multicontactoestás funcións poderían ser moito máis sinxelasde realizar cos dedos.

Outro factor quexoga a favor das tecnoloxías de contacto é que se mostran moito máis resistentes que o hardware periférico.Mentres que nun servizo público o teclado e o ratoteñen que ser especialmente sólidos e resistentes pairasoportar o continuo paso de usuarios, as últimas pantallastáctiles desenvolvidas soportan perfectamente o po, asmanchas de sucidade e mesmo os arañazos. E se algo falla,non hai que repor o material; basta con reiniciar o software dacontorna gráfica.

Actualmente o último en tecnoloxía de pantalla táctilson as pantallas multicontacto, que permiten realizar operaciónssobre a pantalla con dúas ou máis dedos á vez. Estána ser usadas tanto no manexo de mapas como na ediciónde imaxes e de audio, e teñen una gran acollida en museos eauditorios, onde se realizan exhibicións e impártense clases ouconferencias.

Pero aínda que apropia tecnoloxía de multicontacto ten máis de vinteanos, o desenvolvemento comercial das pantallas táctilesfoi moi lento e só nos últimos tempos foronaparecendo nos máis diversos aparellos, desde móbilese consolas a reprodutores de MP3 e mesmo proxectores ou mesas demesturas dixitais.

Curiosamente, unodos primeiros desenvolvementos táctiles aplicados ao computador non foi unapantalla, senón un rato integrado no teclado dosportátiles: o Touchpad. Trátase da pequenasuperficie escura que substitúe ao rato periférico nocaso de que, nunha situación de mobilidade, non se dispoñadunha superficie sobre a que mover o dispositivo.

O Touchpad viñoa solucionar o problema do espazo e os cables, pero non acabousendo a solución definitiva. É cómodo mover o dedopola súa superficie paira manexar o computador cando se ten a esteencima dos xeonllos nos asentos dun aeroporto ou unaestación de tren, pero cando se dispón dunha mesa anchasobre a que pór a alfombrilla, o rato clásico émoito máis práctico.

Con todo, atecnoloxía Touchpad tivo moito máis éxito aodesprazarse aos primeiros iPod que lanzou Apple ao mercado, eaínda que a compañía cambiou a estrutura defuncionamento en superficie por outra circular (a famosa ‘roda’),os fundamentos físicos son os mesmos.

O seu funcionamentobaséase en dúas capas de electrodos, una vertical e outra horizontal,que varían o seu estado eléctrico ao contacto cun dedohumano, xa que este tamén ten una carga eléctricaque crea una perturbación na superficie. Se se despraza odedo, a perturbación eléctrica tamén se despraza e o aparello recibe tal desprazamento como una orde.

As súas vantaxes sonque é moi resistente á contorna, soporta perfectamente o po, ahumidade, a electricidade estática, etc. Ademais élixeiro, fino e pode ser flexible ou transparente.

A unióndas tecnoloxías de pantallas táctiles e oscristais polarizados permitiu construír edificios nos cales se pode utilizar calquera das súas xanelas como una xigantescapantalla táctil de computador. Tal é o caso do centro denovas tecnoloxías CitiLab de Cornellà (Barcelona).

Sobre oscristais deste centro proxéctanse as imaxes da contornagráfica do computador de maneira nítida. Posteriormente,colocando nos vértices do cristal emisores de raiosinfravermellos, créase un campo en superficie que só se vealterado co contacto dun dedo.

De estámaneira, grazas á perturbación do campo de infravermellos, ocomputador localiza onde se produciu o contacto e sabeque orde estáselle dando. A tecnoloxíamulticontacto permite ademais a interacción de dúas oumáis dedos sobre a superficie, de modo que se poden darordes combinadas movendo os dedos dunha forma ou outra.

Este modo de usara tecnoloxía táctil é moi útil paira o manexode mapas en tres dimensións, pois permite facilmente facer aumentos de escala e diminucións, así como darlle a voltaao mapa ou polo en horizontal, cun sinxelo movemento.

Onde máisestán a avanzar as tecnoloxías táctiles é nassuperficies pequenas dos aparellos portátiles.Desde reprodutores multimedia como o iPod Touch a consolas como aNintendo DS; desde teléfonos móbiles como os Nokia deúltima xeración a híbridos como o HTC-Touch ouo iPhone, as pantallas táctiles imponse como a solucióná falta de espazo (en realidade son programas que substitúen aohardware) e as incomodidades de dar ordes cada vez máiscomplexas manexando un teclado minúsculo co dedo pulgar.

Sen dúbida una dascaracterísticas máis atractivas do mediáticoiPhone é a súa pantalla con teclado táctil, que facilita moitoas complexas operacións que se poidan realizar nel, xa quechamar por teléfono é só una das moitas funciónsque permite este aparello. Na mesma liña, aínda que na súavariante de reprodutor multimedia, Apple acaba de lanzar o iPodTouch.

Pero a pesar deter rexistrado o nome da tecnoloxía de multicontacto’Multi-Touch’, Apple non é a única compañíaempeñada no uso de pantallas táctiles. O teléfono de Nokia N98, que se sitúa na gama máis alta,tamén ten desenvolvementos similares que permiten moverse copulgar de apartado en apartado entre centos de funcións senmaiores problemas.

Mesmo Nokia recuperou agora o N-Gage, un dispositivo que xuntaba a consola devideoxogos co teléfono e que se podía manexar a través de un teclado. A compañía finlandesaconsidera que este é un momento propicio paira este tipo detecnoloxías sempre que se substitúa o teclado polapantalla táctil.

A tecnoloxíade pantallas táctiles alcanzou campos tan especializadoscomo son a edición de audio profesional e as sesións deDj’s. Os máis importantes disc jockeys utilizan xa mesas demestura dixitais con pantalla táctil. Pesan pouco e conteñenno seu interior todo o necesario paira o seu traballo: desde a súa músicadixitalizada a todo o software paira realizar as mesturas, controlaros cambios de ritmo e a ecualización ou planificar a ordeen que aparecerán as cancións.

JazzMutant é unaempresa punteira neste campo, apreciada por artistas tan famososcomo Richie Hawtin ou Bjork, que o utilizan nas súas sesións. Trátaseen realidade dun pequeno ordenador portátil senteclado e cunha pantalla táctil multicontacto que mostratodos os comandos necesarios paira a edición, ecualizacióne programación de sesións musicais.

Hai diferentes tecnoloxías de creación de pantallastáctiles, cada una coas súas vantaxes e as súas aplicacións nunscampos ou outros.

• Resistiva:As pantallas táctiles resistivas baséanse naformación de pontes eléctricas entre dúas capascondutoras con diferente potencial eléctrico separadas por unhazona de aire, que actúa de illante. Cando o dedopresiona sobre a pantalla, pon en contacto as capas condutoras e prodúcese un movemento de electróns que é detectado e localizadopor un controlador. Algunhas pantallas deste tipo miden taména presión que se exerce.

  Este tipo de pantallas son máis alcanzables en prezo, peropresentan o inconveniente de que perden un 25% do brillo polaseparación das capas. Ademais, poden ser danadaspolos arañazos. Por contra, non ven afectadas o po ou a auga.

• De Onda Acústica Superficial:Esta tecnoloxía utiliza ondas de ultrasonidosque se transmiten sobre a pantalla táctil. Cando apantalla é tocada, una porción da onda é absorbida. Este cambionas ondas de ultrasonidos permite ao controlador obtera posición na que se tocou a pantalla. É unatecnoloxía pouco resistente á contorna.

• Capacitivas: As pantallas están cubertas por unmateria que conduce a corrente eléctrica e cárgase deelectróns. Como o corpo humano tamén ten cargaeléctrica, ao contactar coa pantalla prodúcese unaperturbación do campo electrónico da mesma, queé o que detecta o controlador.

  A diferenza das dúas tecnoloxías anteriores, este tipo depantallas requiren ser tocadas polo dedo paira funcionar, e nonpoden traballar con obxectos como, por exemplo, os punteiros. Aspantallas táctiles capacitivas non ven afectadas por elementosexternos e teñen una elevada claridade.

• Infravermellos: Aspantallas táctiles por infravermellos consisten nunha matriz de sensores e emisores infravermelloshorizontal e vertical, en cada eixo os receptores están nolado oposto aos emisores, de forma que ao tocar cun obxecto apantalla interrómpese un fai infravermello vertical e outro horizontal,permitindo desta forma localizar a posición exacta en que se realizou o contacto. Estas pantallas son moi resistentespolo que son utilizadas en moitas das aplicacións militaresque esixen una pantalla táctil.

• Galga Extensiométrica:A pantalla ten una estrutura elástica, de forma que se poden determinar a posición en que foi tocada a partir de as deformacións producidas na mesma. Esta tecnoloxíatamén pode medir a presión exercida sobre apantalla.

• Imaxe Óptica: É a técnica máismoderna. Funcionan con emisores de infravermellos e sensores de luzcercados ao redor da pantalla. Cando se toca a superficie prodúcese una sombra que é detectada por un complexo sistema detriangulación, similar ao dos teléfonos móbiles.

  Esta tecnoloxía ten a vantaxe de que mostra granprecisión na localización, detecta dúas ou máiscontactos á vez e é capaz de recoller o movemento da zona decontacto. Ademais é una tecnoloxía barata. Utilízasemoito no campo das pantallas de gran tamaño.

• Tecnoloxía de Sinal Dispersiva: Este sistemautiliza sensores paira detectar a enerxíamecánica producida no cristal debido a un toque. Trátase dunha tecnoloxía é moi resistente ao po e a outroselementos externos, incluídos arañazos. Como non hai necesidadede elementos adicionais na pantalla tamén proporcionauns excelentes niveis de claridade. Doutra banda, como o contactoé detectado a través de vibracións mecánicas,calquera obxecto pode ser utilizado paira detectar estes eventos,incluíndo o dedo ou agullas.

• Recoñecemento de Pulso Acústico: Introducida noano 2006, estes sistemas utilizan catro transductorespiezoeléctricos (dispositivos capaces de transformar aenerxía dun estado a outro) situados en cada lado dapantalla paira converter a enerxía mecánica docontacto nun sinal electrónico.

  Ten a vantaxe de que non necesita ningunha malla de cables sobre apantalla e que a pantalla táctil é de feito de cristal,proporcionando a óptica e a durabilidad do cristal do queestá fabricada. Tamén presenta as vantaxes defuncionar con arañazos e po sobre a pantalla, de teruns altos niveis de precisión e de que non necesita ningúnobxecto especial paira a súa utilización.