Cada vez son máis os españois que elixen as súas vacacións un país estranxeiro buscando lecer, tranquilidade ou diversión. Pero ás veces a historia complícase, e o que deberían ser unhas semanas de relax ou aventura acaba converténdose nun gran problema. Algo que, en moitas das ocasións, solucionaríase se se tomasen unhas precaucións tan básicas como vacinarse contra as enfermidades máis habituais ou perigosas deses países de destino. O director xeral de Saúde Pública, Ildefonso Hernández, dá as súas opinións e consellos para que unha viaxe a un destino exótico sexa perfecto.
Debe tomar, en primeiro lugar, medidas preventivas xerais, como elixir roupa e calzado adecuado, ter precaución cos alimentos e bebidas, co xeo, coa repostaría e os xeados. A froita debe ser pelada persoalmente e as verduras non comerse crúas. Ademais, debería protexerse da calor e das picaduras de insectos.
Pero, ademais, desde o Ministerio de Sanidade e Consumo, recomendamos solicitar información, con cita previa, nun dos centros de vacinación internacional onde un médico lle atenderá e adaptará estas recomendacións á súa viaxe. Cando o destino é África ou un país en desenvolvemento a consulta deberá realizarse preferiblemente con polo menos 4-8 semanas de antelación. En África, hai países onde é necesario a vacinación fronte á febre amarela, como Angola, Cabo Verde, Camerún, Costa do Marfil, Guinea, Kenia, Mali, Mauritania, Nixeria, Ruanda, Senegal, Somalia ou Uganda, e poden mesmo esixila as autoridades locais (14 países africanos esixen actualmente o Certificado de Vacinación Internacional fronte á febre amarela). A malaria ou paludismo é tamén unha enfermidade endémica en África que se transmite por picadura de mosquitos e fronte á cal é necesario facer unha profilaxis tomando a medicación adecuada para cada país.
Os viaxeiros que se aventuran en áreas remotas deben tomar estritas precaucións para evitar enfermar. Algúns destinos poden supor riscos graves para a saúde, sobre todo aqueles en os que o aloxamento é de mala calidade, a hixiene e os saneamentos son inadecuados, e non dispoñen de servizos médicos nin de auga limpa.
Desde logo, os riscos son menores naqueles destinos onde todos estes aspectos son dun alto nivel e supoñen relativamente menos riscos graves para a saúde do viaxeiro, a menos que teña unha enfermidade preexistente. Así ocorre no caso dos viaxeiros por negocios e os turistas que visitan principalmente cidades importantes, posto que utilizan centros turísticos e aloxamentos de boa calidade.
Si. Os bebés e os nenos pequenos teñen necesidades especiais en vacinacións e precaucións contra o paludismo. Son especialmente sensibles á radiación ultravioleta e se deshidratan máis facilmente que os adultos en caso dunha inxestión inadecuada de líquidos ou perda de fluídos por mor de diarrea. A deshidratación nunhas poucas horas pode abater a un neno. As viaxes en avión poden provocar molestias aos bebés debido aos cambios de presión de aire na cabina e están contraindicados para recentemente nados menores de 7 días. Os bebés e os nenos pequenos son máis sensibles aos cambios repentinos de altitude. Tamén son máis susceptibles a moitas enfermidades infecciosas.
Desde o Ministerio de Sanidade e Consumo considéranse grupos de risco sanitarios asociados ás viaxes, ademais de bebés e nenos pequenos, as embarazadas, anciáns e persoas con problemas médicos previos. Recomendamos a enfermos crónicos consultar ao seu médico antes de iniciar a viaxe.
A planificación previa, unhas adecuadas medidas de prevención e a coidadosa adopción de precaucións poden reducir considerablemente o risco de consecuencias adversas para a saúde. Todas as persoas que planifican viaxes deberían estar informadas dos posibles riscos dos países aos que van viaxar, e saber como minimizar o risco de adquirir estas enfermidades.
Ao planificar unha viaxe hai que estar informado dos posibles riscos, e saber como minimizar o risco de adquirir enfermidades
Na web do Ministerio de Sanidade e Consumo, no aparatado “A saúde tamén viaxa” recóllense consellos e normas sanitarias para viaxeiros internacionais ademais dunha relación dos 64 centros de vacinación internacional de todo o territorio nacional, con teléfonos de consulta e cita previa.
Debe acudir a un destes 64 centros de vacinación internacional distribuídos por toda a xeografía española. Nestes centros se asesora, tras unha avaliación individualizada, en medicamento do viaxeiro. Adminístranse as vacinas obrigatorias e recomendables, infórmase acerca das enfermidades que preveñen, recoméndanse e prescriben quimioprofilaxis farmacolóxicas (medicamentos a doses preventivas) asesorando sobre mecanismos de actuación, contraindicaciones medicamentosas, efectos secundarios, interaccións farmacolóxicas e dosificación, e infórmase sobre riscos sanitarios inherentes ás viaxes internacionais.
A vacinación obrigatoria, segundo o Regulamento Sanitario Internacional, actualmente só se refire a a febre amarela. A vacinación contra esta enfermidade realízase para protexer ao individuo en rexións onde hai risco de infección, e para protexer a países vulnerables á importación do virus.
Ademais, o viaxeiro debe ter en conta que aínda non se desenvolveron vacinas contra algunhas das infeccións máis letais, como o paludismo e o VIH/sida, polo que terá que tomar medidas de prevención.
Cando se padeza unha enfermidade crónica, cando manifeste enfermidade nas semanas seguintes ao regreso (especialmente se presenta febre, diarrea persistente, vómitos, ictericia, trastornos urinarios, enfermidade cutánea ou infección xenital), cando considere que estivo exposto a unha enfermidade infecciosa grave, ou pasou máis de 3 meses nun país en desenvolvemento, o viaxeiro debe informar o persoal sanitario sobre a súa recente viaxe, incluído o destino, o obxectivo e a duración do mesmo. A febre despois de regresar dunha zona endémica de paludismo supón unha emerxencia, e os afectados deben buscar atención médica inmediatamente.
Hai unhas contraindicaciones xerais á administración de vacinas, polo que, o máis adecuado é consultar cun especialista.
O viaxeiro que acode a un centro especializado en medicamento do viaxeiro con motivo dunha visita a un país tropical, subtropical ou en vías de desenvolvemento, debe acudir a un centro de vacinación internacional con 4-6 semanas de antelación, especialmente, se se necesitan vacinacións. No entanto, os viaxeiros de última hora tamén poden beneficiarse da devandita consulta médica.
Hai contraindicaciones xerais á administración de vacinas, polo que máis adecuado é consultar cun especialista
A vacinación obrigatoria contra a febre amarela leva a cabo para previr a importación do virus nos países vulnerables. No Africa Subsahariana, estes países son 36: Angola, Benin, Botswana, Burkina-Faso, Burundi, Cabo Verde, Camerún, República Centroafricana, Zaire, Congo, Costa do Marfil, Chad, Xibutí, Etiopía, Gabón, Gambia, Ghana, Guinea, Guinea Ecuatorial, Guinea Bissau, Kenia, Liberia, Mali, Mauritania, Níxer, Nixeria, Ruanda, Senegal, Serra Leona, Santo Tomei e Príncipe, Somalia, Sudán, Tanzania, Uganda.
Tamén existen 10 países en América do Sur: Bolivia, Brasil, Colombia, Ecuador, Guayana Francesa, Güiana, Panamá, Perú, Trinidad e Tobago.
Nalgúns países non existe a febre amarela pero pode estar presente o mosquito vector e os hóspedes primates non humanos. A importación do virus por un viaxeiro podería levar ao establecemento da infección nos mosquitos e os primates, co consecuente risco de infección para a poboación local. Neses casos, a vacinación é un requisito de entrada para todos os viaxeiros que chegan de países, incluído o tránsito en aeroportos, onde existe risco de transmisión da febre amarela.
A vacinación contra a enfermidade meningocócica é esixida por Arabia- Saudita a todos os peregrinos que visitan A Meca anualmente (Hajj) ou en calquera outro período (Umrah). Actualmente, e tras a aparición nos anos 2000 e 2001 de casos de enfermidade meningocócica asociada a N. meningitidis W-135 entre os peregrinos, esíxese vacinación coa vacina tetravalente (A, C, E e W-135).
Dependendo do lugar de destino, os viaxeiros poden estar expostos a diversas enfermidades infecciosas. A exposición está supeditada aos axentes infecciosos da área visitada. O risco de infectarse varía en función de varios parámetros como o motivo da viaxe, o itinerario dentro da área, a calidade do aloxamento, a hixiene e os saneamentos, así como a conduta do viaxeiro. Nalgúns casos, as enfermidades poden previrse mediante vacinacións, pero existen enfermidades infecciosas, incluídas algunhas das máis importantes e máis perigosas, para as que non existe inmunización.
Por iso, os países que presentan maiores riscos son os do África Subsahariana, Papúa-Nova Guinea, áreas rurais ou remotas de países do sueste asiático, Subcontinente Indio e determinadas zonas selváticas de países suramericanos.
Todo depende do lugar de destino. O máis apropiado é consultar cos especialistas dos centros de vacinación internacional, que especificarán ao viaxeiro fronte a que enfermidades debe protexerse en cada caso.
O dengue é unha febre hemorrágica viral transmitida por mosquitos do xénero Aedes. Son 4 virus inmunológicamente relacionados que non proporcionan entre eles inmunidade cruzada ou protección fronte a un dos virus causantes cando se padeceu a enfermidade por un deles. A infección esténdese pola maioría das áreas tropicais do mundo.
- Uso de repelentes de insectos: aplícanse en zonas de pel expostas. Debe elixirse un repelente que conteña DEET (dietiltoluamida), IR3535* ou Icaridín. Poden ser necesarias aplicacións cada 3-4 horas.
- Vaporizadores de insecticida ambiental, que poden estar indicados cando as condicións de aloxamento determíneno.
- Redes mosquiteras: impregnadas ou non con insecticidas, cunha malla de tamaño non superior a 1,5 mm. Os viaxeiros que acampan en tendas deben usalas sempre.
- Pantallas de protección contra mosquitos en xanelas, portas e beirados.
- O aire acondicionado é un medio moi efectivo para manter fóra da habitación mosquitos e outros insectos.
- A roupa deberá ser de fibras naturais (algodón, liño) coa maior superficie corporal posible cuberta, lixeira, non axustada e de cores claras (atraen menos aos mosquitos e moscas).
