Tim Ou’Reilly é un dos grandes líderes de opinión de Internet. Este irlandés criado en San Francisco (Estados Unidos) fundou en 1978 a prestixiosa editorial de libros de informática Ou’Reilly Media e seus son varios dos primeiros fitos da Rede. Por exemplo, en 1993 creou o primeiro portal comercial e en 1998 colaborou en acuñar o termo ‘Código libre’. Doutra banda, a Ou’Reilly coñéceselle mundialmente por inventar o concepto de Web 2.0, que designa a evolución actual de Internet cara a maiores graos de interactividade cun funcionamento cada vez máis sinxelo e intuitivo e coa web como elemento central. Este concepto calou na opinión pública e moitas empresas e proxectos se etiquetan con el. Con todo, segundo a definición de Ou’Reilly, só poden asumilo aqueles que toman a Rede como plataforma central para desenvolver as súas aplicacións e que outorgan o protagonismo aos usuarios, que crean o maremágnum de contidos que conforma o gran atractivo de cada empresa.
Vostede acuñou o concepto de Web 2.0, tras observar a evolución de Internet. Na Web 2.0 os usuarios son os protagonistas e crean os contidos, pero ao mesmo tempo desvelan os seus datos persoais, profesionais, os seus gustos, etc. Como experto coñecedor do tema, pode estar tranquilo o usuario ou periga a súa intimidade?
“Haberá unha tensión entre a descentralización do P2P e a centralización das empresas 2.0, porque para ter un efecto rede necesítase certo grao de control central”Do mesmo xeito que con calquera tecnoloxía existen partes positivas e negativas. O problema máis importante da tecnoloxía é que leva novos riscos e novos beneficios, así que na era da Web 2.0 hai que buscar un equilibrio entre, por unha banda, este beneficio da intelixencia colectiva e, doutra banda, o risco de revelar os nosos datos. Pero a xente está disposta a buscar este equilibrio. O mesmo ocorre cando se utiliza un cartón de crédito. Este equilibrio entre a intimidade e os beneficios cambia co paso do tempo.
A maior parte dos servizos da Web 2.0 son rápidos, cómodos, permiten compartir de todo, por exemplo, vídeos, fotos, direccións favoritas, noticias, pero sempre o control recae sobre unha empresa que centraliza toda a actividade e que mesmo se atribúe dereitos sobre os contidos dos usuarios. Fronte a isto atopámonos coa liberdade dos programas ‘peer to peer’ (P2P) descentralizados, que tamén permiten compartir todo tipo de arquivos dixitais, pero que están controlados polos propios usuarios. A Web 2.0 contraponse aos programas ‘peer to peer’? Que concepto prevalecerá, Web 2.0 ou P2P?
“O modelo Web 2.0 prevalecerá sobre o modelo P2P, pero creo que haberá elementos de ambos”En primeiro lugar diría que cando utilizo o termo Web 2.0 estou a falar do fenómeno máis amplo de Internet. Nas redes P2P hai un certo grao de liberdade do usuario, pero non é moi grande. Miremos o caso de Skype, que ten unha centralización do poder, do mesmo xeito que Google, e o mesmo ocorre con Napster. En realidade o usuario non ten o poder porque a plataforma se atopa controlada por alguén, así que eu creo que imos ver, mesmo nas redes P2P, que haberá unha tensión entre a descentralización e a centralización, porque para ter un efecto rede necesítase certo grao de control central. Nas redes P2P atópanse os ‘SuperPeers’, por exemplo. É certo que algunhas plataformas están máis descentralizados que outras, pero ao final moitos dos beneficios requiren un certo grao de centralización do poder. Por tanto, eu diría que o modelo Web 2.0 prevalecerá sobre o modelo P2P, pero creo que haberá elementos de ambos.
Vostede é un firme defensor dos programas de código libre. Como ve a actual situación destes programas? Por que se expanden tan amodo este tipo de programas entre os usuarios domésticos?
“Cal é a aplicación máis utilizada de Linux hoxe? Probablemente Google, que se encadra dentro do software propietario”Teño unha opinión do software libre moi distinta da dos que buscan que substitúa a Windows ou a Microsoft Office, que están a perder de vista o obxectivo. O que fixemos é construír programas encima de Linux e, cal é a aplicación máis utilizada de Linux hoxe? Probablemente Google, que se encadra dentro do software propietario. Así que cando eu falo de Web 2.0, as miñas ideas proveñen do feito de que a Rede se estaba transformando co que estaba a ocorrer co software libre, do mesmo xeito que o que sucedeu co PC clónico, que provocou que o hardware fose máis barato. Anteriormente, o poder trasladouse ao software e Microsoft creou un imperio de software propietario sobre a plataforma bastante aberta do PC. Eu predixen en 1997 que o que iamos conseguir sobre esta plataforma aberta son novos actores propietarios e iso é exactamente o que ocorreu.
O seu editorial de libros de informática, Ou’Reilly Media, adoptou a licenza ‘Creative Commons Founder’s Copyright’, que limita a duración dos dereitos de autor a un máximo de 28 anos. Que opina da estratexia das industrias culturais, os propietarios reais dos dereitos de autor, de alongar ao máximo a duración do copyright tras a morte dos autores?
“A ampliación da duración dos dereitos de autor vai en contra da idea orixinal dos dereitos de autor”En primeiro lugar creo que a ampliación da duración dos dereitos de autor vai en contra da idea orixinal dos dereitos de autor (que era garantir un tempo determinado de usufructo), pero evidentemente hai persoas que teñen uns intereses neste tema. Eu creo que a mellor solución, a nivel pragmático, é a que propuxo Lawrence Lessig: esixir que se renove o copyright, en lugar de que se alongue. É dicir, se se pode explotar comercialmente, sería lícito seguir cobrando un honorario despois dun tempo determinado pero, en cambio, sempre que unha obra suxeita á protección dos dereitos de autor non se estivese explotando pasaría ao dominio público. Isto levaría o beneficio, por exemplo de Disney, que quere protexer a Mickey Mouse para sempre. Sería mellor dicir, bo se o segue explotando, pódeo protexer, pero o xa que deixaron de explotar, por que non o pasamos ao dominio público? O máis problemático dos dereitos de autor son todas esas obras que non importan a ninguén pero que ninguén pode usar. E iso vémolo agora mesmo coa procura de libros de Google, que tivo un enfoque moi creativo, porque cun motor de procura de todo ese contido non esta violando o copyright. Eu creo que as editoriais deben estar encantadas con Google por esta solución, porque eles non saben cales son os dereitos de autor de moitas desas obras. Se Google demostra que teñen un valor económico, valería a pena pescudar quen son os propietarios dos dereitos de autor. Así que non é unha cuestión sinxela pero, polo menos, eu creo que é algo que poderiamos terminar resolvendo.
A súa empresa SafariU permite realizar por Internet libros de texto personalizados a partir de todo o catálogo de libros de informática de Ou’Reilly e doutras editoriais. No mundo da música e no software libre tamén abundan as posibilidades de personalización. Que opina desta tendencia?
“O máis problemático dos dereitos de autor son todas esas obras que non importan a ninguén pero que ninguén pode usar”Creo que cada novo medio cambia o formato que se emprega. Deberiamos aprender disto, cando pensamos, por exemplo, na evolución dos novos medios. Cando se inventou o cinema, o que había consistía en dirixir unha cámara cara a unha obra de teatro e unicamente a posteriori déronse conta de que se podía mover a cámara e iso foi unha revolución. Agora estamos con Internet e iso está relacionado coa pirataría. Todas as empresas de cinema queren protexerse contra a pirataría e en lugar de conseguilo, o que lograron é un novo formato: os vídeos curtos. Algúns deles son extractos de material que ten dereitos de autor pero outros son vídeos creados polos usuarios. Eu creo que basicamente o feito de que as persoas poidan remezclar e recrear unha canción ou unha pista e non todo o álbum ou cambiar o arranxo, iso é unha tendencia marabillosa e, como editoriais e como propietarios de dereitos de autor, iso provoca que os usuarios poidan participar na creación do noso próximo produto.
