Non hai blogue, foro de Internet ou grupo de nais e pais no que non se tratou algo que parece moi novo e revolucionario, aínda que leve connosco miles de anos: o Baby-Led-Weaning (BLW) ou Alimentación Complementaria Guiada polo Bebé. En realidade, a palabra inglesa “weaning” significa destete, pero sería erróneo traducilo así, pois o que sucede ao redor do seis meses de idade é que a lactación materna empeza a ser insuficiente para o neno de maneira progresiva. E, que casualidade, isto coincide coa capacidade do bebé para levar á boca o que atope preto e masticar coas encías aínda que aínda non teña dentes. Neste artigo descríbense consellos prácticos para gozar desta etapa.
O comezo da alimentación complementaria
O Baby-Led-Weaning, tamén chamado Alimentación Complementaria a Demanda ou método ACS (Aprendo a Comer Só), non significa que haxa que suprimir a lactación. Pola contra, refírese a a alimentación complementaria, isto é, que complementa ao peito (ou biberón) que seguirá sendo a fonte principal de enerxía durante todo o segundo semestre e, en moitos casos, uns cuantos meses máis.
En realidade, este método con tantos nomes leva miles de anos connosco. O normal sempre foi deixar que os bebés leven á boca alimentos en porcións non perigosas cando son capaces de facelo, é dicir, cando teñen o suficiente desenvolvemento neurológico para mirar algo concreto que atrae a súa atención e, se está ao seu alcance, estirar con puntaría o brazo, abrir a manita, coller o obxecto ou alimento, darlle voltas, miralo con curiosidade, levalo á boca, pasealo pola mesma para que se mesture coa saliva -bastante abundante neses meses-, masticarlo coas encías e tragalo.
Como saber que é o momento de incorporar alimentos sólidos
Neste artigo xa se deixou bastante claro que ata o seis meses aproximadamente os nenos non necesitan máis que leite materno (ou biberón na súa falta). Nel tamén se prometeu falar de como ofrecer os primeiros alimentos distintos ao leite. Chegado este momento, no entanto, hai que deixar claro que quen marcará a pauta de cando comezar a comer sólidos será o propio bebé, non o calendario nin os consellos dun pediatra ou calquera outro sanitario que atende nenos. E como o fará? Cando cumpra de maneira clara e meridiana estas condicións:
- 1. É capaz de manterse sentado sen apoio e sen que se lle vaia o corpo ou a cabeza para os lados (sedestación estable), tanto nunha sillita como no colo dun adulto, o que implica a correcta aliñación da cabeza co tronco como medida de seguridade á hora de alimentarse.
- 2. Xa dirixe as súas mans aos obxectos e alimentos que ten ao seu alcance de maneira efectiva, agarrándoos, explorándoos e levándoos á boca. É curioso observar que hai familias que deixan que os bebés leven á boca mordedores, llaveros, a carteira, fúndaa do móbil ou o mesmo teléfono, pero non lles deixan meterse na boca un anaco de plátano maduro.
- 3. Xa non empuxa os sólidos ou semisólidos cara a fóra coa lingua ao recibilos na boca, algo que si sucedía ao meter con culler papillas, purés ou alimentos sólidos demasiado pronto na súa boca. É o denominado reflexo de extrusión, que lle salva de afogarse cando aínda non ten a madurez neurológica suficiente para empregar todos os músculos orofaríngeos necesarios para saber tragar sólidos ou semisólidos.
- 4. Empeza a masticar, subindo e baixando as mandíbulas, para trocear os alimentos coas encías ou cos primeiros dentes, que comezan a saír no segundo semestre de vida. Tamén se van iniciando os movementos laterais da lingua para desprazar o alimento dentro da boca e conducilo cara ao fondo da mesma co obxectivo de tragalo.
Constatouse que ata un 96% dos lactantes sen problemas neurológicos xa cumpren estas premisas aos 7-8 meses de idade.
E se se atragoa?
Un dos temores máis arraigados nas familias e nalgúns sanitarios ao adoptar ou recomendar este método é o da posibilidade de afogamento. Con todo, diversos estudos de fontes fiables explican que non atopan un maior risco de episodios de atragantamiento ou de asfixia con este sistema en comparación co método tradicional, mentres se informe ben de como cortar, preparar e presentar os alimentos ao neno, ademais de estar ao seu lado en todo momento e de coñecer as manobras adecuadas para poder axudar ao bebé no caso de que se presentase unha situación de asfixia. En leste outra ligazón tamén se ensinan as manobras en nenos máis maiores e ofrecen consellos xerais.
Outra preocupación moi habitual estriba na posibilidade de que, con este método, non inxiran a cantidade de nutrientes e enerxía que necesiten, pero tampouco hai evidencias de que teñan problemas nutricionais os bebés de familias que optan polo sistema ACS (Aprendo a Comer Só). Podería suceder o contrario: os nenos que se autorregulan tenden a preferir alimentos máis saudables e serían menos propensos a ter sobrepeso no futuro. Este é un factor que hai que ter en conta se se consideran as avultadas cifras de sobrepeso e obesidade infantil que existen no noso país. A este respecto, é típica a frase que os pediatras ouven na consulta, demasiadas veces: “É que triturado e con culler, métolle ” máis comida e consigo que llo coma ‘todo'”.
O próximo artigo penetrarase no tema con propostas concretas para poder gozar en familia das primeiras tomas de alimentos saudables sólidos polo bebé. Unha vantaxe moi evidente do método ACS atópase no aforro de tempo e na comodidade que supón preparar a mesma comida para os coidadores e para o neno, respectando sempre non engadir sal nin azucre.
