Artikulu hau itzulpen automatikoko sistema batek itzuli du. Informazio gehiago, hemen.

Euskarara itzultzeko sistemek aurrerapen handiak izan dituzte azken urteotan, baina oraindik badute zer hobetua. Hobekuntza horren parte izan nahi? Aukeratu esaldi osoak nahieran, eta klikatu hemen.

Munduaren amaierako ganga

Artikoan korazatuta dagoen bunker batek mundu osoko hiru milioi hazi gordeko ditu dibertsitate genetikoa zaintzeko eta elikadura-segurtasuna bermatzeko
Egilea: Alex Fernández Muerza 2007-ko apirilak 13

Svalbardeko Norvegiako artxipelagoak, Ozeano Artikoan dagoenak, bunker bortitz bat babestuko du, klima-aldaketaren ondorioen froga gisa. Barruan ezkutatuko den altxor preziatua planetako hazi-banku handiena izango da.

Svalbard International Seed Vault (SISV), “munduaren amaierako ganga” izenez ere ezaguna, nazio guztien hiru milioi hazi-lagin hartzeko gaitasuna izango du. Barnean labore-barietate ezagun bakoitzaren kopia bana izanen dute, baita barietate berriak ere, berez sortzen diren heinean.

Hazientzako “Noeren kutxa” horren, Norvegiako gobernuaren eta Laboreen Aniztasunerako Mundu Funtsaren (FMDC) arduradunek, nazioarteko erakundeek bultzatutako irabazi-asmorik gabeko GKE bat (FAO, Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundea), 2007ko irailerako eraikuntza amaitzea eta 2008ko negurako martxan jartzea espero dute.

Img bunkerImagen: Crop Trust

FMDCren arduradunen arabera, labore-barietate ugari eta horien aniztasun genetiko guztia zaintzea funtsezkoa da gosearen aurka borrokatzeko eta munduko elikadura-segurtasuna bermatzeko. Horrek hurrengo urteetan gero eta kezkagarriagoak diren arazoei aurre egin beharko die, hala nola berotze globalari edo hazten ari den biztanleriari.

Gaur egun, Txinak, Errusiak, Japoniak, Indiak, Hego Koreak, Alemaniak eta Kanadak munduko banku genetiko handienak dituzte. FAOren arabera, 1.400 bilduma inguru daude planeta osoan banatuta. Hala ere, FMDCk dio ez dutela biltegiratutako hazien biziraupena bermatzeko adinako egonkortasunik.

Gangak 2.250.000 euro inguruko kostua izango du, Norvegiako gobernuak emana.
Erreserbak, printzipioz, mota guztietako barietateak gordeko ditu, baina lehentasuna emango zaie FAOk Baliabide Filogenetikoei buruzko Nazioarteko Itunean gizateriarentzat garrantzitsuentzat jotzen dituenei. Laginak aluminio hermetikozko “kaxa beltzetan” gordeko dira, baina hazi-iturri guztiak suntsitu edo agortu badira bakarrik jarriko dira martxan. Era berean, bankuaren arduradunek onartzen dute genetikoki eraldatutako organismoen (GEO) lagin batzuk ere gorde daitezkeela.

Gangak 2.250.000 euro inguruko kostua izango du, Norvegiako gobernuak emana. Bestalde, FMDCk inbertsio operatibo etengabea estaliko du, eta garapen bidean dauden herrialdeen esku jarriko du bunker horri ordezkatzen dizkioten haziak prestatu, paketatu eta garraiatzea.

Zenbait herrialdetako erakunde publikoen, fundazioen, enpresa pribatuen, nekazari-erakundeen eta abarren finantza-laguntza ere badute FMDCren arduradunek. Hala ere, GKE horren bultzatzaileek badakite oraindik laguntza gehiago izan ditzaketela –Espainiak, adibidez, ez du proiektu horretan laguntzen–, eta beren web orrian parte hartzeko eta dohaintzak egiteko aukera eskaintzen diete, bai erakundeei bai partikularrei.

Artikoko hazi-ganga babesteaz gain, FMDC kontserbazio-estrategiak garatzen ari da labore garrantzitsu bakoitzerako eta munduko eskualde bakoitzerako, haziak eta laboreak barne. Alde horretatik, adibidez, patatak izkinetan baino ezin dira kontserbatu, eta, beraz, ezin dira bunkerrean sartu.

Hiru urte eskasean, FMDCk arriskuan dauden bilduma giltzarrien eta elikagai-labore garrantzitsuen finantzazioa hasi du, hala nola patata, garia eta sagarra. Hala, arduradunek diotenez, diru-inbertsio txiki samarrarekin, elikadura-segurtasunaren aurkako mehatxu larrienak geldiarazten ari dira.

Bunkerra proba guztietan

Konplexuaren diseinuan kontuan hartu dira klima-aldaketaren egoera okerrenak, biziraupena bermatzeko. Alde batetik, ganga itsasoaren mailatik 130 metrora egongo da, uholdeak edo kasko polarrak urtzea saihesteko.

Bestalde, gangak 120 metroko sakonerako tunel bat izango du, arrokan hondeatua, metro bat zementuz indartua eta permafrostaz inguratua (etengabe izoztutako zorupea). Horrek, kanpoko tenperatura igo eta elektrizitatea faltsutzen badu ere, laginak modu naturalean hotzak izatea bermatuko du hurrengo 100 urteetan gutxienez.

Segurtasun neurriei dagokienez, instalazioak ate korazatua eta perimetroko itxitura izango ditu, eta Norvegiako agintarien presentzia izango du. Instalazioaren urruneko kokapena, negu oso hotzak, izotz-bankuak eta hartz polarrek gizakiekiko duten agresibitatea ere aipatzen dituzte arduradunek.

Bestalde, instalazioaren bideragarritasun-azterketaren arabera, baldintza egokietan, elikagaien labore nagusi gehienen haziak bideragarri egon daitezke ehunka urtez; beste batzuk, berriz, funtsezko aleak barne, milaka urtez ere iraun dezakete.

Jarraitu Consumer-i Instagram, X, Threads, Facebook, Linkedin edo Youtube-n