Tecnoloxías paira previr e combater catástrofes naturais

Son numerosas as tecnoloxías que se desenvolveron tanto paira previremerxencias de gran calado como simplesaccidentes; entran no campo da información daspersoas co fin de preparalas paira actuar, aínda que tamén no das tecnoloxíasmáis sofisticadas de control e monitorización dosparámetros ambientais (luz, temperatura, humidade, etc.) coobxecto de que calquera cambio neles sirva de alerta.

No primeiroapartado cabe destacar o papel da Dirección Xeral daProtección Civil (DGPC) que, a través da súa páxinaInforiesgos.éinforma a diario dos riscos de incendio, tormentas, inundacións,ventos, seca e terremotos que existen nas distintaspartes do noso país.

Con todo, a DGPC non presenta una conta de Twitter desde onde informar de posibles accidentes e catástrofes, nin tampouco desde a que coordinar accións informativas á poboación. Un estudo do Instituto de Geofísica dos Estados Unidos (USGS) demostrou que o uso de Twitter en caso de catástrofes naturais é moito máis eficaz que a información web, e até 20 minutos máis rápido que o uso de SMS ou a radio.

O USGS mantén en desenvolvemento diversos experimentos na Bahía de San Francisco paira estudar como se producen as comunicacións por Twitter en caso de emerxencia e como se difunden as mensaxes de alerta e prevención que poidan estar ditados por un organismo oficial que coordine as tarefas “post catástrofe”.

En España, o Servizo de Información Sísmica dá conta na súa web dos últimos terremotos no territorio nacional e ten conta en Twitter, aínda que se limita a dar noticias dos movementos sísmicos que se producen.

O USGS tamén traballa nunha rede de ordenadores domésticos interconectados que utilizan os seus sensores de movemento -comúns nos portátiles paira bloquear o sistema en caso de movementos bruscos ou caídas e así evitar danos- paira detectar vibracións sísmicas e enviar os datos a un computador central que os procese. O obxectivo é predicir os crecentes movementos e así adiantarse aos grandes sismos con operativos de desaloxo e protección.

Existen programas, como SeisMac, pensados paira instalar en computadores de modo que detecten as vibracións e móstrenas en pantalla como o faría un sismógrafo normal. Aínda que a fiabilidade dos seus datos é relativa -detectan un golpe ao computador como una gran alteración- poden servir paira ver a evolución sismica dunha determinada zona. Neste sentido o USGS promoveu hai anos una campaña para que os usuarios dalgúns lugares con gran actividade sísmica de Estados Unidos instalásense en casa uns pequenos sismógrafos chamados NetQuakes que envían a información á central.

Cando undesastre natural ha tido lugar, o tipo de tecnoloxía que se necesita é completamente diferente ao que se utiliza paira aprevención. Nestes casos, é máis importante recuperarna medida do posible un estado das cousas similar ao anteriorá catástrofe. Así,resulta fundamental rearmar unha estrutura de telecomunicacións quepermita pór en contacto aos servizos e organizacións de axudacoas zonas e as persoas afectadas.

Como exemplo, tras os dous recentes terremotos no norte de Italia, as operadoras Vodafone e Telecom Italia pediron aos seus clientes que abran as súas redes wifi domésticas, de modo que calquera persoa en situación de emerxencia póidase conectar desde unha tableta ou un móbil, xa que as infraestruturas de antena quedaron moi danadas.

Nunha zonadevastada por un terremoto é fácil que apenasqueden infraestruturas de telefonía móbil en pé, polo que haberá que reconstruír una rede de comunicacións desdecero e con elementos portátiles. Una das alternativas que se recomendan son as antenas Wimax,que emiten una sinal de Internet a unha ampla zona, que podechegar así a áreas illadas onde haxa conectados computadores.

Ungrupo enxeñeiros de telecomunicacións franceses crearon TélécomsSans Frontières (TSF), una organización especializadaen levantar redes de telecomunicacións en zonas afectadas por catástrofes.A súa intervención foi decisiva tras otsunami que afectou as illas Salomón en 2007. TSF despregou entón una rede de telecomunicacións sobre o arquipélago desde a súabase en Bankgok, o que permitiu aos servizos de emerxenciacoñecer o estado dos habitantes das illas máis afastadase as súas necesidades, así como que estes se comunicasencos seus familiares no estranxeiro.

O rescate depersoas en situación de perigo é un tema que xeroualgunhaspolémicasno último ano polo pouco proveito que sacan algúnsservizos de emerxencia das vantaxes que ofrece a tecnoloxíamóbil. A realidade é que nos casos onde se podedetectar a orixe dunha chamada que pide auxilio, a mellora con respectoao pasado é moi sensible. O que antes podían sermortes seguras, hoxe son en ocasións rescates sen complicaciónsmaiores.

O teléfonomóbil emite una sinal que é captada por unha antenareceptora. Esta rebota o sinal a outras antenas de modo que manteñen, por explicalo dalgún modo, o sinal noaire, de maneira que o usuario está localizado paira facer erecibir chamadas.

Pola mesmaregra de tres, un usuario accidentado cun móbil na manemite una sinal que captará a antena máispróxima. Por tanto, o operador de telefonía móbilque lle corresponda poderá coñecer a posición aproximadado usuario se sabe que antena foi a que captou osinal do móbil.

Se ademaiscoñece en que outras antenas ha rebotado o sinal domóbil, o operador poderá determinar unha áreamáxima entre antenas na que se atopa o usuarioaccidentado. Canto máis preto estean as antenas entresi, máis pequena será a extensión ondelocalizar o sinal. Esta zona coñécese como “áreade triangulación”.

Neste principiobaséanse as plataformas que implantaron as comunidades autónomasde Madrid e Asturias para que os seus servizos de emerxencias 112geolocalicen (sitúen sobre un mapa) de forma case inmediata aschamadas de emerxencia feitas desde teléfonos móbiles.Os datos sobre a área de triangulación do sinal demóbil son proporcionados de forma automática polo operadordo usuario que chama.

A implantacióndeste sistema, complexo e de gran custo económico, supón unnotorio avance na localización de persoas accidentadas ouperdidas en zonas rurais illadas, xa que acurta os tempos derescate, algo que ás veces pode ser a diferenza entre a vida e amorte.

Desde o ataque ásTorres Xemelgas e os desastres naturais en Asia e Carolina doNorte, ultimáronse en EE.UU. moitos prototiposdestinados a atopar sobreviventesentre os cascallos. Cando en 1999 o furacánFloyd destruíu máis de 57.000 casas e matou a 51persoas en Carolina do Norte, enviáronse aos “Inuktun”, unspequenos tanques que non tiveron demasiado éxito.

Desde aquela experiencia,a investigación con robots de rescate evolucionou moito e creou prototipos que se adaptan a calqueraimperfección do terreo; tanto, que poden reconfigurar a súa forma pairacoarse por orificios ou gretas co fin de detectar persoasvivas.

O investigador Craig Eldershaw, doCentro de Investigación de Asistencia Robótica de PauAlto (California), creou dous robots, Hansel e Gretel, quetraballan ao unísono mediante o uso dunha combinación de radio eultrasonidos paira crear mapas en zonas devastadas antes de que actúenos grupos de salvamento.

Outros prototipos, como a “serpe”de Howie Choset, da Universidade de Carnegie Mellon (Pittsburgh),conseguen escurrirse entre os restos dun edificio derrubado en buscade sobreviventes.

Finalmente, Siemens lanzourecentemente o dispositivo Tedra(“Through Earth Dixital Radio Appliance”), que permite comunicaciónsde voz mediante o uso das estruturas sólidas como transmisor, o calfacilita una comunicación fluída entre unha persoa enterrada,ou sumida nunha gruta, e a superficie onde están os equiposde rescate.