Segundo a Real Academia Española (RAE), a palabra adherencia defínese como “unión física, pegadura das cousas”. Por tanto, cando falamos de adherencia terapéutica, poderiamos pensar que nos referimos a unha forma de pegarnos ao tratamento que o médico nos pautou. E non imos do todo desencaminados. A Organización Mundial da Saúde (OMS) define o cumprimento ou adherencia terapéutica como “o grao no que a conduta dun paciente, en relación coa toma de medicación, o seguimento dunha dieta ou a modificación dos hábitos de vida, correspóndese coas recomendacións acordadas co profesional sanitario”. Por iso, unha persoa é adherente ao seu tratamento cando cumpre todos os consellos dados polo seu médico, incorporándoos (“pegándoos”) ao seu día a día. Profundamos no concepto “adherencia terapéutica”, os factores implicados nela e as estratexias para favorecela.
Por que é importante ser adherentes a un tratamento
Xa no século IV a. C., Hipócrates de Cos apuntaba o seguinte: “Hai que vixiar aos pacientes, quen amenten con frecuencia sobre tomar as cousas prescritas. Por negarse a tomar bebidas desagradables, purgantes ou outras, ás veces morren. Xamais confesan o que fixeron e a culpa atribúeselle ao médico”.
Polo que contaba o médico da antiga Grecia, os nosos antepasados non o facían moito mellor que nós. Pasaron moitos anos desde entón pero aínda hoxe en día, en pleno século XXI, a baixa adhesión terapéutica segue sendo un desalentador problema que require ser solucionado de inmediato.
Cando hai adherencia terapéutica mellora a relación profesional sanitario-paciente, aumenta o control da enfermidade e diminúen a mortalidade e os custos sanitarios. Pola contra, o incumprimento terapéutico dá lugar ao fracaso terapéutico, un problema mundial de gran magnitude que ten como consecuencias directas unha redución dos resultados en saúde e un incremento dos custos sanitarios.
Na actualidade, estímase que o 30 % dos pacientes non segue os tratamentos curativos, o 70 % incumpre os preventivos (nos programas para deixar de fumar alcánzase o 80 %) e máis do 50 % dos pacientes crónicos non continúa cos seus tratamentos (hai patoloxías nas que non se supera o 20 %).
De que depende a adherencia terapéutica
Imaxe: Depositphotos
A adherencia pode relacionarse coa enfermidade. Cando os síntomas son reconocibles, molestos e alívianse co tratamento, a probabilidade de adhesión é maior que se estes non son identificables, mantéñense no tempo ou dificultan o cumprimento das prescricións.
Doutra banda, asóciase co tratamento. Se este é complexo, custoso, duradeiro, interfere moito na vida do paciente e non está supervisado, a adhesión será menor.
A relación médico-paciente tamén é determinante para alcanzar a satisfacción da persoa e por tanto mellorar o cumprimento. Unha adecuada comunicación, a mostra de empatía e recibir información ou educación sobre a enfermidade son factores que favorecen a adherencia.
No referente ao paciente, as súas expectativas sobre as causas, evolución e consecuencias da enfermidade e o seu tratamento están vinculadas á adhesión terapéutica. As falsas crenzas sobre os efectos secundarios dos tratamentos constitúen un factor moi importante para ter en conta, polo que unha información adecuada respecto diso faise indispensable.
Como mellorar os índices de adherencia terapéutica
Imaxe: 123rf
Hai múltiples estratexias para tentar liquidar este problema. Unhas van dirixidas a simplificar o tratamento, reducindo as doses ou o número de medicacións, e outras, a lembrar e monitorar a súa toma. Edúcase ao paciente sobre os aspectos máis relevantes da enfermidade, o tratamento e a importancia do seu cumprimento, e ao profesional sanitario sobre técnicas de comunicación e estratexias sobre a conduta do paciente. Ademais, búscase a implicación da familia e, mesmo, da sociedade. Estas técnicas poden aplicarse por separado ou combinadas.
Tanto as institucións sanitarias como as que nos dedicamos á atención dos pacientes buscamos solucións a este problema. A saúde dixital perfílase como unha potente axuda para mellorar este problema.
Na Fundación Lovexair desenvolvemos un proxecto chamado Pioneiros HappyAir que se englobaría dentro das estratexias combinadas. Nel, educamos ao paciente respiratorio crónico nos aspectos máis relevantes da súa enfermidade e facilitámoslle ferramentas dixitais que lle permiten monitorar a súa enfermidade e o cumprimento do seu tratamento. Os profesionais sanitarios son instruídos no manexo dos pacientes a través destas innovadoras ferramentas que facilitan o seguimento da súa evolución e a comunicación entre ambos.
Se es un paciente respiratorio ou un profesional sanitario interesado neste campo, convidámosche a que formes parte deste proxecto. Para recibir máis información ou aclarar dúbidas sobre a adherencia terapéutica ou o noso proxecto Pioneiros HappyAir, convidámosche a que contactes connosco escribíndonos a cuentanos@lovexair.com.
