As caixas de correos das vivendas

As caixas de correos paira o correo son elementos tan cotiáns que, moitas veces, pasan desapercibidos. A grandes liñas, cada vivenda posúe un e até os nenos máis pequenos saben que se trata desas caixas onde se recibe a correspondencia. Cando o servizo postal funciona correctamente, ninguén repara neles, pero se as cartas non chegan a casa, entón cobran protagonismo. Basta con preguntarse por que a caixa de correos está sempre baleiro paira descubrir que, a pesar do seu reducido tamaño, os despachos de billetes de correos son capaces de albergar una enorme e complexa normativa legal que regula a súa eficiencia. En efecto, os servizos de Correos están pautados por extensos decretos que contemplan detalles tan sorprendentes como a localización das vivendas, a tipoloxía dos edificios, a densidade de poboación ou o volume de correspondencia que recibe una comunidade. Así mesmo, o mal estado dunha caixa de correos, a súa incorrecta identificación ou un descoido do promotor -no caso das novas urbanizacións- son motivo suficiente para que o carteiro non entregue sóbrelos.

Até hai dez anos, o marco que regulaba a actividade postal en España era una ordenanza aprobada en 1960. No entanto, como é obvio e asume a lexislación actual, a realidade española ha cambiado “extraordinariamente” desde esa data até hoxe. Por iso, en xullo de 1998 aprobouse a Lei do Servizo Postal Universal e de Liberalización dos Servizos Postais, un documento que destaca a importancia de Correos paira o desenvolvemento económico, social e comercial do país, e que tamén recoñece o dereito de que todos poidan acceder ás comunicacións postais a un prezo alcanzable. Á súa vez, en decembro do ano seguinte publicouse un segundo documento –o Real Decreto 1829/1999– que recolle directrices máis concretas paira levar á práctica o que establece a lei en vigor e, tamén, as recomendacións do Parlamento Europeo. Aínda que estes textos son públicos e están a disposición de quen o desexe no Ministerio de Fomento, o certo é que poucas persoas se aventuran a lelos. A súa extensión e a súa linguaxe técnica disuaden ao lector máis entusiasta a pesar de que conteñan as respostas a moitas dúbidas habituais. A consulta a diversas empresas que comercializan caixas de correos e ao persoal de Correos axuda a despexalas.

As caixas de correos amarelas que se atopan nas beirarrúas son de uso público, pertencen ao Estado e o seu mantemento depende de Correos. Os que se sitúan nas vivendas, con todo, pertencen a quen residen no domicilio. A compra destas caixas de correos e o seu posterior mantemento é responsabilidade dos seus propietarios, quen deben encargarse de que non teñan danos. A normativa postal especifica que as caixas de correos domiciliarias “deberán reunir as características necesarias que garantan a propiedade, o segredo e a inviolabilidad dos envíos postais”. É dicir, que as cartas que alí se depositan non estean ao alcance de calquera. Por tanto, o mal estado das caixas de correos si é motivo suficiente para que non se deixe neles a correspondencia. Nese caso, os envíos entregaranse na oficina de Correos máis próxima.

A protección das cartas é fundamental paira o servizo postal, pero tamén o é paira os cidadáns cando teñen que comprar una despacho de billetes. De feito, “a seguridade é o que máis preocupa”, segundo sinalan varias empresas fabricantes de caixas de correos. Una delas, radicada en Barcelona, constatou que esta inquietude azouta con máis frecuencia aos veciños de urbanizacións afastadas ou chalés, quen senten máis desprotexidos ante os ataques vandálicos. Por esa razón, os comerciais sempre aconsellan situar as caixas de correos na entrada da vivenda ou en zonas ben iluminadas e co máximo tránsito posible. Desde Correos engaden que deben encaixarse ou fixarse nunha parede para que non poidan ser trasladados de lugar, aínda que tamén sinalan que deben estar nun lugar de fácil acceso (por exemplo, que non haxa que subir escaleiras paira chegar a eles) e a unha altura que permita a súa cómoda utilización.

A pregunta pode parecer absurda paira quen levan anos vivindo nun mesmo lugar ou quen deciden mudarse a un piso de segunda man, onde a repartición da correspondencia é case una cuestión de feito. No entanto, a perspectiva cambia bastante cando una persoa se muda a unha nova urbanización ou desexa, por exemplo, comprar un terreo propio e construír nel a súa vivenda. Segundo a Lei de Edificación, toda vivenda, paira conseguir a licenza de ocupación, “debe dispor das instalacións necesarias paira recibir o servizo postal”. É dicir, unha caixa de correos. Así mesmo, para que a vivenda sexa considerada “domicilio” debe estar nunha vía pública debidamente identificada e co número de leira asignado polo Concello da localidade.

Deste xeito, no caso de vivendas unifamiliares, a caixa de correos debe estar situado de tal forma que permita o depósito dos envíos desde a vía pública. Nel teñen que figurar o nome da rúa e o número, xunto a outros datos importantes, como o nome da urbanización ou o polígono e o número da parcela. Tamén é conveniente -aínda que non obrigatorio- que se detallen os nomes e apelidos dos residentes na vivenda ou a denominación social, si trátase dunha empresa. Una vez que se cumpran estes requisitos, o propietario debe porse en contacto coa unidade de repartición que lle corresponde e solicitar o servizo postal. En caso de non saber que unidade é a que lle pertence, pode preguntalo na oficina de Correos máis próxima. Finalmente, tras cursar a solicitude, un responsable de Correos visitará a vivenda paira comprobar que a caixa de correos está correctamente situado e identificado. Como sinala Alicia Xastre, coordinadora de comunicación externa de Correos, o habitual é que, si está todo en orde, comécese a depositar a correspondencia na caixa de correos da vivenda.

O trámite paira rexistrar un domicilio e a súa caixa de correos é responsabilidade do propietario, pero, que pasa coas urbanizacións novas onde conviven varias familias? Debe ir rexistrarse cada veciño pola súa conta ou ten que facelo o presidente da comunidade? En realidade, nin una cousa nin a outra. Os responsables da colocación das caixas de correos nunha urbanización de nova construción son os promotores, segundo explica Xastre. Eles deben indicar aos construtores onde colocalos e son tamén responsables de que a urbanización cumpra o que esixe a Lei de Edificación en canto a dispor das instalacións necesarias paira recibir os servizos postais.

Agora ben, é importante ter en conta que a localización dos despachos de billetes está suxeita á modalidade de repartición que corresponda a ese conxunto de veciños. Paira os bloques de vivendas -ou propiedade horizontal- deben colocarse tantas caixas de correos como vivendas e locais haxa, máis outro receptáculo sinalizado co número 1, que habitualmente se coñece como “a caixa de correos do carteiro” e se reserva paira as devolucións de envíos. O regulamento tamén sinala que as caixas de correos deberán estar numerados, a partir do 2, de maneira correlativa, contando de esquerda a dereita e de arriba abaixo, ordenados por pisos e portas. Si pódese engadir o nome completo dos propietarios, mellor.

Nas “contornas especiais” -por exemplo, una urbanización de vivendas unifamiliares cun único número de Policía e sen identificación individualizada-, a repartición faise a través das chamadas “caixas de correos concentradas” ou “marcadoras pluridomiciliarios”. Noutras palabras, una batería de caixas de correos que non está xunto á porta dunha única vivenda, senón na entrada da urbanización ou nun punto próximo á súa vía de acceso. Este detalle é de suma importancia, pois ás veces as vivendas atópanse dispersas entre si ou situadas en lugares remotos e de difícil acceso. Así, aínda que cada casa teña a súa caixa de correos, a correspondencia non chegará. Por iso é fundamental que os veciños se poñan de acordo en comprar unha “caixa de correos concentrada” e colocalo co asesoramento do persoal de Correos, que lles indicará cal é a zona máis adecuada paira situalo.

Toda regra ten a súa excepción e a Lei de Correos, tamén. Non todo o mundo reside en zonas urbanas ou en municipios con igual cantidade de poboación. O tipo de vivenda, a súa localización e o seu rexistro, así como as condicións do clima e xeográficas, poden ocasionar que a recepción da correspondencia sexa diferente nun sitio ou outro. Paira regular estas excepcións redactouse o artigo 37 do Real Decreto, que establece con detalle o que se entende por “contornas especiais” e como ha de funcionar o servizo postal neses casos.

Nas vivendas illadas ou situadas en contornas diseminadas que se atopen a máis de 250 metros da vía pública, a repartición realízase mediante caixas de correos situadas ao paso, ou nun punto de aproximación entre esas vivendas e a vía de circulación. Nos lugares de gran desenvolvemento de construción e mínima densidade de poboación, as cartas déixanse en caixas de correos “pluridomiciliarios”, pero paira iso deben producirse polo menos dúas destes supostos:

• Que o número de habitantes censados sexa igual ou inferior a 25 por hectárea.
• Que o número de vivendas ou locais sexa igual ou inferior a 10 por hectárea.
• Que o volume de envíos ordinarios na contorna non exceda, en media, o cinco á semana por cada domicilio.

Se non se produce ningunha destas condicións, Correos reparte a correspondencia (de maneira provisional e por un prazo máximo de dous anos) igual que o fai en contornas similares da zona. Paralelamente, e a fin de establecer as zonas en que reparte cada carteiro, estúdanse as características dos municipios en función de dúas variables: a tipoloxía dos edificios e o número de envíos. A modo de exemplo, Alicia Xastre sinala que nunha poboación con edificacións moi dispersas, onde corresponda facer repartición a domicilio, talvez determínese asignar máis persoal porque una soa persoa non poderá cubrir toda a área aínda que o número de envíos non sexa moi alto. En calquera caso -segundo agrega-, estes criterios aplícanse tendo en conta as circunstancias concretas de cada localidade.

Outras contornas especiais son, por exemplo, os mercados, centros comerciais e de servizos, os conxuntos residenciais de vivendas unifamiliares cun único número de Policía e as áreas industriais cuxas naves teñan, así mesmo, un único número de Policía e non posúan identificación oficial individualizada de cada una delas.

En todos estes casos e, polo menos en principio, Correos garante a repartición da correspondencia nas condicións normais; é dicir, todos os días laborables e cinco días á semana. No entanto, ás veces poden producirse condicións xeográficas excepcionais que afecten esta regularidade, como situacións climatolóxicas extremas, cortes nas vías de comunicación ou circunstancias que poñan en perigo a seguridade dos carteiros. Se ocorrese algunha destas continxencias, o operador encargado da zona deberá polo en coñecemento das autoridades para que estas establezan una maneira de facilitar a entrega de cartas.