Aproximadamente o 30% da poboación española presenta alteracións relacionadas co soño que, xunto á mala calidade de vida, a alta probabilidade de presentar accidentes e o baixo rendemento laboral que se lle supón ao mal durmir, costa ao Sistema Nacional de Saúde español aproximadamente 36.000 millóns de euros anuais. Recentes investigacións sinalan que un bo descanso é altamente beneficioso para a saúde, xa sexa evitando a obesidade nos nenos ou diminuíndo a tensión a través da sesta.
Aproximadamente o 30% da poboación española presenta trastornos relacionados co soño que supoñen un gasto farmacéutico de 2.400 millóns de euros anuais, segundo datos achegados polo conseller de Sanidade da Comunidade valenciana, Rafael Blasco, nun curso sobre «Atención Farmacéutica sobre Trastornos do Soño». Os expertos están de acordo en que a primeira medida que se debe adoptar fronte ao trastorno do soño é o seguimento duns hábitos como seguir un horario de soño e unhas rutinas regulares antes de deitarse, evitar comidas copiosas, alcol ou sustancias estimulantes. Tamén recomendan non inxerir líquidos en exceso un tres horas antes de deitarse, facer unha sesta curta e realizar exercicio físico durante a mañá para evitar o insomnio.
Para Blasco, a figura do farmacéutico comunitario é básica para o sistema sanitario porque «pode detectar os problemas relacionados co medicamento nos trastornos do soño, como o autoconsumo, a prescrición inadecuada, as interaccións farmacolóxicas e as súas reaccións adversas, así como para participar na educación sanitaria dos pacientes e os seus familiares». A falta ou a mala calidade do descanso nocturno provocan deterioración do estado de alerta, da memoria e do estado de ánimo que poden converxer nunha diminución do rendemento laboral ata provocar accidentes domésticos, laborais e de tráfico. Segundo datos do Sistema Nacional de Sanidade, os seus custos indirectos estímanse en aproximadamente 36.000 millóns de euros ao ano.
A sesta e o corazón
A revista Arquives of Internal Medicine publicou recentemente unha investigación na que sinala os beneficios da sesta para a saúde do corazón. Esta investigación, dirixida por Androniki Naska, epidemiólogo da Facultade de Medicina da Universidade de Atenas (Grecia) e Dimitrios Trichopoulos, epidemiólogo da Escola de Saúde Pública da Universidade de Harvard (EEUU), avalía de forma prospectiva unha poboación de máis de 23.600 persoas que, ao principio do estudo, non presentaban signos de patoloxía cardíaca, ictus ou cancro.
Durmir de forma regular unha sesta de 30 minutos como mínimo tres veces á semana podería diminuír a taxa de mortalidade cardíaca ata un 37%
Entre outros hábitos, como a alimentación ou o exercicio físico, valorouse o costume de durmir a sesta, definida polos autores como un período de soño ao mediodía de 30 minutos que se realiza, como mínimo, tres veces por semana. Durante o seguimento producíronse 792 mortes, 133 delas debidas a enfermidade cardiovascular. Os resultados entre mulleres traballadoras non foron significativos como para poder extraer conclusións.
Os resultados do estudo mostraron que as persoas que regularmente durmían a sesta tras o xantar presentaban unha taxa de mortalidade coronaria un 37% máis baixa que aqueles que se mantiñan espertos durante toda a xornada. Quen durmían ocasionalmente ou os fins de semana presentaron unha redución estatisticamente non significativa do 12%. Os datos tamén puxeron de manifesto que a sesta repercutía positivamente nos homes activos laboralmente e diminuía o seu efecto nos xubilados. Segundo sinalan os autores, isto deberíase a que o efecto protector da sesta actúa fronte á tensión, factor de risco cardiovascular demostrado a longo e curto prazo, que se presenta en menor nivel nas persoas xubiladas.
O soño contra o sobrepeso infantil
Os datos dun estudo realizado por investigadores da Universidade Northwester (EEUU) apuntan que durmir unha hora adicional pola noite axudaría a manter baixo control a obesidade infantil, cun índice de masa corporal (a relación entre peso e estatura) máis baixo e a estar menos expostos á obesidade o cinco anos posteriores. O estudo, publicado hai uns días Child Development, revela que só unha hora de máis diminuiría ata un 36% a posibilidade de que os nenos sufran sobrepeso.
Mediante a enquisa Suplemento de desenvolvemento infantil da enquisa de panel de dinámica de ingresos realizada a aproximadamente 2.300 nenos de idades comprendidas entre tres e doce anos, recolléronse datos durante un período de cinco anos. Tamén os pais rexistraron información relacionada cos hábitos de soño dos nenos, como a hora de deitarse e levantarse. Os resultados revelaron que os nenos que durmían menos tiñan un IMC máis alto, pero influía máis negativamente o feito de deitarse máis tarde entre os nenos menores de oito anos, e de levantarse máis temperán entre o oito e 13 anos.
Para Emily Snell, principal autora do estudo, deitarse máis cedo parece importar máis e, así mesmo, é algo que os pais poden controlar, aínda que engadiu que tampouco pode concluírse que os moi madrugadores acabasen sendo gordos. Con todo, as evidencias sinalan que un horario de inicio moi cedo, sobre o sete da mañá, sobre todo para preadolescentes e adolescentes, rompe o ritmo do seu reloxo biolóxico. Os expertos están de acordo en que un neno que non dorme o suficiente está canso e menos activo e, ademais, estar esperto durante máis horas dá máis tempo para comer. Desde a NationalSleep Foundation recoméndase que os nenos entre os 5 e os 12 anos durman entre 10 e 11 horas cada noite e os adolescentes, entre 8 e 9.
Existen alimentos e plantas que, lonxe de igualarse aos fármacos sedantes e hipnóticos, poden axudar a conciliar máis tranquilamente o soño ou obter un descanso de mellor calidade. Por exemplo, os alimentos ricos en vitamina B, C, en calcio e magnesio poderían favorecer o soño. As vitaminas do grupo B atópanse maioritariamente en cereais integrais, en froitos secos, verduras e fermento de cervexa, entre outros. Entre as principais fontes de vitamina C están os cítricos, o kiwi e alimentos como o pemento vermello, a acerola ou o escaramujo. Os minerais recomendados obtéñense de legumes, vexetais verdes ou froitos secos, no caso do calcio, e de xudías, espinacas ou xerme de trigo, o magnesio.
Entre as plantas que favorecen o soño, usadas tradicionalmente, os expertos en fitoterapia recomendan a valeriana, a leituga ou a pasiflora, o azahar, a melisa, a menta, o limonero ou o espliego. A pesar de que a Fitoterapia é unha disciplina científica que estuda a utilización das plantas con finalidade terapéutica para previr, atenuar ou curar un estado patolóxico, hai que ter en conta que moitos dos usos destas plantas están baseados na tradición, teorías científicas ou investigación limitada. Por tanto non se probou a súa completa seguridade e eficacia. En determinadas afeccións faise necesaria a recomendación dun profesional de saúde.
