Chegan as vacacións e, sobre todo, nos 100 últimos quilómetros das rutas xacobeas (a distancia mínima que debe percorrer o peregrino para obter a Compostela), a paisaxe é moi distinto ao do resto do ano: abundan os carteis publicitarios, os folletos que se entregan ata no medio dun bucólico robledal, as présas por conseguir praza nos albergues públicos, os camiñantes irresponsables, que o mesmo arroxan lixo como non respectan o descanso dos seus compañeiros de viaxe… Un longo etcétera derivado da masificación e de confundir o Camiño de Santiago cun produto de turismo barato. Pero é posible conservar a esencia do Camiño cunha serie de accións que o peregrino pode facer súas. A continuación, desvélase cales son.
Cifras de marca, pero sobre todo nos últimos 100 quilómetros
O Camiño de Santiago continúa, ano tras ano, batendo cifras marca. Segundo datos rexistrados pola Oficina do Peregrino, en xaneiro e febreiro deste ano xa recibiron a Compostela 2.761 peregrinos. Este número é equiparable ao deses mesmos meses durante o Ano Santo de 2010, que finalizou con 272.000 peregrinos, a maior cantidade desde que se recollen estatísticas. Con todo, a afluencia difire moito segundo o tramo ou a ruta.
A localidade lucense de Sarria, no Camiño Francés, é elixida como punto de partida por case unha cuarta parte dos peregrinos
A localidade lucense de Sarria, no Camiño Francés, é elixida como punto de partida por preto dunha cuarta parte dos peregrinos, xa que desta maneira obteñen a Compostela ao realizar a peregrinación exprés dos últimos 100 quilómetros. Constitúe o tramo máis masificado de todas as rutas e onde a peregrinación parece, por momentos, unha romaría que fomenta as malas prácticas de negocios e camiñantes, o que fai perder a súa pausa e significado.
Tras estes últimos quilómetros do Camiño Francés sitúanse os do Camiño Portugués e o Camiño do Norte, que á súa vez comparte os seus dúas últimas etapas co Francés. No outro extremo atópase o porto oscense de Somport, no tramo aragonés do Camiño Francés que, ao estar tan afastado de Santiago, só foi punto de partida en 2014 para o 0,25% dos peregrinos.
O pasado decembro de 2014, un foro organizado en Villafranca del Bierzo (León) pola Fraternidade Internacional do Camiño de Santiago xa pediu á Arquidiocese Compostelá a ampliación dos 100 quilómetros para a concesión da Compostela, co fin de recuperar a universalidade do Camiño e revitalizar por igual todo o legado de itinerarios xacobeos.
Un 43% máis de albergues no Camiño Francés que en 2011
Se en 2011 EROSKI CONSUMER rexistraba entre Roncesvalles e Santiago un total de 267 albergues, entre parroquiais, públicos e privados, en 2015 contabiliza 382 aloxamentos deste tipo, un 43% máis en só catro anos. Con todo, a afluencia no Camiño Francés, segundo estatísticas da Oficina do Peregrino, aumentou leste mesmo período nun 23%, co cal toca a menos peregrinos por albergue. Se ademais tense en conta o incremento exponencial doutro tipo de aloxamentos e a presenza cada vez maior de axencias de viaxe especializadas, apréciase que parte dos negocios teñen que recorrer a prácticas pouco éticas para destacar e chamar a atención sobre os camiñantes.
Ademais da competencia desleal, todo tipo de cartelaría e mensaxes alagan os lugares máis fermosos do Camiño, o mesmo en metade dun bosque que xunto a un arroio. Mención á parte merecen os folletos publicitarios que algúns propietarios, saíndo ao encontro do peregrino, non dubidan en entregar sen baixarse do vehículo, conseguindo que o camiñante visite calquera albergue menos o seu.
Polo ben do Camiño non só o peregrino debe tomar conciencia, tamén os donos dos albergues deben iniciar unha longa aprendizaxe e establecer boas relacións entre si para erradicar estas malas prácticas. Moitos deles nin sequera percorreron nin unha parte da ruta e inauguran un albergue polo simple feito rendibilizar un investimento. Isto provoca que sexan incapaces de prestar información de primeira man das etapas e servizos ou de asesorar de forma correcta aos seus hóspedes.
Accións que o peregrino pode levar a cabo para conservar a saúde do Camiño de Santiago
As rutas xacobeas hai que entendelas como un todo, no cal Santiago de Compostela significa unha parte máis e non é necesario alcanzar o sepulcro do Apóstolo na primeira incursión. Se non se teñen días suficientes para chegar ata Santiago, non hai que limitarse só a percorrer os últimos 100 quilómetros. É máis conveniente comezar máis atrás e completar o Camiño en varias saídas.
A rede de itinerarios non se limita ao Camiño Francés. Hai máis dunha decena de rutas, recuperadas tempo atrás e mantidas por diferentes Asociacións de Amigos do Camiño de Santiago, que están perfectamente sinalizadas e contan cunha rede de albergues máis que suficiente.
A oferta de aloxamentos é abundante e moitos admiten reservas previas, así que non hai que ter présa por finalizar cada xornada só para asegurar praza nun albergue. O Camiño de Santiago non é unha pista de atletismo. Pódese facer unha pausa no medio do bosque, pararse a charlar cun paisano, penetrarse uns minutos nun pobo pintoresco… En definitiva, é aconsellable vivir o Camiño en plenitude e non obsesionarse con alcanzar o final de etapa custe o que custe.
Hai que procurar viaxar só ou en grupos moi reducidos, así se comparte a experiencia cun maior número de peregrinos e non se perde detalle das paisaxes e as xentes. A parte social e humana é a que máis enriquece a cada persoa que realizou o Camiño.
Algunhas persoas viaxan algúns quilómetros en coches de apoio ou collen o autobús e logo, recorrendo a enganos, alóxanse nos albergues públicos ou parroquiais, destinados a quen percorreron o traxecto coas súas propias forzas. Estas trampas non poden admitirse e deben denunciarse sempre que sucedan.
Hai que ser consecuente nos gastos. Non é de recibo que moitos peregrinos gocen de aloxamento, cea e almorzo nos albergues de donativo e que, logo, non acheguen ningún diñeiro para o seu mantemento, gastándoo sen control en artigos prescindibles, roldas e menús suculentos.
Non hai que tirar lixo no Camiño. Ademais, en determinadas datas, algunhas das papeleiras habilitadas en diferentes puntos énchense e os desperdicios cobren os arredores. Para evitalo convén levar unha bolsa baleira e depositar nela todos os envoltorios, latas e restos de comida que se vaian acumulando durante a etapa.
Se o lixo é un problema, non o é menos o escenario de pintadas que poden contemplarse nos sitios máis insospeitados. O Camiño non é un lenzo onde deixar pegada do noso paso. Tamén lugares como a Cruz de Ferro, o Faro de Fisterra e moitos outros parecen mercados de segunda man, repletos de amuletos diversos, zapatillas e roupas. Todo un atentado que non fai senón degradar unha contorna xa de seu castigado.
Hoxe en día, a peregrinación non é algo imposto, é unha elección libre e, polo tanto, o peregrino debería ser consciente de que, ademais de dereitos, ten obrigacións. Ninguén é máis por facer máis ou menos quilómetros. Hai que comportarse con educación, sen asoballar con urxencias a propietarios e hospitaleros voluntarios. Estes últimos, como o seu nome indica, prestan servizo de forma desinteresada, comprando e preparando os almorzos e a cea, limpando as instalacións, curando feridas, actuando de verdadeiros psicólogos, etc.
