O deporte do esquí gañou adeptos a pasos axigantados no noso país. O ano pasado as estacións invernais españolas recibiron a visita de cinco millóns e medio de esquiadores, un 4% máis que na tempada 2000-2001. Pero non todo é deporte e diversión. Estas cifras constatan a importancia de que o consumidor coñeza os seus dereitos e obrigacións nunha pista. Por exemplo, quen é o responsable se un esquiador cae nunha pista de esquí debido ás malas condicións da neve? a empresa, ou o usuario? Se a reserva realizouse a través de una axencia de viaxes e non se cumpre o pactado, como hai que exercer o dereito a unha indemnización? En caso de falecemento ou caída grave, quen cobre os gastos hospitalarios?
A seguridade, responsabilidade de todos
Aínda que esquiar considérase un deporte de risco, non por iso as estacións están libres de culpa. Sobre elas pesa a obrigación xeral de seguridade, é dicir, segundo a Lei, quen crea una fonte de riscos, ten o deber xurídico de adoptar as medidas paira evitar os perigos. Pero o esquiador non debe baixar a garda. Accidentes e caídas con resultado de danos e lesións físicas poden ser consecuencia tanto da súa propia imprudencia como de causas alleas a el (é o que se coñece nunha linguaxe xurídica como inherentes ao risco da actividade). Por esta razón, cada vez máis esquiadores decídense a contratar seguros específicos fronte a posibles accidentes, que cubran gastos médicos, rescate en pistas e hospitalización en destino. Cando un esquiador dispón una cobertura aseguradora como esta, haberá de dirixirse á compañía de seguros paira dar parte do sinistro e solicitar a correspondente cobertura dos gastos médicos ou outras coberturas aseguradas. Debe quedar claro, pois, que o comportamento responsable, o cumprimento das medidas de seguridade e das obrigacións dos contratos incumben tanto aos practicantes do esquí como ás estacións de esquí,as escolas e os monitores destas actividades.
Quen é o responsable en cada caso
As responsabilidades dependen das circunstancias de cada caso, o que determinará a quen e que reclamar, tendo en conta que en ocasións a responsabilidade e a culpa é da propia vítima, que actúa desatendendo os consellos e instrucións.
En xeral, os supostos de responsabilidade civil, contractual e extracontractual, son variados. Convén saber quen é responsable en cada caso:
- Estación de esquí: a reclamación de danos e prexuízos contra as estacións de esquí pódese levar a cabo se se produce un accidente durante a práctica do esquí con resultado de danos ou lesións físicas, sendo a causa do contratempo a inseguridade das instalacións ou o mal funcionamento dos seus remontes (telesquí, telesillas, telecabinas), así como a omisión de protección, balizamento de pistas, peche das mesmas, etc. Convén ter en conta que evitar o dano aos usuarios das pistas esixe ás estacións a adopción de todos os coidados necesarios orientados á prevención.
- Estacións de esquí e monitores: en ocasións comparten a responsabilidade. Un accidente ocorrido no transcurso dun curso de esquí ou outro deporte branco pode ser consecuencia das deficiencias da propia estación, da organización do curso ou da escasa dilixencia dos monitores. O monitor que non atende de maneira correcta aos principiantes, incumprindo as súas obrigacións de vixilancia e coidado, actúa con neglixencia e, en tales casos, as reclamacións poden dirixirse conxuntamente contra a estación de esquí, o monitor, a estación e a mesma entidade organizadora dos cursos.
- No resto de casos, o accidente ou caída pode deberse ao risco inherente á actividade ou a unha imprudencia da vítima e, mesmo, doutro esquiador. Outra posibilidade é que entre as distintas partes implicadas teña lugar una concorrencia de culpas, incluíndo á vítima. É dicir, cada imputado carrexará coas consecuencias en función da súa participación nos danos.
- Riscos xerais do consumidor-turista: corresponde asumilos a hoteis, empresas transportistas e axencias de viaxe que incumpran as súas obrigacións contractuais. Por iso Intemundial Seguros sinala que xa non só se solicita a cobertura médica. Os clientes esixen outras coberturas engadidas talles como os gastos por perda de servizos inicialmente contratados, o reembolso do forfait ou das clases de esquí e os trámites por cambio de hotel, indemnización por overbooking, demoras na saída ou na entrega da equipaxe e cancelacións de reserva polo propio consumidor que obrigan, por lei, a indemnizar á axencia salvo en caso de forza maior.
Incumprimento de contrato
É bastante común comprar paquetes de esquí nunha axencia de viaxes. Polo xeral, resulta máis barato facelo a través destes intermediarios que acudir por conta propia. Por iso, é importante lembrar que eventualidades como as recentemente sinaladas nacen de incumprimentos contractuais de hoteis, transportistas e axencias de viaxes.
A lei que regula as viaxes combinadas, paquetes que inclúen aloxamento, transporte e outros servizos, protexe ao usuario afectado por incumprimentos do contrato. A reclamación previa pode dirixirse á axencia de viaxes comerciante polo miúdo e a axénciaa almacenista, tendo en conta que a lei establece que a responsabilidade será solidaria cando concorran conxuntamente no contrato diferentes organizadores ou detallistas. Son os organizadores e os detallistas de viaxes combinadas os que han de responder fronte ao consumidor, coa excepción de que, en función das circunstancias de cada caso, chégase a considerar a axénciaa comerciante polo miúdo como simple intermediaria entre o usuario e a almacenista organizadora e, nesa medida, como non responsable fronte ao consumidor.
É importante aclarar que a redacción da lei de viaxes combinadas, respecto das responsabilidades das axencias de viaxes, é o suficientemente ambigua como para que cada tribunal chegue a conclusións distintas sobre quen debe responder fronte ao consumidor, a almacenista, a comerciante polo miúdo ou ambas as con carácter solidario. Paira evitar sobresaltos, ASGECO, Asociación Xeral de Consumidores, ofrece estas recomendacións aos usuarios que se dispoñan a contratar os servizos dunha axencia de viaxes:
- Comprobe que o catálogo que utiliza a axencia contén as condicións xerais de contratación. Teña en conta que estes catálogos teñen a validez dun contrato. Consérveos paira poder esixir que se cumpran os seus dereitos.
- Infórmese sobre o prezo, en especial de si existen cláusulas de subidas ou alteracións.
- É recomendable contratar os servizos de establecementos adheridos ao Sistema Arbitral de Consumo, xa que, en caso de problemas, estes poderán resolverse con maior facilidade.
- Ao formalizar o contrato, as axencias están obrigadas a entregar ao usuario billetes ou bonos de transporte, bonos de aloxamento, etc., correspondentes aos servizos encargados, así como una factura que indique o prezo total abonado e na que aparezan desglosados o prezo de cada servizo e a recarga por gastos de xestión, se os houbese.
- Convén pagar una sinal por adiantado, a condición de recibir una confirmación por escrito da reserva efectuada nos hoteis; isto evitará atoparse cunha sobreocupación e a consecuente falta de prazas. Ao realizar a reserva, a axencia pode pedir un adianto de até un 40% do total. É fundamental asinar un contrato oficial e quedar cunha copia.
- Pida información sobre gastos de anulación por servizos solicitados e reservados (hoteis, excursións…) se decide suspender a viaxe e pregunte sobre as posibles repercusións no caso de que antes ou durante a realización da viaxe calquera dos provedores incluídos nos itinerarios realice una folga.
- Esixa que a xurisdición dos tribunais á que se somete expresamente a axencia no catálogo paira calquera tema legal que se suscite, sexa a da provincia do usuario.
- Comprobe que a axencia posúe un seguro con cobertura ampla.
- En todo momento o usuario pode desistir dos servizos da axencia con dereito a reembolso das cantidades que abonase, pero deberá pagar una indemnización.
- Se se considera vítima dalgún abuso, lembre que a principal responsable legal é a axencia de viaxes, á que deberá solicitar una folla de reclamacións, e, si no prazo de dez días non obtén resposta ou esta non é satisfactoria, acuda a unha Asociación de Consumidores e Usuarios, onde lle asesorarán sobre os seus dereitos e a tramitación da súa denuncia.
Decálogo de normas de comportamento
A Federación Internacional de Esquí recomenda o seguinte decálogo de normas de comportamento paira una correcta convivencia entre esquiadores:
- Precaución cos demais. O esquiador debe comportarse de tal maneira que non se poña en perigo a si mesmo, e que non prexudique aos demais.
- Dominio da velocidade e da forma de esquiar. Debe ter visibilidade. Adaptar a súa velocidade e a súa forma de esquiar ás súas posibilidades, así como ás condicións xerais do terreo, da neve, da climatoloxía e ao concorridas que estean as pistas.
- Control da traxectoria. O esquiador situado na parte superior da pista, cuxa posición dominante lle permite a elección da súa traxectoria, debe elixila de forma que non poña en perigo ao situado na parte inferior da pista.
- Adiantamento. Pódese realizar por arriba ou por abaixo, pola dereita ou pola esquerda, pero sempre deixando una distancia que permita ao adiantado dispor de sitio paira os seus movementos.
- Incorporación e saída da pista de descenso. O esquiador que se incorpore a unha pista de descenso ou abandone esta tras unha detención debe asegurarse de poder facelo sen que haxa perigo paira el ou paira os demais.
- Paradas. Debe evitar deterse sen necesidade sobre as pistas, nos tramos estreitos ou con falta de visibilidade. En caso de caída, o esquiador debe abandonar a pista coa maior rapidez posible.
- Subida e descenso a pé. O esquiador que sobe ou baixa utilizará unicamente o bordo da pista.
- Respecto das sinalizacións. Debe respectar as sinalizacións e indicacións da pista.
- Accidentes. Nestes casos, o esquiador debe prestar a axuda necesaria e notificalo, na medida das súas posibilidades, ao persoal da estación.
- Identificación. O esquiador que sexa testemuña dun accidente, xa sexa responsable ou non do mesmo, debe acreditar a súa identidade.
Outros consellos paira o esquiador
- Consulte os informes meteorolóxicos e as informacións sobre as pistas (estado, apertura, peche…). Teña e conserve o plano das pistas e consúlteo antes de elixir e comezar un descenso.
- Hidrátese e aliméntese de maneira equilibrada paira realizar esforzos en altura, ao sol e ao frío (protéxase con cremas paira o sol).
- Conte con material adaptado ás súas necesidades, ben medido e proteccións (casco paira os nenos, luvas, lentes).
- Preparación física e quecemento; controle o esforzo, esquíe ao seu nivel.
- Non salga fóra das pistas que se atopan balizadas e sinalizadas.
- Como todo deporte, o esquí non se improvisa. Aprenda a técnica con profesionais acreditados.
- Subscriba un seguro de asistencia sanitaria.
- Nas instalacións de subida, observe o regulamento fixado á saída das instalacións.