Arrazoi erlijiosoengatik, Done Jakue bidea nazioarteko ospea lortu du, eta, fededunengatik ez ezik, Espainiako herriak, paisaiak eta jendea ezagutzeko aldi batez gozatu nahi duen pertsona orori gehien hautatutako ibilbidea da. Hala ere, bada beste bide zahar eta eder bat, Donejakue Bideko itzalean egon dena: Zilarraren Bidean.
Imagen: Piers Nicholson
Zilarraren Bidea Hispania erromatarrean trazatu zen, Extremadurako Merida hiria eta Astorga leonesa, Inperioaren garaiko lehen mailako hiriburuak, elkartzeko. Done Jakue bidearen aurrean, herrialdearen iparraldetik mendebaldera, bide horrek penintsularen mendebaldeko erdia hartzen du iparretik hegora. Bertatik ibiltzeak aukera ematen du Leongo eskualde menditsuetako eta Extremadura epeleko paisaiak eta eraikinak ikusteko, eta herrialdeko hiri ederrenetako batzuk bisitatzeko, hala nola Salamanca. Are gehiago, ibiltaria Erromatar Inperioaren handitasunera itzultzen da, bere arkitekturaren eta artearen aztarnei erreparatuz. Bere puntu gorena Meridako anfiteatroa da. Historiaurrean, Extremaduratik eta Gaztela-Leongo lurrak oztoporik gabe zeharkatzeko bidea ikusten zen. Hala ere, Carpio kontsulak eraiki zuen, K.a. 139. urtean, Guadiana eta Tajoko arroetatik. Geroago, erromatarren gerra zibiletako garai nahasietan, Medellinen, Caceresen eta Béjarko portutik hurbil kokatu ziren. Denborarekin, Bidea Astorgaraino iritsi zen, herrialdeko ipar-mendebaldeko administrazio-guneraino.
Zerikusi gutxi du metalarekin
Erdi Aroan, hegoaldeko erromesek bidea erabiltzen zuten Santiagora iristeko. XIX. mendean, Napoleonen tropek ibilbidea erabili zuten inbasioan. Ibilbidearen gainbehera mende horretan bertan gertatu zen, Palazuelo-Astorga trenbidea eta Gijón-Sevilla errepide nazionala eraikitzearen ondorioz, ibilbidea ahaztuta geratu baitzen. Ibilbideak zerikusi gutxi du izena ematen dion metalarekin. Adituen arabera, arabiarrek balath deitzen zioten, lauzatzea esan nahi duena, eta hitza balata, blata eta, azkenik, zilar bihurtu zen. Zilarraren Bidea Extremadurako hiri nagusiak eta Gaztela eta Leongo mendebaldeko erdia elkartuz doa: Merida, Caceres, Plasencia, Béjar, Salamanca, Zamora, Benavente eta Astorga. Bidaiariak lehorreko lurretan, zereal-soroetan edo lur berde emankorretan sartu bezain laster sartuko da ibilbide hau. Tarteka, ibiltariak jauregitxo, gaztelu edo leku interesgarriak aurkituko ditu, hala nola Zamorako Moreruelako monasterioa edo Galisteoko udalerri berezia. Ibilbide horri esker, kultura erromatar, arabiar eta kristauek utzitako aztarnak ikus daitezke. Done Jakue Bidea bezala, gehienek oinez egitea erabakitzen duten arren, batzuek bizikletaz edo zaldiz ibiliz aukeratzen dute. Erromesari Donejakue Bidean bezain laguntza artikulaturik ez dagoen arren, ostatu tradizio batek lo egiteko sabaia aurkitzea errazten du. Aukera ekonomiko bat aterpetxeen sarera jotzea ere bada, eta aurrekontu handiagoa izanez gero, eremu osoa landetxe lasai eta xarmagarriz beteta dago.
Gero eta interes handiagoa
Historialariek eta bidaiariek gero eta interes handiagoa dute bide horretan, eta horrek giden, web orrien eta horiekin lotutako era guztietako ekimenen zabalkundea eragin du. Zamoran Bideari buruzko museo bat sortzea ere aztertzen ari dira. Extremaduran, Alba-Plata proiektuaren helburua da autonomia-erkidegoan dituen baliabide interesgarriak birgaitzea, zaharberritzea, babestea eta seinaleztatzea. Vía de la Plata en Extremadura web orriak, Bidearen historia zehazten duenak, horri lotutako albisteak eta gertakariak biltzen ditu, aterpetxe eta museoen gisako baliabide interesgarriak zerrendatzen ditu eta Alba-Plata proiektuaren berri ematen du. Guiarte atariak ere badu atal bat: Zilarraren bidea ibilbidea gurutzatzen duen herri bakoitzari buruzko informazio zehatza, bidaiarien kronikak eta baita foro bat ere. Azken orrialde honek, gainera, “La Guía de la Vía de la Plata. Pueblo a pueblo” liburua, Tomás Álvarez EFE agentziako kazetariak idatzia eta Lobo Sapiens argitaletxeak argitaratua.
