Artikulu hau itzulpen automatikoko sistema batek itzuli du. Informazio gehiago, hemen.

Euskarara itzultzeko sistemek aurrerapen handiak izan dituzte azken urteotan, baina oraindik badute zer hobetua. Hobekuntza horren parte izan nahi? Aukeratu esaldi osoak nahieran, eta klikatu hemen.

2.500 hizkuntza baino gehiago desagertzeko arriskuan daude mundu osoan

Gaur Ama Hizkuntzaren Nazioarteko Eguna ospatzen da
Egilea: EROSKI Consumer 2009-ko otsailak 21

Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako NBEren Erakundeak (Unesco) edizio berriaren bertsio elektronikoa ezagutarazi du: Munduko arriskuan dauden hizkuntzen atlasa. Tresna digital interaktiboa da, eta 2.500 hizkuntza baino gehiagori buruzko datu eguneratuak ditu. Horien artean euskara dago, eta galegoa eta katalana zerrendatik desagertu dira.

Gaur ospatzen den Ama Hizkuntzaren Nazioarteko Eguna dela eta, Atlasek adierazi du munduan dauden 6.000 hizkuntzetatik 200 baino gehiago desagertu direla azken hiru belaunaldietan, 538 “egoera kritikoan” daudela, 502 “arrisku larrian”, 632 “arriskuan” eta 607 “egoera ahulean”.

Guztira, 199 hizkuntzek hamar esatari baino gutxiago dituzte, eta 178k 10-50 hiztun dituzte. Berriki hildako hizkuntzen artean, Atlasak Man uharteko manesa aipatzen du, 1974an desagertu zena; Tanzaniako aasaxa, 1976an iraungia; Turkiako ubyha, 1992an desagertua; eta Alaskako eyak-a, 2008an “hil” zena.

“Hizkuntza bat desagertzeak kultura-ondare ez-materialeko zenbait forma desagertzea dakar, eta, bereziki, hizkuntza hitz egiten duen komunitatearen tradizioen eta ahozko adierazpenen ondare baliogabea, olerkiak eta txisteak, atsotitzak eta elezaharrak barne hartzen dituena. Era berean, hizkuntza indigenen galera biodibertsitatearen kalterako ere bada, hizkuntzek naturari eta unibertsoari buruzko ezagutza tradizional ugari bideratzen baitituzte”, adierazi zuen Koichiro Matsuurak, Unescoren zuzendari nagusiak.

Hizkuntzen desagerpena agerikoa da eskualde guztietan, eta baldintza ekonomiko oso aldakorretan gertatzen da. Adibidez, Saharaz hegoaldeko Afrikan, non biztanleriak 2.000 hizkuntza baino gehiago erabiltzen baititu komunikatzeko (munduko hizkuntza guztien ia heren bat), oso litekeena da horien% 10 gutxienez desagertzea hurrengo mendean.

India, Estatu Batuak, Brasil, Indonesia eta Mexiko, hizkuntzen aniztasun handia duten herrialdeak, aldi berean, arriskuan dauden hizkuntza gehien dituztenak dira. Australian 108 hizkuntza daude arrisku-maila desberdinetan, eta Frantzian dauden 26etatik 13 “arrisku larrian” daude, zortzi “arriskuan” eta bost “egoera ahulean”.

Espainiaren kasuan, euskaraz gain, egoera “arriskutsuan” daude aragoiera eta asturiano-leoniera. Bestalde, katalana Europako hizkuntza minoritario indartsuena da. Galizieraren indarra ere nabarmentzen da, portugesetik hurbil baitago.

Baina denak ez dira datu alarmistak. Papua Ginea Berria, munduko hizkuntza-aniztasun handiena duen herrialdea (800 hizkuntza baino gehiago hitz egiten dira han), proportzioan arrisku gutxien duen herrialdea da. Gainera, Atlasek itzaltzat jotzen dituen eta suspertzen hasten diren hizkuntzak daude. Korneikoaren (Cornualles) edo Kaledonia Berriko sîshë-ren kasua da hori, eta, hala, berriro hizkuntza bizi bihur litezke.

Hizkuntza indigenetako esatarien kopurua ere handitu egin da, hala nola Peruko erdialdeko aymará eta kitxua, Zelandia Berriko maoria, Paraguaiko guarania eta Kanadako, Estatu Batuetako eta Mexikoko beste hizkuntza batzuk.

Jarraitu Consumer-i Instagram, X, Threads, Facebook, Linkedin edo Youtube-n